سنت حسنه ای برای آیندگان و منبری بی نظیر

به گزارش بولتن نیوز، پنجم مرداد سال 58 مصادف با جمعه ای بود که اولین نماز جمعه تهران به امامت آیت الله طالقانی(ره) در دانشگاه تهران برگزار شد؛ همان وعده گاهی که جمعه پیش میعادگاه صدها هزار نفر از راهپیمایان روز قدس بود. 

برپایی نماز جمعه به عنوان یکی از نمادهای سیاسی اسلام یکی از دغدغه های اصلی حضرت امام خمینی(ره) پس از پیروزی انقلاب بود. از این رو مرحوم آیت الله طالقانی را در همان نخستین سال پیروزی انقلاب به امامت جمعه تهران منصوب کردند.

حضرت امام از همان ابتدا سیاست را برخاسته از دیانت می خواستند و دیانت را جدای از سیاست نمی دانستند و شاهد مثال روشن این امر نوع نگاه امام به نماز جمعه است.

حضرت امام در کتاب کشف الاسرار که در سنین جوانی و مقارن با نخستین سال‏های حکومت استبدادی محمدرضا شاه نوشته اند، اشاره کوتاهی به مساله نماز جمعه کرده اند و در کتاب‏ تحریرالوسیله که در زمان تبعید به ترکیه تالیف فرمودند به طورمشروح پیرامون آن مسائلی را ذکر کردند.

امام خمینی آبان سال 1344 یک ماه پس از تبعید به نجف اشرف، در مسجد شیخ انصاری در جمع علما و طلاب حوزه علمیه نجف فرمود: مسیحیون خیال نکنند که مسجد هم مثل کلیساست... مسجد مرکز سیاست اسلام بوده است. در ... خطبه جمعه مطالب سیاسی است، مطالب مربوط به جنگ ها، مربوط به سیاست مدن، اینها همه در مسجد درست می شده است.

امام خمینی (ره) در پیامی به‏ مناسبت عید فطر سال 1358 شمسی و با فاصله اندکی از برگزاری اولین نمازجمعه تهران بر بعد سیاسی نماز جمعه تاکید کرده و افزودند: اسلام دین سیاست است، دینی است که در احکام آن سیاست‏ به‏ وضوح دیده می‏شود... و در هر هفته یک اجتماع بزرگ از همه، در یک محل، و نماز جمعه که مشتمل (بر) دو خطبه است که در آن خطبتین باید مسائل روز، احتیاجات کشور، احتیاجات منطقه و جهات سیاسی، جهات اجتماعی، جهات اقتصادی طرح بشود و مردم مطلع بشوند بر این مسائل.

حضرت امام (ره) پس از وفات آیت الله طالقانی درباره اهمیت نماز جمعه فرمود: نماز جمعه که نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی اسلام است، باید هر چه شکوهمندتر و پر محتواتر اقامه شود. ملت ما گمان نکنند که نماز جمعه یک نماز عادی است. امروز نماز جمعه با شکوهمندی که دارد؛ برای نهضت کوتاه عمر ما یک پشتوانه محکم و در پیشبرد انقلاب اسلامی ما عامل موثر و بزرگی است. ملت عظیم و عزیز با شرکت خود باید این سنگر اسلامی را هر چه عظیم تر و بلند پایه تر حفظ نمایند تا به برکت آن ، توطئه های خائنان و دسیسه های مفسدان خنثی شود.

همچنین امام در سخنانی دیگر تاکید کردند: نماز جمعه از اهمیت‏ سیاسی فوق ‏العاده‏ای برخوردار است... اسلام دین سیاست است و هر کس خیال کند که جدای از مسائل سیاسی‏است؛ جاهل بوده و از این آیین و سیاست آگاهی ندارد.

این سخن‏ واضح و قاطع امام در احیای نماز جمعه به عنوان تجلی ترکیب اسلام ‏و سیاست نقش فوق العاده مهمی داشته است.

بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در بیانی دیگر خطاب به‏ کنگره جهانی ائمه جمعه و جماعات فرمودند: نماز جمعه یکی از بزرگ‏ترین پدیده‏ های اسلامی و یکی از مهم‏ترین ره آوردهای انقلاب اسلامی ما است. اگر این انقلاب اسلامی جز این نماز جمعه به ما چیز دیگری نداده بود برای ملت ما و مسلمین‏ کافی بود.

حضرت امام(ره) در جمع شرکت کنندگان کنگره جهانی ائمه جمعه در اردیبهشت سال 1363 خطاب به ائمه جمعه کشورهای اسلامی فرمود: در جاهایی انسان می‏بیند که در نماز جمعه ابدا از چیزهایی که ملت‏ها و مسلمین به آن احتیاج دارند؛ خبری نیست.

آنگاه ایشان به علما و دانشمندان کشورهای اسلامی سفارش کردند تا خطبه های جمعه آنان نیز جنبه سیاسی داشته باشد و افزودند نماز جمعه‏ها را همان طوری که در صدر اسلام، مساجد، محافل و نمازها جنبه سیاسی داشته است، برپا دارید. همانطور که از مسجد راه می‏انداختند لشکر را به جنگی که باید بکنند و به آنجایی که باید بفرستند.

هر هفته 700 امام جمعه در سراسر کشور مردم را به رعایت تقوای الهی سفارش می کنند و در کنار آن به بیان مسائل سیاسی و روز جهان می پردازند و رهبر معظم انقلاب از این مراسم سیاسی عبادی به عنوان منبری بی نظیر یاد کردند و از ملت ایران خواستند تا قدر نماز جمعه و ائمه‏ جمعه‏ سراسر کشور را بدانند.

حضرت آیت الله خامنه ای فرمودند: نماز جمعه‏ باشکوه تهران اولین بار به امر امام بزرگوارمان به امامت مرحوم آیت الله سیدمحمود طالقانی برگزار شد. نماز جمعه هم نهاد بابرکتی شد؛ چه در تهران، چه در سایر شهرهای این کشور. به تدریج نماز جمعه در شهرهای کوچک و کوچک‏تر هم در سراسر کشور اسلامی در هر نقطه‏ای تبدیل شد هم به کانون معنویت و هم مقاومت.

ایشان نماز جمعه را مرکز عبادت و کانون آگاهی معنوی و سیاسی دانستند که این آگاهی موجب نلغزیدن، راه کج نکردن و به زانو در نیامدن یک ملت است.

بر همین اساس رهبر معظم انقلاب از جوانان خواستند تا قدر نماز جمعه را بدانند و از طرف دیگر از ائمه‏ جمعه‏ سراسر کشور خواستند از جایگاه این منبر بی نظیر کاری کنند تا جاذبه نماز جمعه، جوان ها و دل های پاکیزه و مشتاق را به این سمت بکشاند و این کانون روز به روز گرم‏تر شود.

تاکید امام خمینی(ره) بر بعد سیاسی نمازجمعه و ضرورت برگزاری شکوهمند آن حتی در وصیتنامه ایشان نیز مشهود است؛ آنجا که در آخرین وصیت ها فرمودند: از نمازجمعه و جماعت که بیانگر سیاسی نماز است؛ هرگز غفلت نکنند که این نماز جمعه از بزرگ ترین عنایات حق تعالی بر جمهوری اسلامی ایران است.

در میان سال های برگزاری نمازجمعه تاکید امام بر صلابت آن همواره مورد لبیک امت حزب الله بوده است و این امر موجب رضایت خاطر ایشان را فراهم ساخته بود. روشن ترین شاهد مثال، این بخش از پیام نوروزی حضرت امام در سال 64 و کمتر از یک هفته پس از انفجار بمب در نماز جمعه تهران است:

«قصه روز جمعه را که آن طور باشکوه، با نورانیت، با استقامت گذشت. آن طور مردم با طمانینه... مخصوصا نگاه می کردم ببینم در بین مردم چه وضعی هست، ندیدم حتی یک نفر را که یک تزلزلی درش پیدا باشد و آن وقت امام جمعه آن طور با آن طنین قوی صحبت کرد؛ مردم آن طور گوش کردند؛ آن طور فریاد زدند که ما برای شهادت آمدیم... با یک همچو ملتی کسی نمی تواند مقابله کند. ملتی که این طور است؛ آن روزی که اعلام می کنند که می خواهیم بمباران کنیم نماز جمعه را ، بیایند و بیشتر بیایند ، حتی آنهایی که نمی آمدند برای نماز، (از) قراری که برای من نقل کرده اند؛ آنهایی که برای نماز جمعه هم نمی آمدند هفته های دیگر، این هفته آمده اند.»

در 24 دیماه 1358حضرت آیت الله العظمی خامنه ای از سوی بنیانگذار کبیر انقلاب به عنوان امام جمعه تهران منصوب شدند و در 6 تیرماه 1360 با انفجار بمب در مقابل ایشان در مسجد اباذر تهران به شدت مجروح گردیدند؛ لذا حضرت امام خمینی در پیامی به این مناسبت فرمود:

«اکنون دشمنان انقلاب با سوءقصد به شما که از سلاله رسول اکرم و خاندان حسین بن علی هستید و جرمی جز خدمت به اسلام و کشور اسلامی ندارید و سربازی فداکار در جبهه جنگ و معلمی آموزنده در محراب و خطیبی توانا در جمعه و جماعات و راهنمایی دلسوز در صحنه انقلاب می باشید؛ میزان تفکر سیاسی خود و طرفداری از خلق و مخالفت با ستمگران را به ثبت رساندند.»

اینک، سال ها از آن دوران پرفراز و نشیب می گذرد و مردم مومن و با بصیرت ایران اسلامی در تمام صحنه های انقلاب همچون نماز جمعه حضور یافته و یک دل و یک صدا با شعار «مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر اسراییل» صلابت این نماد سیاسی اسلام را به رخ جهانیان می کشند.

حضرت امام(ره) در سخنانی اظهار امیداوری کردند که نماز جمعه سنت حسنه ای برای مردم و آیندگان باشد و از ائمه جمعه خواستند تا اهمیت نماز جمعه را به گونه ای برای مردم بیان کنند که نسل های آینده نیز نماز جمعه را در راس همه امور بدانند.

ایشان تصریح کردند: یکی از مهمترین چیزهایی که در این انقلاب حاصل شد قضیه نماز جمعه است که در زمان سابق در بین ما متروک، و در بین اهل سنت به طور دلخواه نبود و غالبا تحت نفوذ قدرت‏ها انجام می‏گرفت که بحمداللَّه در این نهضت، نماز جمعه با محتوای حقیقی آن تحقق یافت و آقایان باید با سفارش به مردم و نسل‏های آینده به این مساله اهمیت بدهند که نماز جمعه در راس همه امور است و مردم را مجتمع کنند که در این امر خللی وارد نشود.

بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران از منصب امامت جمعه به عنوان منصب تماس روحانیت با ملت، و همچنین تماس روحانیت با مجلس و دولت یاد کرده و افزودند: این از اموری است که با دست توانای ائمه جمعه انجام می‏گیرد که امید است هر روز بیشتر و بهتر انجام شود و جمعیت‏ها بیشتر بیایند و این سنت حسنه‏ای باشد که برای مردم و آیندگان محفوظ بماند.

همانگونه که حضرت امام (ره) از نماز جمعه به عنوان پایگاهی برای مسائل روز و احتیاجات کشور یاد کردند؛ حجت الاسلام سید یدالله شیرمردی رییس ستاد نماز جمعه تهران نیز این پایگاه دینی را یک پناهگاهی مردمی می داند که برای رسیدگی به مشکلات مردم است.

شیرمردی گفت: دفتر امام جمعه می تواند پناهگاه مردم باشد. یعنی همانند شورای حل اختلاف که مرجعی برای رفع مشکلات است؛ دفاتر ائمه جمعه در سراسر کشور می تواند مرجعی برای رسیدگی و رفع مشکلات مردم باشد.

وی دفتر امام جمعه هر شهر را کانونی برای برقراری ارتباط مستقیم مردم با مسوولان دانست و گفت: برخی از مشکلات مردم به واسطه حضور مسوولان در دفاتر ائمه جمعه سریعتر رفع می شود.

بیش از 700 نماز جمعه در شهرها و مناطق مختلف کشور برگزار می شود و به گفته شیرمردی این قابلیت وجود دارد که 50 هزار نماز جمعه در سراسر کشور برگزار شود.

رییس ستاد نماز جمعه تهران یکی از دلایل کاهش جرائم در برخی مناطق را برپایی نماز جمعه دانست و گفت: نماز جمعه عاملی برای کاهش جرائم است به گونه ای که در برخی از مناطق کشور پس از ایجاد پایگاه نماز جمعه برخی جرائم مانند دزدی به شدت کاهش داشته است.

وی با بیان این که برگزاری نماز جمعه در مناطق مختلف مرزی باعث ایجاد امنیت در آن مناطق می شود؛ اضافه کرد: برپایی نماز جمعه در یکی از شهرها باعث شد آمار طلاق که در آن منطقه بیش از 60 درصد بود به کمتر از 10 درصد کاهش یابد.

رییس ستاد نماز جمعه تهران رشد چشمگیر در ایجاد مراکز فرهنگی و مذهبی مانند حوزه های علمیه، دانشگاه، دارالقرآن و مانند آن را از دیگر ثمرات نماز جمعه دانست و گفت: نماز جمعه سبب می شود تا روح تعاون و همکاری در مردم افزایش یابد؛ به گونه ای که همت مردم برای ساختن روستا و شهر بسیار افزایش می یابد.

شیرمردی با اشاره به جایگاه نماز و خطبه های جمعه از نخبگان، کارشناسان و مردم خواست تا خطبه های نماز جمعه را به شکل منصفانه و عالمانه نقد کنند.

وی همچنین از روزنامه ها و سایت های خبری خواست تا نظرات خود را در این زمینه اعلام کنند و افزود: کارشناسان و صاحبنظران می توانند نظرات انتقادی خود را بصورت مستقیم برای ستاد نماز جمعه تهران ارسال کنند.

شیرمردی از نقد به عنوان یکی از وظایف رسانه یاد کرد و افزود: البته نقد باید منصفانه و عالمانه باشد و همچنین از جدل و برداشت های سیاسی خودداری شود و همانگونه که یک پزشک نظرهای مختلف را با دلیل و آگاهانه بیان می کند؛ مردم و کارشناسان نیز نظرات خود را در این زمینه بیان کنند.

وی طرح چنین نقدهایی را برای ارتقاء سطح خطبه های نماز جمعه مناسب یاد کرد و پیشنهاد داد: صدا و سیما پس از پخش خطبه های نماز جمعه، میزگردی با حضور کارشناسان برگزار کند و طی آن به نقد و تحلیل خطبه ها بپردازد.

وی با بیان این که ستاد نماز جمعه تهران از برپایی چنین میزگردهایی استقبال می کند؛ افزود: این گونه نقدها سبب می شود تا مردم توجه بیشتری به خطبه های نماز جمعه داشته باشند.

شیرمردی با اشاره به ضرورت تبیین سخنان رهبر معظم انقلاب از سوی خطیبان جمعه گفت: ائمه جمعه بیان کننده دیدگاه های رهبر انقلاب هستند ولی نباید فقط به بیان سخنان معظم له اکتفا کنند؛ بلکه بایستی آن را به صورت تحلیلی برای نمازگزاران بیان کنند.

نماز جمعه تهران برای اولین بار در دانشگاه تهران اقامه شد و در طول 34 سال گذشته علاوه بر دانشگاه در بهشت زهرا، حرم مطهر حضرت امام خمینی(ره) و مصلی تهران نیز برگزار شده؛ مکانی که در 23 آبان سال 67 حضرت امام خمینی در پاسخ به درخواست ائمه جمعه تهران برای ساخت آن در مکان فعلی دستور دادند تا در کنار ساختن مصلی تهران، در ساختن بینش کفرستیزی مسلمانان نیز موفق باشند. 

امام خمینی(ره) بر سادگی مصلی تاکید کردند به گونه ای که یادآور سادگی محل عبادت مسلمانان صدر اسلام باشد و هشدار دادند تا از زرق و برق ساختمان های مساجد اسلام آمریکایی شدیدا جلوگیری شود.

به دنبال این مجوز ساخت مصلی آغاز شد و از تاریخ 23 آبان 82 قرار بر انتقال نمازجمعه به مصلی تهران بود که با امامت مقام معظم رهبری اولین نمازجمعه در مصلی برگزار گردید اما به دنبال بروز برخی مشکلات تا رفع آنها همچنان دانشگاه تهران میعادگاه جمعه های نمازگزاران قرار گرفت.

اصغر نادری مدیرعامل مصلی امام خمینی(ره) ماه گذشته درباره آخرین وضعیت مصلی بر استانداردهای ملی برای ساخت آن تاکید کرد و گفت: طی تفاهم نامه ای کار را به وزارت مسکن در زمان تصدی محمد سعیدی کیا واگذار کردیم تا در پنج سال مصلی را طبق چارچوب های مورد نظر با تامین منابع توسط دولت به پایان برساند که سازمان مجری ساختمان های دولتی و عمومی وزارت مسکن که اکنون وابسته به وزارت راه و شهرسازی است، مجری این کار شد ولی در قبال تامین منابع کاری صورت نگرفت.

نادری اظهار امیدواری کرد با توجه به توافقات انجام شده در دو سال آینده صحن مصلی به صورت کامل به پایان برسد و افزود: اگر منابع مالی تامین شود در مدت 2 سال مساله مصلی یعنی هسته مرکزی و جوار آن به پایان خواهد رسید و امیدواریم نماز جمعه به صورت دائم در آن برگزار شود