«امر قدسی» و سرشت خداباورانه انسان

گروه مانیتورینگ - مجید محمدی، از نویسندگان وابسته به سازمان جاسوسی امریکا (سیا) در مطلبی با عنوان «مقدس انگاری و پیامدهای منفی»اش چنین مطرح کرد که هیچ چیز مقدسی وجود ندارد!

به گزارش بولتن نیوز، این نویسنده در مطلب خود که چند روز پیش در سایت گویانیوز منتشر شد بیان می کند که «تقدس» امری است که زائیده ذهن انسان است و اساسا چیز مقدسی وجود ندارد! او از این طریق در پی آن است که به مخاطب چنین القا کند که باورها و ارزش های دینی که برای دینداران امری مقدس است، تبدیل به مانعی شده اند در برابر آزادی انسان ها. چرا که انسان های غیر معتقد به آن باورها و ارزش ها، حق توهین به آنها را ندارند!

در این باره گفتنی های زیادی است که به دو مورد آن به اختصار پرداخته می شود. موضوع اول اینکه «امر قدسی» برخاسته از سرشت و فطرت انسان است. انسان ها طوری سرشته شده اند که همواره امری قدسی در فطرت آنها وجود ندارد. به همین دلیل، هیچ انسانی در طول تاریخ حیات چند هزار ساله بشر تاکنون یافت نمی شود که دایره ای به نام امر قدسی برای خود نداشته باشد. حال، این «تقدس مأبی» ممکن است مرتبط با گرایش انسان به خداوند و ادیان الهی باشد، یا در ارتباط با ادیان غیرالهی چون بودیسم و هندویسم و...، و یا حتی در ارتباط با سایر اموری که به ظاهر ارتباطی با دین ندارند. اما به هرحال در وجود هر کسی دایره ای به نام «تقدس» وجود دارد. همه آنچه امروزه به نام «باورها»، «ارزش ها» و «هنجارها» می شناسیم نیز به نوعی در حوزه امر قدسی قرار می گیرند. حال آیا می توان گفت که انسانی وجود دارد که دارای باور، ارزش و یا هنجار خاصی نباشد؟! این باورها و ارزش ها اگر در مسیر درست خود (یعنی فطرت خداباورانه انسان) قرار گیرد، منجر به گرایش انسان به دین خواهد شد و اگر در مسیر نادرست قرار گیرد، موجب به وجودآمدن برساخت های غیر دینی اما مقدس خواهد شد. (چنانچه مثلا حیوان، جسم، شیء یا تفکر خاصی در سایر مکاتب بشری، تبدیل به امور قدسی برای پیروان آن مکتب شده است)

موضوع دوم هم اینکه آیا انسان ها حق توهین با امور قدسی سایر انسان ها را دارند؟ آیا آزادند که هرآنگونه که بخواهند در مورد تقدسات سایر انسان ها اظهار نظر یا اعمال رفتار بنمایند یا خیر؟ در حقیقت سوال اصلی آن است که محدوده اختیارات انسان تا کجاست؟

به این موضوع نیز پیشتر در مطلبی به تفصیل پرداختیم و گفتیم که در پاسخ به پرسش های فوق، برخی از لیبرال های افراطی معتقدند که حق آزادی بیان انسان ها، مطلق است و هیچگونه حد و مرزی برای آن نباید وجود داشته باشد تا انسان ها بتوانند بدون هرگونه واهمه ای، عقائد و نظریات خود را مطرح کنند.

در مقابل، عده ای دیگر از اندیشمندان بر آن عقیده اند که حق آزادی بیان نامحدود به انسان ها، موجب وضعیت «آنارشی» یا هرج و مرج در جامعه خواهد شد. برای اثبات این موضوع، کافی است تصور کنید دو یا چند نفر، یا دو یا چند گروه و جریان که با یکدیگر مخالف هستند، اگر بخواهند در بیان عقائد خود علیه طرف مقابل، به صورت نامحدود به ابراز عقیده بپردازند، چه وضعیتی در جامعه به وجود خواهد آمد! گاهی اوقات نیز ممکن است بیان یک عقیده، منجر به بروز آشوب، شورش یا هرج و مرج در جامعه شده و در نهایت موجب بی ثباتی سیاسی و اجتماعی شود، آیا در چنین حالتی هم می بایست باز هم آن عقیده اظهار شود؟

واضح است که «عقلانیت اجتماعی- سیاسی» حکم می کند که آزادی انسان ها دارای یک سری محدودیت ها باشد. چرا که اگر حدود آزادی بیان و عقیده انسان ها غیرمحدود و غیرمشروط باشد، همواره در جامعه شاهد بروز آنارشی و آنومی خواهیم بود. به همین دلیل هم هست که در همه کشورها و  در همه سیستم های سیاسی، ابزاری برای مهار و محدودسازی آزادی انسان ها وجود دارد. در حقیقت هیچ نظام سیاسی نیست که بنا بر غایات و اهداف خود، بر آزادی انسان ها حد نزده باشد. همه نظام ها اعم از لیبرال، سوسیال و دینی دارای حدودی برای دایره آزادی های انسان هستند.