حذف بورس کالا، تامین مواد اولیه را پیچیده تر می کند

گروه اقتصادی – شنیده ها حاکیست که در ماه های اخیر  و به دنبال اعلام سیاست های وزارت صنعت، معدن و تجارت، برخی کارشناسان و رسانه ها، تلاش دارند تا برنامه ای برای خروج مواد اولیه از بورس کالا، مطرح کنند و با جریان سازی خبری،این گونه القا کنند که بورس کالا کارایی لازم را ندارد و دوباره باید تامین مواد اولیه از طریق حواله های کارخانه ها تامین شود.

به گزارش بولتن نیوز، در این رابطه، موضوع مزایای خروج مواد اولیه از بورس کالا برای واحدهای تولیدی و دستگاه های نظارتی مورد توجه قرار گرفته است تا به تدریج بورس کالا تضعیف شود.

این در حالیست که در سال های گذشته، باهدف ساماندهی بازار کالا و مواد اولیه و همچنین تمرکز خرید مواد اولیه مورد نیاز تولید کنندگان در بورس کالا و جلوگیری از نرخ گذاری و قیمت گذاری نامناسب، دلال بازی، انحصار، رانت خواری، و کاهش فساد و... تشکیل و تقویت بورس کالا در دستور کار قرار گرفته است. 

براین اساس، این پرسش مطرح است که اگر بورس کالا در مدیریت و روش و ساختار اشکال دارد و کارایی مورد نیاز را ندارد چرا تلاش نمی کنند که اشکالات آن را برطرف کنند و این چه راهکاری است که به جای برطرف کردن ایرادها، خروج مواد اولیه از بورس کالا را توصیه می کنند؟

چندی پیش دستور فوری وزیر صنعت برای خروج محصولات پتروشیمی از بورس را شاهد بودیم که البته بلافاصه تکذیب شد اما شنیده ها حاکی از آن است که عده ای برای خروج مواد اولیه از بورس کالا همچنان در تلاش هستند.

در طول تاریخ، ضرورت ها و دلایل مختلفی باعث شده که کارخانه ها و مزارع جدای از بازار خرید کالا و مواد اولیه باشند. عرضه کننده و تولید کننده جنس و مواد اولیه را به بازار عرضه می کرد و خریدار و مصرف کننده نیز از بازار خرید می کرد. 

اگر چه شعار از تولید به مصرف و از کارخانه تا مصرف کننده یک شعار مترقی برای کاهش دلالی بوده است. اما واقعیت این است که مصرف کننده در هنگام کمبود کالا نباید پشت در مزرعه یا کارخانه صف بکشد تا جنس به دست او برسد. 

کارخانه دار و تولید کننده نیز نباید دغدغه عده ای را داشته باشد که پشت در کارخانه منتظر محصول و مواد اولیه هستند.

در نتیجه همیشه راهکار بازار کالا جدای از کارخانه تولیدکننده در طول تاریخ وجود داشته است. 

طبیعی است که هر گاه مازاد تولید یا کمبود تولید مطرح بوده، صادرات یا واردات نیز مطرح می شده است و مزیت های نسبی و تفاوت قیمت باعث نقل و انتقال کالا می شده است. 

در اقتصاد ایران، به دلیل ارزانی انرژی و برخورداری از اقتصاد نفتی و دولت رانتیر، فرصت ها و رانت های زیادی وجود داشته و دارد که باعث می شود رانت و فرصت و سود بادآورده چه در کارخانه تولید مواد اولیه و چه در بازار یا بورس کالا و... جلب توجه کندو برای تولیدکننده واقعی و مصرف کننده نهایی فرقی نمی کند زیرا در نهایت باید هزینه دلالی عده ای را بپردازد. 

اما در هر حال، شایسته است که تولید کننده نیازمند مواد اولیه و صادرکننده و مصرف کننده برای تامین نیاز خود به بازار مواد اولیه یعنی بورس کالا یا بازار آهن، بازار پتروشیمی، بازار مس، بازار چوب، بازار گندم و غلات و نقره  و... مراجعه کنند و یک اقتصاد مترقی و توسعه یافته اقتصادی است که از بورس کالا و بازار خاص هر کالا برخوردار باشد و نباید حواله های آهن و پتروشیمی و مس و... دست به دست از کارخانه تا بازار و مصرف کننده بچرخد و قیمت را بالا ببرد. 

لذا در هر شرایطی حتی اگر بورس کالا با مشکلات بسیاری مواجه باشد باید بورس کالا همچنان مورد توجه باشد اما اشکالات آن با نظارت مسوولان برطرف شود.

برخی کارشناسان این اقدامات احتمالی را معادل ایجاد فرصت ویژه و رانت برای فروش حواله‌ای ارزیابی کرده اند و معتقدند که با به حاشیه بردن بورس کالا، نقش حواله ها و مدیران دولتی و ادارات و سازمان ها و افراد تقویت می شود.

براین اساس، وزارت صنعت، معدن و تجارت و آقای وزیر لازم است که با بیانیه رسمی، مواضع این وزارتخانه را اعلام کنند و به شایعات و اقدامات این چنینی پایان دهند.

    واقعیت این است که اقتصاد ایران به خاطر برخورداری از انرژی ارزان، نیروی کار ارزان و برخی مزیت هایی که اقتصاد دولتی ایجاد کرده است و آب و برق و سوخت ارزان، مالیات و عوارض محدود نسبت به کشورهای اطراف، و... با مشکل ارزانی برخی کالاها نسبت به کشورهای دیگر مواجه است.

در نتیجه باید مکانیزم قیمت گذاری و عرضه وتقاضا در بورس کالا و بازار بهبود یابد تا عده ای تلاش نکنند به شکل های مختلف به رانت و فرصت ویژه دست یابند. 

مکانیزم عرضه محصولات پتروشیمی در بورس اصلاح شود زیرا فروش حواله‌ای مشکلی را حل نمی‌کند 

 برخی کارشناسان می گویند که فهرست خریداران واقعی وجود خارجی دارد و باید بر این فهرست ها نظارت دقیق شود.

اما در عین حال باید توجه داشت که این دلال ها تنها درصد محدودی را تشکیل می دهند و نباید به خاطر این رانت خواری ها، همه بورس کالا را زیر سوال ببرند. 

همچنین فروش حواله از طریق مجتمع های پتروشیمی ایجاد رانت بیشتری می کند و اگر  مثل قبل بازهم نظارت نکنند باز هم در پتروشیمی ها و سایر تولید کنندگان مواد اولیه شاهد این مشکلات خواهیم بود. 

برخی صاحب نظران نیز معتقدند که به خاطر آشنایی آقای نعمت زاده با پتروشیمی به او لقب پدر صنعت پتروشیمی ایران داده اند و تمام جزییات این صنعت را می شناسد و یکی از قوی ترین وزیران کابینه می باشد لذا اگر تصمیمی برای پتروشیمی  و بورس کالا بگیرد کارشناسی شده است. 

اما عده ای دیگر در مقابل معتقدند که  نباید به تخصص و توان افراد تکیه کنیم باید مکانیزم بازار درست شود تا رانت و فرصت ویژه از بین برود و شفافیت و رقابت جایگزین شود و بورس کالا کارایی داشته باشد و از بین نرود و اگر مشکلی دارد و انتقادی به آن هست برطرف شود تا همه برای کار در این بازار راحت باشند. 

برخی تولید کنندگان می گویند که حذف بورس کالا يكي از بهترين تصميمات براي توليدكنندگان واقعي است و بورس و بورس بازي حذف مي شود و توليدكننده واقعي شناخته مي شود و توزيع عادلانه تر صورت مي گيرد

پروانه ها با ظرفيت هاي غير واقعي كه فقط به درد خريد از بورس مي خورد اصلاح مي شود. 

اما عده ای می گویند که اگر  پتروشیمی ها یا فولادسازان حاکم بر بازار شوند، با هر قیمتی و به هر شرکتی که می خواهند بار می فروشند و تولیدکننده واقعی به حاشیه می رود و صادرات و دلالی حاکم می شود. 

برخی نیز گفته اند که نعمت زاده وقتی رئيس پتروشيمي بود طرحها پيشرفت داشت و بعد از او کار متوقف شد و تحریم ها حاکم شد و...

عده ای نیز گفته اند که فعالیت بورس کالا چه خوب و چه بد فرقی برای تولید کننده واقعی نمی کند زیرا در هر دو صورت باید از دلال و واسطه و مدیران خریداری کند وهمیشه عده ای واسطه هستند که در بورس یا شرکت ها حضور دارند و اجازه شفافیت نمی دهند. 

همین الان قیمت پلی استر واپوکسی یا هر کالای دیگری را در بازار قیمت کنید ببینید چند است و آن را با قیمت کارخانه مقایسه کنید .

قیمت مواد اولیه تولید داخلی با این واسطه ها قادر به رقابت با چین نیست تا زمانی که واسطه ها در کارخانه و بورس کالا حذف نشود امکان رقابت تولید ایرانی با چینی و هندی و... نیست. 

اگر چه بعد از ورود محصولات پتروشیمی و فولاد و مس و.... به بورس دست دلالانی که در شرکت بازرگانی پتروشیمی و کارخانه رانت ایجاد میکردند کوتاه شد.بعد از ایجاد سایت بهین یاب هم دست دلالان کوتاه شد.

اما مشکل هنوز حل نشده و به شکل دیگری تولید را رنج می دهد. 

البته  خروج محصولات از بورس هزاران نفر را که به صورت مستقیم و غیر مستقیم از این راه امرار معاش می کردند بیکار می کند و 

لذا مشکل نه بابورس حل می شود ونه با سهمیه بندی کردن مواد جهت تولید کنندگان باید نظارت وبازرسی دقیق ازکسانی که خریدار مواد هستند بصورت درست و مداوم صورت پذیرد که متاسفانه انجام نمیشود .

با توجه به منابع مالی بسیار و نقدینگی فراوانی که دلالان از آن برخوردارند، یکجا چند هزارتن محصول را پیش خرید می کنند و صنعتگران خرد و کلان دیگر به دلیل موجود نبودن محصول، ناچارند از این خریداری که فقط پول دارد کالا را بصورت انحصاری خرید کنند.

برخی نیز در انتقاد از بورس کالا می گویند: بورس کالا همین الان هم در اختیار دلالان هست و متقاضیان واقعی و تولید کنندگان به چیزی نمیرسند و تمام منفعت دست کارگزاری ها و دلالان همراهشان است 

البته کسانی  که 1000تن از بورس میخرند همان هایی هستند که قبل از راه اندازی بورس با روشهای متفاوت از خود پتروشیمی میخریدند و همیشه پتروشیمی ها بخاطر قدرت خرید بالایی که این اشخاص دارند، راغب به فروش به این اشخاص  بوده و هستند. ای کاش اساس کار هم درست شود و روی رسیدن مواد به دست کارخانه نظارت شود.

برخی کارشناسان نیز می گویند: این مشکل وقتی ایجاد میشود که پتروشیمی ها عرضه داخلی را کم می کنند و مشغول صادرات می شوند با کم شدن عرضه تقاضای کاذب به وجود می اید و پای دلالان به میدان باز میشود چند هفته عرضه ی پتروشیمی بالا برود تقاضا پایین می اید

در بازار بورس قیمت ها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود . همچنین کالای پذیرش شده در بورس کالا می بایست از نظام قیمت گذاری مطابق با قانون توسعه مصوب سال 84 مجلس خارج شود.

باید بر اساس عرضه و تقاضای بازار و فعالین بورس قیمت تعادلی تعیین شود که هم شرکت های پتروشیمی متضرر نگردند و هم قیمت ها واقعی گردد.

 بااین تصمیمات خلق الساعه بورس را نباید دچار تشنج  نمایند و صورت مسئله را پاک کنند