آیا کردها هم پیمان استراتژیک اردوغان می شوند؟

گروه بین الملل - سفر اخیر نیچیروان بارزانی نخست وزیر حکومت اقلیم کردستان عراق به ترکیه و دیدارهایش با احمد داوداوغلو و رجب طیب اردوغان همه کاره های دولت حزب عدالت و توسعه را نه تنها در سطح توسعه روابط اقتصادی در خصوص دروازه های مرزی و افزایش همکاریهای نفتی ارزیابی کرد بلکه این سفرها را باید در قالب بسیار بزرگتری ارزیابی کرد و دید . بدون شک اگر غیر از این به موضوع نگاه بکنیم اشتباه استراتژیکی مرتکب خواهیم شد.

به گزارش دفتر منطقه ای بولتن نیوز در اربیل، این دیدارها نه تنها بستری برای توسعه همکاریهای اقتصادی بین دو طرف است بلکه راهی است برای دستکم یک همکاری استراتژیک 10 ساله و بیشتر و همین توافق است که می تواند روی مسائل مهم منطقه ای تاثیر گذار باشد.

رفتاراخیر دولت اردوغان در داخل ترکیه و تلاشهایش برای حذف تیم فتح الله گولن از صحنه قدرت در این کشور نشان می دهد که حزب عدالت و توسعه می خواهد شاهرگهای این تیم را در ترکیه قطع بکند و بدین منظور درصدد تعطیل کردن تمام مدارس وابسته به تیم فتح الله گولن است و در این راستا از حکومت اقلیم کردستان عراق نیز خواسته است مدارس این تیم را در کردستان عراق تطیل بکند.

با توجه به اینکه حزب عدالت و توسعه در داخل ترکیه روابط دوستانه ای هم با احزاب چپ و ملی گرا در این کشور ندارد تنها یک راه برای باقی ماندن در قدرت دارد و آن هم هم پیمانی با کردها در داخل و خارج از ترکیه است . به گونه ایی که پیش بینی می شود در انتخابات پیش رو کردها یکی از سهامداران قدرت در ترکیه باشند . با این تفاوت که دولت ترکیه در سطح داخلی و خارجی با دو حزب متفاوت کردی هم پیمان است که هر کدام به نوبه خود نقش بسزایی در منطقه دارند و نمی توان یکی از آنها را دید و دیگری را ندید.

فتح الله گویلن که از سال 1999 در ایالت پینسیلوانیای آمریکا زندگی می کند اخیرا در گفتگو با روزنامه زمان ترکیه که به یکی از رسانه های نزدیک به گولن شناخته شده است می گوید آنچه در این کشور یعنی ترکیه روی می دهد بزرگتر از یک کودتا است.

همزمان نشریات نزدیک به گولن اعلام کرده اند که یک هم پیمانی جدید میان حزب عدالت و توسعه و حزب کارگران کردستان ترکیه شکل گرفته است .

با توجه به تنها شدن اردوغان در صحنه سیاسی ترکیه وی ناگزیر از ائتلاف با کردها است .البته اردوغان نیم نگاهی هم به نقش بارزانی در میان کردها دارد به نحوی که بتواند با اتکاء به نقش کاریزماتیک مسعود بارزانی بخشی از آراء کردهای ترکیه را به صندوق حزب عدالت و توسعه بریزد ولی در این صحنه هم پیمان اصلی پ.ک.ک خواهد بود . به همین منظور بارزانی نقش واسطه برای بهبودی روابط پ.ک.ک با دولت اردوغان داشته است هرچند این دو حزب یعنی حزب دمکرات کردستان عراق و حزب کارگران کردستان ترکیه هنوز در خصوص موارد مهم کردی اختلاف نظرهای جدی دارند ولی این به معنای همراهی دو حزب کردی با اردوغان نیست.

در سطح خارجی حزب دمکرات کردستان عراق با بردن لوله های نفتی کردستان عراق به بندر جیهان ترکیه می رود نقش استراتژیکی برای ترکیه در حوزه انرژی بازی بکند و در دراز مدت این ترکیه خواهد بود که نیازمند منابع زیرزمینی کردستان عراق می باشد. وقتی بدانیم میزان نفت استان اربیل از استان کرکوک بیشتر است این اهمیت اربیل را برای ترکیه دوچندان خواهد کرد.این بماند که دولت ترکیه از طریق کردها خواهد توانست به بغداد نیز دسترسی پیدا بکند.

از این رو می توان گفت سفر نیچیروان بارزانی و سفرهای اخیر وی به ترکیه و متقابلا سفرهای مقامات دولت ترکیه به اقلیم کردستان عراق ریشه در تغییر بنیادی در تفکرات دولت ترکیه دارد که می کوشد با استفاده از کارت کردها قدرت را دستکم تا 10 ساله آینده در ترکیه در دست داشته باشد و همزمان حیطه نفوذ خود را تا عمق عراق گسترش دهد.

براحتی می توان این هم پیمانی دولت ترکیه را با هم پیمانی وقت امپراطوری عثمانی با کردها در جریان جنگ چالدران مقایسه کرد که بخشی از خاک ایران زمین از کنترل ایران خارج شد.هرچند تشبیه کامل شرایط کنونی با شرایط آن زمان چندان درست نباشد وی واقعیت این است که ترکیه می کوشد از کارت کردها به نحو احسن استفاده بکند . این نیت دولت ترکیه تا بدآنجا نگران زا شده است که دولت آمریکا نیز از این وضعیت نگران شده است .

در چنین شرایطی آینده ائتلاف کردها و شیعیان یکی از مسائل مهم می باشد که در حیطه سوال قرار می گیرد . اینکه چه بر سر این ائتلاف خواهد آمد. در این خصوص می توان گفت که کردها در صحنه سیاسی عراق اعتمادی به بازیگران سنی ندارند و تجربه کشتارهای جمعی و سکوت کشورهای عربی در گذشته سبب شده است که میزان چسبندگی کردها با گروههای سیاسی سنی بسیار کم باشد و اگر ائتلافی هم شکل گرفته باشد در یک مقطع زمانی کوتاه بوده است .

از سوی دیگر کردها بخوبی به نقش ایران در منطقه واقف هستند و می دانند بدون ایران حل مشکلات منطقه ایی کار اسانی نخواهد بود همانطور که دولت ترکیه در جریان موضوع سوریه به این موضوع پی برد .لذا اینکه کردها از دایره ایران نیز خارج خواهند شد امر محتملی نیست ولی تضعیف نقش ایران در کردستان عراق با ادامه روند کنونی محتمل است .از این رو ایران با توجه به خواستگاه تاریخی و فرهنگی خود می تواند با میانجیگری بین بغداد و اربیل احتمال تضعیف نقش ایران را در منطقه کمرنگ تر بکند.