از اصلاح سیستم ها و روش ها تا حل مشکلات مردم در اتاق شیشه ای بزرگترین گمرک کشور

گروه اقتصادی – اصلاح ساختار گمرک شهید رجایی بندرعباس، کوتاه شدن زمان انجام تشریفات گمرکی، حذف و ادغام مراحل زاید رسیدگی به اسناد و مجوزهای ترخیص کالا، اجرای سیستم اظهار از راه دور به طریق الکترونیکی، حاکم شدن سیستم اتوماسیون و در نتیجه کاهش مدت زمان ترخیص کالا، کاهش هزینه ها و اتلاف منابع و... در سالی که از سوی مقام معظم رهبری با عنوان " اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی" نامگذاری شده است، ما را برآن داشت تا ضمن بازدید از بزرگترین گمرک تجاری کشور، از نزدیک شاهد تغییرات، تحولات و اثرات آن بر فعالیت های مختلف گمرکی و اقتصادی تجار، صاحبان کالا و حق العمل کاران باشیم و از نزدیک پای صحبت آنان بنشینیم و مسائل مربوطه را از زاویه دید آنها بررسی نمائیم.

به گزارش بولتن نیوز، اولین نکته ای که در این بازدید جلب توجه می کند، داستان همیشگی "مدیریت تغییر" است که از یک سوی رضایت بسیاری ازفعالان اقتصادی، صاحبان کالا، تولیدکنندگان و نیازمندان به مواد اولیه، ماشین آلات و قطعات تولیدی را به همراه داشته و به نفع اقتصاد ملی و تولید منجر شده است و از سوی دیگر، مقاومت عده ای را در برداشته که در اثر این تغییرات با کاهش منافع مواجه شده اند و در نتیجه سعی می کنند به نوعی نارضایتی خود را از سیستم های جدید اعلام کنند و در برابر اصلاح ساختار و روش های جدید و کوتاه شدن روند ترخیص کالا مقاومت کنند....

 اما در یک نگاه کلی می توان دریافت که انباشت و تجمع کالا دراین گمرک به شدت کاهش یافته و کار ترخیص کالا با سرعت بیشتر و هزینه کمتر مواجه شده است. نیاز بازار مصرف و تولید، سریعتر تامین می شود و از مشکلات عدم ترخیص کالا در گمرکات و هزینه های سنگین آن کاسته شده است.

به گفته دکتر مسعود کرباسیان، رئیس کل گمرک ایران، هر روز تاخیر در ترخیص کالا یک درصد به قیمت تمام شدۀ کالا می افزاید و به تصریح مهرداد ارونقی، مدیرکل گمرک شهیدرجائی، با سیاست های اتخاذ شده از سوی گمرک ایران و اجرای آنها، در چند ماه گذشته میزان انباشت و تجمع کالا در بنادرجنوبی کشور، علی الخصوص گمرک شهید رجایی به میزان چشمگیری کاهش یافته و با حذف بسیاری از گلوگاه ها و بازرسی های تکراری و مراحل غیر ضروری، زمان ترخیص کالا و هزینه های آن به شدت کم شده است که این امر بر افزایش رضایت خدمت گیرندگان از گمرک و فعالان اقتصادی، تاثیر مثبتی را مترتب نموده است.

ارونقی می گوید: در ابتدای نیمه دوم سال 1392 رسانه های عمومی اقدام به انتشار خبری درخصوص دپوی بیش از 100 هزار کانتینر در بندرشهیدرجائی نمودند که مقرون به واقعیت بود اما امروز با تمهیدات اندیشیده شده، این تعداد به نحو چشمگیری کاهش یافته است.

اتاق شیشه ای مدیرکل در وسط سالن انجام تشریفات گمرکی

درابتدای ورود به گمرک شهیدرجائی اتاق اتحادیه حق العملکاران گمرکی مشاهده می شود که از نزدیک در جریان مسائل و مشکلات حق العملکاران و ترخیص کاران قرارگرفته و به نحوی زبان گویای این قشر در عرصه فعالیتهای گمرکی به شمار می رود. در کنار محل استقرار این اتحادیه، مرکز ارائه خدمات فاکس و کپی قرار دارد که نشان از توجه این گمرک به نیازهای مراجعین در انجام تشریفات گمرکی مربوط به ترخیص کالا می باشد.

 بعد از طی راهرویی به سالن اصلی و بسیار بزرگ و وسیع انجام تشریفات گمرکی این گمرک وارد می شویم. آنچه در همان ابتدای ورود به این سالن نگاه هر مراجعه کننده ای را به خود جلب می کند تابلوئی است که در قسمت فوقانی اتاق شیشه ای مرکز سالن تعبیه شده و روی آن قید شده است: "مدیرکل گمرک شهیدرجائی" . اتاقی که مشرف به تمام جوانب این سالن بوده و درداخل آن، مدیرکل جوان این گمرک با همکاران خود مشغول رسیدگی به امور مربوطه است. بدون هیچ مانع یا انتظاری، وارد این اتاق شده و ترجیح می دهیم به عنوان یک مراجعه کننده، چند دقیقه ای را در این اتاق حضور داشته باشیم.

یکی از پرسنل که گویا مسولیتی نیز در این گمرک دارد به تشریح اختلال پیش آمده در شناسه سیستم اتوماسیون اشاره کرده و اعلام می کند بیش از 100 اظهارنامه به دلیل این اختلال قادر به اظهار نیستند. در این رابطه مدیرکل گمرک ضمن تماس تلفنی، دستور اظهار و پذیرش اظهارنامه های واحدهای تولیدی، دولتی و کالاهای اساسی را کتباً صادر می کند و بقیه موارد را منوط به پیگیری های بعدی ازگمرک ایران می داند. این موضوع نشان می دهد که گمرک برای حمایت از تولید، همکاری های لازم را انجام می دهد تا کار عقب نیافتد و بقیه موارد را نیز پیگیری می کند تا هر چه سریعتر مشکلات پیش آمده را حل کند. 

تعدادی ارباب رجوع نیز که سوالات فنی مختلفی دارند وارد این اتاق شیشه ای شده و مدیرکل و همکاران او به مشکلات آنها از نزدیک رسیدگی می کنند. همه کسانی که در سالن حضور دارند و یا از بیرون سالن وارد این محل می شوند به راحتی قادر به مراجعه به مدیرکل و همکاران او و کسانی که با آنها صحبت می کنند هستند؛ مدیرکل نیز از نزدیک در کنارپرسنل بخش فنی گمرک و ارباب رجوع بوده و هیچ کس برای دیدار با مدیر نیازی به نوبت و نشستن پشت در اتاق ندارد. اقدامی که با نگرش راس هرم این سازمان کاملاً همخوانی دارد؛ چراکه مسعود کرباسیان نیز به محض انتصاب به پست ریاست کل گمرک ایران، برای در جریان قرار گرفتن اموردفاتر ستادی و پاسخگوئی به مراجعین ، اقدام به انتقال دفتر کار خود از خیابان ولیعصر(عج) به خیابان شهیدبهشتی می نماید.

در گوشه ای از سالن پیامی از دکترکرباسیان، رئیس کل گمرک ایران توجه ما را به خود جلب می کند که در آن آمده است: " اكثر مردم ساكن در نقاط مرزي چشم اميدشان به گمرك است و به همين دليل كاركنان گمرك بايد با رعايت مقررات و قوانين موجود حداكثر تسهيلات و خدمات را براي ترخيص كالاهاي آنان فراهم كنند".

در این سالن 30 کارشناس امور گمرکی مشغول انجام رسیدگی به امور مراجعین و بررسی اظهارنامه ها به کمک سیستم رایانه ای هستند و با توجه به نحوه استقرار این کارشناسان، کمترین ازدحامی در مقابل کانتر آنها مشاهده نمی شود. نکته جالب توجه دیگر وجود 6 مسئول سرویس در کنار این کارشناسان امورگمرکی می باشد، یعنی برای رفع مشکلات و رسیدگی و نظارت بر امور هر 5 کارشناس، یک مسئول سرویس درنظر گرفته شده است. در روش اختصاص اظهارنامه به طریق سیستمی ، اظهارنامه ها بصورت تصادفی اما به تعداد مساوی بین کارشناسان توزیع و هر کارشناس در همان ابتدا مسیر اظهارنامه اختصاص یافته به خود را مشخص می کند.

در گوشه دیگری از سالن، اتاق معاون امورگمرکی قراردارد که جلسات فنی گمرک در این اتاق تشکیل می شود و در صورت لزوم، مسئولین سرویس ها، کارشناسان، صاحبان کالا و ترخیص کاران برای رفع اختلاف و یا انجام امور فنی به این قسمت مراجعه می کنند.

سابقه فعالیت گمرک شهید رجایی

احداث بندر و گمرک شهید رجایی در 23 کیلومتری بندرعباس در سال 1354 شروع شده اما افتتاح آن در سال 1363 انجام شده است.

بندر شهیدرجایی با رتبه 44 دربین 5 هزار بندر مهم جهان، یکی از مهمترین بنادر و گمرکات کشور از نظر امکانات حمل و نقل و ترخیص کالا، پهلوگیری کشتی ها و سایر امکانات تجاری به شمار می آید و به صورت 24 ساعته و چند شیفته در حال ارائه خدمات به صاحبان کالا و بازرگانان، واردکنندگان ، صادرکنندگان و شرکتهای حمل و نقل بین المللی است. با بررسی های انجام شده، کلیه رویه های گمرکی موجود از جمله واردات ، صادرات، ورود موقت، کابوتاژ، کارنه دوپاساژ، ترانزیت، انتقال و... در این گمرک انجام می شود.

مجتمع بندری و گمرکی شهیدرجائی، با اکثر بنادر معتبر تجارت کالا در جهان در ارتباط است و حتی در شرایط تحریم های اقتصادی ایران بابیش از 25 خط کانتینری دنیا در ارتباط می باشد. همچنین امکان حمل و نقل ریلی بین گمرک شهید رجایی با سایر کشورها وجود دارد؛ به عبارت دیگر این بندر در کریدور ترانزیتی جنوب به شمال کشور قرار گرفته و هاب منطقه به شمار می آید.

شایان ذکر است گمرک شهید رجایی باوجود تحریم ها و افزایش نرخ ارز و مشکلات اقتصادی در سال 92، بیش از 4187میلیارد تومان درآمد را از محل وصول حقوق ورودی به حساب خزانه دولت واریز نموده و از این نظر رتبه اول را در میان گمرکات کشور به خود اختصاص داده است. همچنین کلیه درآمدهای استانی پیش بینی شده در این گمرک بطور کامل و حتی بیش از میزان درنظرگرفته شده، محقق شده است.

بسترهای مخابراتی را تقویت کنید

در روز تهیه گزارش میدانی خبرنگار ما از گمرک شهید رجایی، متوجه شدیم که حدود 100 اظهار نامه کالا که قبلا در سیستم وزارت صنعت، معدن و تجارت، ثبت سفارش شده، بدون شناسه هستند یعنی شناسه آنها به سیستم گمرک وارد نشده است.

از آن جا که بسیاری از این اظهارنامه ها مربوط به شرکت های تولیدی است در نتیجه گمرک مجبور است که تعدادی از آنها را با مسوولیت خود بپذیرد و اقدام به انجام رویه گمرکی کند و پروانه ترخیص کالا را صادر کند تا در روزهای بعد شناسه ثبت سفارش به دست آنها برسد.

برخی حق العمل کاران و ترخیص کاران از این موضوع انتقاد داشته و اعضای اتحادیه حق العمل کاران نیز معتقدند که زیر ساخت های مخابراتی، و سیستم اتوماسیون باید تقویت شود زیرا اگر سیستم ، قطع شود و یا امکان دسترسی وجود نداشته باشد و یا شناسه اظهار از وزارت صنعت، معدن و تجارت وارد سیستم گمرک نشده باشد باعث تاخیر و عقب افتادن کار و تحمیل هزینه ها و اتلاف وقت می شود.

برخی می گویند که اگر مجوز ثبت سفارش و شناسه آن دستی می شد و یا با نمابر به گمرک ارسال می شد بهتر بود زیرا علیرغم تحولات اساسی که در گمرک انجام شده است ، عدم وجود زیرساخت لازم از سوی مخابرات و عدم پاسخ گویی وزارت صنعت ، معدن و تجارت و... عملاً مشکلات را افزایش می دهد.

رکوردی جدید در ترخیص اقلام اساسی

درحالی که در گمرکات کشورهای توسعه یافته جهان ، انجام تشریفات ترخیص کالا از زمان اظهار توسط صاحب کالا تا زمانی که پروانه ترخیص کالا به دست صاحب کالا می رسد حدود 120 دقیقه در نظر گرفته شده است، اما بررسی های انجام شده و گفتگو با مراجعین حاکی از این موضوع بود که در گمرک شهید رجائی ظرف مدت 6 الی 26 دقیقه، برای اظهارنامه های اقلام اساسی و دارو ، پروانه ترخیص صادر شده و در اختیار صاحبان کالا قرار گرفته است که این موضوع، رکورد جدیدی را در انجام تشریفات گمرکی به ثبت رسانده است؛ به عبارت دیگر با این رکورد، در فاصله زمانی نه چندان دور از افتتاح سامانه الکترونیکی اظهار از راه دور در گمرک شهید رجائی، اظهارات رئیس کل گمرک ایران در زمینه کاهش زمان ترخیص کالا به تحقق پیوسته است. به گفته کرباسیان، سامانه اظهار از راه دور در گمرک به منظور سرعت بخشیدن به امرترخیص کالا و روان سازی امور گمرکی به اجرا درآمده و در آن تنها با دسترسی به اینترنت و ارائه اسناد و مدارک از سوی تجار امکان انجام تشریفات گمرکی اعم از مراحل اظهار کالا ، تنظیم اسناد و ورود اطلاعات، از راه دور و بدون حضور فیزیکی صاحب کالا از هر مکانی فراهم شده است.

شایان گفتن است که با احصاء گلوگاهها و برنامه ریزی در جهت حذف موانع درانجام تشریفات گمرکی، با ادغام ایستگاه های مختلف انجام این تشریفات از جمله احراز هویت، سرویس ارزیابی، ارزش ، کارشناسی ومتمرکز کردن همه آنها در یک ایستگاه کارشناسی، تلاش شده تا امکان هر گونه ایجاد فساد مالی و گمرکی احتمالی از بین برود و با این کار علاوه بر کاهش زمان ترخیص کالا، کوتاه کردن مسیر، کاهش هزینه های مبادله و هزینه های فرصت و... رضایت مشتریان نیز جلب شده است و صاحبان کالایا نمایندگان آنها و همچنین نهادهای دولتی و شرکتهای خصوصی، در زمان کوتاه تر و با هزینه و مشکلات کمتری اقدام به واردات ، صادرات و ترانزیت کالا می کنند. به عنوان مثال می توان به قسمتی از اظهارات ارباب رجوع اشاره کرد که بیان می داشتند: " قبلاً اظهارنامه ها از نظر داشتن بدهی ماده 7 قانون امورگمرکی توسط اوپراتور چک می شد که ازدحام زیادی در این قسمت وجود داشت؛ همچنین عملاً بخاطر بررسی اسناد، اظهارنامه یک روز در قسمت احراز هویت در نوبت بود و پس از کوتاژ شدن و ارزیابی باید دو تا سه روز در دایره ارزش در نوبت رسیدگی به ارزش به سر می بردیم و تازه، بعد از اینکه سند را از دایره ارزش تحویل کارشناس سرویس می دادیم در نوبت رسیدگی قرار می گرفتیم که عملا با اجرای این سیستم جدید همه این تشریفات زاید حذف شده و علاوه بر اینکه بدهی ها و تعهدات قبلی توسط سیستم کنترل می شود، انجام امور در یک قسمت، توسط کارشناس سرویس می باشد."

بررسی اتوماتیک بدهی ها

طبق ماده 7 قانون امور گمرکی" ﻛــﺎﻻي ﻣﻮﺟــﻮد در ﮔﻤــﺮك، وﺛﻴﻘــﻪ ﭘﺮداﺧــﺖ ﻛﻠﻴــﻪ وﺟــﻮه ﻣﺘﻌﻠﻘــﻪ ﺑــﻪ آن ﻛــﺎﻻ و ﺳــﺎﻳﺮ ﺑــﺪﻫﻴﻬﺎي ﻗﻄﻌــﻲ ﺻــﺎﺣﺐ ﻛــﺎﻻ ﺑﺎﺑــﺖ وﺟــﻮﻫﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ وﺻــﻮل آن ﺑــﻪ ﻣﻮﺟــﺐ ﻗــﺎﻧﻮن ﺑﺮﻋﻬــﺪه ﮔﻤــﺮك اﺳــﺖ . ﮔﻤــﺮك ﻗﺒــﻞ از درﻳﺎﻓــﺖ ﻳــﺎ ﺗــﺄﻣﻴﻦ وﺟﻮه ﻣﺬﻛﻮر ﻧ ﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺟﺎزه ﺗﺤﻮﻳﻞ و ﺗﺮﺧﻴﺺ ﻛﺎﻻ را ﺑﺪﻫﺪ. "

به گفته ارونقی نیز ضابطه های تعیین مسیر اظهارنامه از سوی گمرک ایران با هماهنگی گمرکات اجرائی مورد بازنگری قرار گرفته و در حال حاضر این مورد از یک روند معقول و منطقی برخوردار است. مدیر کل گمرک شهیدرجائی مسیر 20 درصد از اظهارنامه ها را قرمز، 20 درصد سبز و 60 درصد زرد میداند که مطابق تعریف واقعی هر مسیر با آن برخورد می شود.

به گزارش خبرنگار اعزامی ، برای اظهارنامه هائی که در مسیر سبز قرار دارند بلافاصله توسط این گمرک پروانه سبز گمرکی صادر می شد و اظهار نامه های مسیر زرد اگر دارای سابقه ترخیص معتبر باشند پذیرفته می شوند و اگر نیاز به نمونه برداری کالا برای اخذ مجوزهای قانونی باشد این کار در سرویس ارزیابی انجام می شود و کالای اظهارنامه هائی هم که در مسیر قرمز قرار دارند توسط ارزیابان گمرک ارزیابی شده و سپس مجوز های قانونی لازم اخذ شده و بلافاصله پروانه ترخیص صادر می شد.

امنیت کامل در بزرگترین گمرک کشور

یکی از نکات جالبی که در سالن گمرک شهید رجایی به چشم می خورد،علاوه بر نظم و ترتیب جایگاه استقرار ارزیابان، کارشناسان و مسئولین واحدهای مختلف، رها شدن صدها کیف مدارک و اسناد صاحبان کالا و ترخیص کاران است که با خیال راحت کیف خود را روی میز ، پیشخوان و کمدهای حق العمل کاران رها کرده اند چرا که دوربین های مستقر در سالن به صورت 24 ساعته و به طور کامل سالن را تحت نظر دارند و در صورتی که سندی یا کیف و مدرکی مفقود شود قابل پیگیری است . این موضوع باعث شده که حق العمل کاران و صاحبان کالا با خیال راحت به گمرک مراجعه کنند و نگران مدارک و اسناد همراه خود نباشند.

پنجره واحد تجاری single window

طبق ماده 12 قانون امور گمرکی" ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﺗﺴــﻬﻴﻞ و ﺗﺴــﺮﻳﻊ در اﻧﺠــﺎم ﺗﺸــﺮﻳﻔﺎت ﮔﻤﺮﻛــﻲ در ﻣﺒـــﺎدي ورودي و ﺧﺮوﺟـــﻲ، ﻧﻤﺎﻳﻨـــﺪﮔﺎن وزارﺗﺨﺎﻧـــﻪ ﻫـــﺎ و ﺳـــﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺴـــﺆول ﺳــﺎﻳﺮ ﻛﻨﺘﺮﻟﻬــﺎ ﻣﻮﻇﻔﻨــﺪ ﺗﺤــﺖ ﻧﻈــﺎرت ﮔﻤــﺮك اﻗــﺪام ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ. ﺳــﺎﻳﺮ ﻛﻨﺘﺮﻟﻬــﺎ ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ﺑﺎزرﺳـــﻴﻬﺎي ﭘﺰﺷـــﻜﻲ، داﻣﭙﺰﺷـــﻜﻲ، ﮔﻴـــﺎﻫﻲ، اﺳـــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻓﻨـــﻲ و ﻛﻴﻔﻴــﺖ ﺑﺎﻳــﺪ ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﻫﻤﺎﻫﻨــﮓ و ﺗﺤــﺖ ﻧﻈــﺎرت ﮔﻤــﺮك ﺳــﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷــﻮد."

باهدف تمرکز سازمان های همجوار گمرک برای صدور مجوز ترخیص کالا و دسترسی بهتر صاحبان کالا به این سازمان ها، در خود مجتمع بندری شهید رجایی، امکان حضور سازمان های همجوار، از جمله سازمان استاندارد، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بهداشت و درمان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، پایانه ها، و سایر سازمان های مرتبط با صدور مجوز ترخیص کالا، فراهم شده است.

این موضوع از سال 1379 پیگیری شده تا تمام سازمان های همجوار و مرتبط با انجام تشریفات گمرکی دریک مجتمع حضور داشته باشند اما به گفته مدیرکل گمرک شهیدرجائی، این امر مهم هنوز کمتر از 40 درصد محقق شده است. این درحالی است که مراجعین به گمرک نیز از این روند گله دارند و عدم اختیار سازمانهای صادرکننده مجوزهای قانونی را از جمله مشکلات فرارو می دانند. ضمناً ارباب رجوع از عدم حضور موثر سایر ادارات ذیمدخل در انجام تشریفات گمرکی در روزهای پنجشنبه ابراز نارضایتی داشته و موضوع حضور گمرک و عدم حضور سایر سازمانها را باعث اختلال در انجام تشریفات گمرکی می دانند. چندتن از حق العملکاران اعلام می کنند اگر سایر ادارات از جمله استاندارد و پایانه ها حضور به معنی تمام و کمال ندارند بهتر است گمرک نیز همان روز تعطیل باشد تا لااقل صاحبان کالا در جریان تعطیلی گمرک قرار گرفته و انتظار اقدامی در آن روز از ما نداشته باشند. اما مدیرکل این اداره کل، روزهای پنجشنبه را پرکارترین روز گمرک شهیدرجائی می داند که کلیه همکاران وی حتی تا ساعت 4 بعدازظهر نیز مشغول انجام وظیفه می باشند.

نکته حائز اهمیت این است که طبق ماده 8 آئین نامه اجرائی قانون امور گمرکی و در اجرای ماده 12 قانون، وزارتخانه ها و سازمانهای مسئول موظفند در جهت استقرار نمایندگان تام الاختیار خود در اجرای پنجره واحد فیزیکی حسب نظر گمرک در این مراکز در گمرکات اجرائی به نحوی که جوابگوئی کامل به مراجعان صورت گیرد اقدام کنند. همچنین تنظیم ساعات کاری و ایام حضور نمایندگان تام الاختیار این سازمانها باید براساس نظرگمرک، به نحوی که هیچ گونه خللی درترخیص کالا به دلیل عدم حضور آنان ایجاد نگردد صورت پذیرد که به نظر می رسد علیرغم پیگیریهای گمرک در این زمینه، از سوی سازمانهای ذیمدخل در این مورد، کوتاهی شده است.

از مشکلات دیگر اعلام شده توسط ترخیص کاران گمرک شهیدرجائی طولانی بودن صدور مجوزهای قانونی توسط برخی ادارات و همچنین سلیقه ای عمل نمودن آنها در مقایسه با ادارات صادرکننده مجوز در سایر استانهاست. به عنوان مثال، یکی از ترخیص کاران می گوید: "من برخی کالاها را از گمرک بوشهر ترخیص می کنم زیرا در آن منطقه، استاندارد سریعتر جواب می دهد. اداره استاندارد بندرعباس 10 روزه جواب استعلام را می دهد در حالی که استاندارد بوشهر یک روزه جواب استعلام گمرک را می دهد. در نتیجه سعی می کنم که برخی کالاها را که امکان ترخیص از بوشهر را دارم، از آن گمرک ترخیص کنم." مدیر کل گمرک شهیدرجائی در این خصوص، اجرای کامل تفاهم نامه گمرک و استاندارد را از راههائی می داند که می تواند تاحدی اینگونه مشکلات را مرتفع نماید. وی ابراز امیدواری می کند با مکاتبه مستقیم با آزمایشگاههای مورد تائید اداره کل استاندارد در موارد تعیین ماهیت کالاها، پاسخگوئی سریعتر در این زمینه صورت پذیرد.

تفاهم نامه استاندارد که در پایان سال 1392 با امضاء کرباسیان و پیروزبخت، تسهیلات جدیدی را برای فعالین اقتصادی در زمینه انجام تشریفات گمرکی و استاندارد رقم می زند هنوز به طورکامل به اجرا درنیامده است.

ایکس ری و کنترلهای گمرکی

برای کاهش هزینه های جابجائی کانتینر جهت ارزیابی و تطبیق کالا با اظهار نامه واسناد آن و جلوگیری از لطمه خوردن به سلامت کالا، دستگاه ایکس ری در گمرک شهید رجایی مستقر شده است تا کانتینرهای محتوی کالا وارد سایت ایکس ری شوند و بدون آن که پلمپ کانتینر فک شود از طریق این دستگاه مورد بازرسی قرار گیرند. این کار باعث می شود که به جای تونل زدن، خالی کردن تمام یا بخشی از کانتینر، از طریق اسکن و ایکس ری، محتویات کانتینر مورد رویت قرار گیرد. مزیت دیگر این کار این است که تصویر اسکن کالا همراه با اظهارنامه گمرکی مربوطه به گمرک مقصد ارسال و در گمرک خروجی هم با مطابقت این تصویر با اسکن انجام شده در آن گمرک، امکان ادامه مسیر کانتینر در حداقل زمان ممکن و بدون ارزیابی مجدد فراهم می شود. با توجه به اینکه گمرک شهیدرجائی دارای دو دستگاه ایکس ری کانتینری می باشد و هردو دستگاه در نزدیکی درب خروج ترانزیت این گمرک قرار دارند، دستور انتقال یک دستگاه آن توسط رئیس کل گمرک ایران به درب خروج واردات داده شده تا استفاده بهینه ای از این ابزار کنترلی در رویه واردات نیز صورت گیرد. قابل ذکر اینکه تصاویر کشفیات این گمرک از جمله کشف بیش از 6000 دستگاه تجهیزات دریافت تصاویر از ماهواره، که در سوابق دستگاه موجود می باشد به رویت رسیده و توسط مسئول این واحد توضیحات لازم ارائه می شود.

تفاوت حقوق گمرک باسایر سازمان ها

با وجود کار 24 ساعته و دغدغه ها و استرس کاری، متاسفانه کارکنان گمرک با سایر کارکنان سازمان های دولتی که همسطح تحصیلی و شغلی آنها هستند از نظر حقوق و مزایا تفاوت بسیاری دارند.

نگاهی به جدول حقوق و مزایای کارکنان گمرک و مقایسه آن با حقوق کارکنان سایر سازمان ها به خوبی این موضوع را نشان می دهد که با توجه به سختی کار در این سازمان و جلوگیری از فساد احتمالی بدلیل بی عدالتی در پرداخت حقوق و مزایا در مقایسه با سایر ساز مان ها ، توجه به این مهم از نکات حائز اهمیت برای مسئولین ذیربط به شمار می رود. علاوه بر مورد اخیر، فوق العاده مناطق کمتر توسعه یافته به پرسنل گمرک شهید رجائی که در 23 کیلومتری شهر بندرعباس و خارج از حوزه استحفاظی شهر مستقر می باشند پرداخت نمی شود.

حمل یکسره کالا از گمرک تا مقصد نهایی در داخل کشور

گمرک شهید رجایی جهت رضایت صاحبان کالا و همچنین کاهش هزینه ها و افزایش سرعت ترخیص کالا و تامین نیازهای داخل کشور، با حمل یکسره کالاها نیز موافقت کرده است. این موضوع هم مانند برخی پیامهای دیگر به صراحت بر روی بنری درج شده و در سالن گمرک ، در معرض دید مراجعین قرار داده شده است.

به عنوان مثال، ترخیص گندم، بنزین، روغن و سایر اقلام اساسی و بسیاری از قطعات و مواد اولیه بخش تولید از طریق حمل و ترخیص یکسره صورت گرفته وضمن انجام تشریفات گمرکی مربوطه در حداقل زمان ممکن و صدور پروانه سبز گمرکی، کالا مستقیماً از کشتی به وسیله حمل مربوطه انتقال یافته و کامیون یا واگن حامل کالا مستقیماً از طریق درب خروج گمرک وارد کشور می شود. این کار باعث شده که محوطه ها و انبارها مملو از کالا نباشد و نظم و انضباط و سرعت عمل بهتری را شاهد باشیم.

اجرای فاز جدیدی از استانداردهای بین المللی در گمرک شهیدرجایی

حدود یک ماه است که درب خروج گمرک شهید رجایی با افتتاح توسط رئیس کل گمرک ایران، به محل جدید خود انتقال یافته و در جایی قرار گرفته که امکان تخلف احتمالی کاهش پیدا کرده است زیرا کامیون ها امکان دور زدن و دور شدن از درب خروج و تغییر بسته و کالا را ندارند و در نتیجه دقت در بازرسی کالا و انطباق با اظهارنامه افزایش یافته است.

در حال حاضر در درب خروج واردات این گمرک از مدیریت ریسک بهره گیری می شود و صرفاً کانتینرهائی که دارای ریسک یا خطرمی باشند مورد بازرسی قرار می گیرند، در غیراینصورت با ثبت بیجک خروج ، اجازه خروج کامیون حمل بار داده می شود. با گفتگو با چند راننده کامیون مشخص می شود اکثر قریب به اتفاق آنها آماده سازی پارکینگ در مجاورت این قسمت را از الزامات غیرقابل اجتناب می دانند. از دیگر مشکلات ترددکنندگان در این قسمت عدم وجود امکانات رفاهی از جمله نمازخانه، بوفه ، جایگاه استراحت و سرویس بهداشتی است . اقداماتی که به نظر می رسد باید بقد فوریت از سوی اداره کل بنادر و دریانوردی استان هرمزگان صورت بگیرد.

چرا عده ای خاص، علاقه مند به ادامه وجود ایستگاه های مختلف در گمرک هستند؟

بررسی ها نشان می دهد که ضمن احترام به همه پرسنل شریف گمرک و همچنین فعالان شریف عرصه تجارت ازحق العمل کار تا ترخیص کار  و...  تنها عده ای خاص شامل گروهی اندک از ترخیص کارهای خارج از گروه حق العملکاران و همچنین تعدادی از افراد صاحب امضای متخلف، از وجود ایستگاه های بیشتر در بررسی کالاها و بازبینی مجدد و کاغذبازی و.... استقبال می کردند و از این که برخی ایستگاه ها کاهش یابد انتقاد داشتند و در نتیجه  برخی از این افراد نسبت به اصلاح ساختار و روش های جدید و کاهش ایستگاه ها و گلوگاه های فساد و... اعتراض و انتقاد داشته اند. البته همه انتقادها نسبت به روش و اصلاح ساختار جدید را نباید به این معنا ارزیابی کرد بلکه باید توجه داشت که اجرای یک سیستم جدید و کارآمد نیازمند اصلاحات و مدیریت و بهبود زیرساخت ها مانند قطع نشدن سیستم گمرک  و یا ورود به موقع شناسه و... است اما به هر حال بخشی از انتقادها به شیوه های جدید به خاطر کاهش کاغذبازی و هزینه ها و امضاها و حاشیه های آن بوده است.

 این گروه اندک که خواستار بازرسی بار هستند و یا خواستار ایستگاه های بیشتر در گمرک و امضاهای متعدد و بازبینی های چند باره هستند، نسبت به عدم کنترل بار و عدم توقف کالا در مراحل مختلف گمرک انتقاد می کنند و می گویند که چرا بار من را کنترل نمی کنید و عده ای نیز علاقه مند هستند که یک بار را بارها بازدید کنند و امضاهای مختلف و هزینه های مختلف را روی اسناد شاهد باشند....

دلیل این امر آن است که با این کار، لیستی بلند از هزینه های انبارداری، توقف کالا در یک مرحله، دستمزد کارگر و... را برای صاحب کالا ارسال می کنند و صاحب کالا را مجاب می کنند که رقم قابل توجهی را به آنها پرداخت کند و یا باعث ایجاد روابط خاص می شوند...

امابه نظر می رسد که با حذف برخی اسناد کاغذی و کاهش آنها و مکانیزاسیون تشریفات گمرکی، صاحب کالامی تواند در هر مرحله از روند ترخیص کالا، شاهد توقف یا عبور آن باشد و در آن صورت انجام هر هزینه ای از سوی ترخیص کار قابل پذیرش نخواهدبود. به همین جهت به نظر می رسد با انجام شفاف سازی در این موارد، افراد سودجو از هر دو طرف به تدریج از چرخه ترخیص کالا حذف شده و حق العمل کارها و پرسنل شریف بتوانند تعریف و جایگاه واقعی خود را در گمرک پیدا کنند.

به گفته مسئولین گمرک، در آینده ای نه چندان دور صاحبان کالا قادر خواهندبود از منزل یا محل کار خود مستقیماً از روند تشریفات ترخیص کالا باخبر شوند و این عملیات را رصد کنند.

همین جا از تمام افرادی که این گزارش نتوانسته حق مطلب و نظر آنها را منتشر کند و احیانا نکته ای دارند که این گزارش نتوانسته نظر آنها را جلب کند، پوزش می خواهیم و امیدواریم که نظرات آنها را در گزارش های بعدی منتشر کنیم. محیطی همراه با کارایی، همکاری و کاهش هر گونه اختلاف نظر را برای این عزیزان که در گرمای بندرعباس در خدمت اقتصاد کشور هستند آرزومندیم و به همه کارمندان و ترخیص کاران و حق العمل کاران و سایر عزیزانی که به اقتصاد کشور خدمت می کنند خسته نباشید عرض می کنیم و منتظر نظرات خوب و راهگشای شما هستیم ...

گزارش فوق قسمت اول گزارش خبرنگار اعزامی بولتن نیوز از اقدامات صورت پذیرفته در بزرگترین گمرک تجاری کشور است که در آن سعی گردیده است اقدامات این گمرک جهت تنویر افکار عمومی به صورت واضح تبیین گردد. اقداماتی که به نظر میرسد با الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون تجدیدنظرشده کیوتو در مورد  هماهنگ سازی تشریفات گمرکی و با سیاستهای اخیر اتخاذ شده ازسوی گمرک ایران، این سازمان را وارد فازهای جدیدی از استانداردهای بین المللی نموده و تاثیر چشمگیری در کسب رتبه مطلوب در فضای کسب و کار کشورمان داشته باشد.

در بخش های دیگر این گزارش، موضوعات دیگری در ارتباط با تحولات و مسائل گمرک و حق العمل کاران، صاحب کالا و ماموران گمرک مورد توجه قرار خواهد گرفت...