رسانه‌ی ملی، بحران نمایش شادی، و مخاطبی که می‌گریزد

گروه فرهنگي- سیدمجتبی نعیمی: به احتمال زیاد برای شما هم پیش آمده که در یکی از روزهای تعطیل، به ویژه در اعیاد ملی یا مذهبی، پیچ تلویزیون را پیچانده تا ببینید که رسانه‌ی ملی، چگونه شما را در شادی آن روزها سهیم خواهد کرد. و به احتمال زیادتر، باز هم برای‌تان پیش آمده که بعد از چند دقیقه بالا و پایین کردن شبکه‌ها – که این روزها از نظر عددی، پیش به سوی سه رقمی شدن می‌روند– آهی از سر افسوس کشیده و دکمه‌ی خاموش را بفشارید.

سپس سراغ یخچال خانه رفته و با پیدا کردن یک عدد سیب و نثار گازی محکم و عمیق با آن، شروع به توصیف شرایط رسانه‌ی ملی و تحلیل آن کرده و به خطرات ماهواره و وجود رقابتی که صدا و سیمای ما بازنده‌ی آن است اشاره کرده‌اید.

البته این توصیف و تحلیل و دلسوزی آخرش، به شرطی‌ست که در منزل‌تان یک عدد رسیور وجود نداشته باشد. زیرا در این شرایط جدید، ماهواره‌ی محترم را روشن نموده و با عوض کردن دو-سه شبکه، یکی از رنگ و لعاب‌دارهایش را برگزیده و سپس، یا شروع به فحش دادن به رسانه‌ی ملی کرده که بعد از این همه سال نمی‌تواند ما را شاد کند و ایول به ماهواره‌ها. و یا از سر نقد درون گفتمانی، دست به مقایسه می‌زنید و آخرش فحش می‌دهید که چرا تلویزیون ما نمی‌تواند با کانال‌های خارجی رقابت کند.

اما حقیقتاً چرا رسانه‌ی ملی، دچار بحران نمایش شادی‌ست؟ به نحوی که اگر یک غیر ایرانی در روزی از اعیاد ما به شبکه‌های تلویزیون جمهوری اسلامی ایران نگاه کند، این پرسش برای‌ش پیش می‌آید که: مگر امروز عید نیست؟ پس چرا خبری در تلویزیون نیست؟ همانطور که این سوال مهم برای خیلی از ما پیش آمده: آیا بحران نمایش شادی در تلویزیون، به دین و مذهب ما مربوط است یا اینکه برنامه‌سازان ما بلد نیستند چنین محتوایی را ایجاد کنند؟

آنچه بدیهی‌ست این است که ریشه‌ی این مشکل، نه تنها در دین ما نیست بلکه شادی و نشاط و تسری انبساط روحی در جامعه، یکی از توصیه‌های همیشگی دین اسلام بوده و پیامبر اکرم اسلام و امامان معصوم ما، همواره دارای روی گشاده و خاطر باز بودند و "ادخال السرور فی قلوب المومنین" را یکی از بزرگترین مکارم اخلاقی دانسته‌اند. همانطور که در حدیثی از امام رضا (ع) آمده:

«از لذایذ دنیوی نصیبی برای کامیابی خویش قرار دهید و تمنیات دل را از راه‌های مشروع برآورید. مراقب کنید در این کار به مرادنگی و شرافت‌تان آسیب نرسد و دچار اسراف و تندروی نشوید. تفریح و سرگرمی‌های لذت‌بخش، شما را در اداره‌ی زندگی یاری می‌کند و با کمک آن بهتر به امور دنیای خود موفق خواهید شد.» غررالحکم ص245

پس مشکل در جای دیگری‌ست. جایی که عده‌ای مدیر رسانه‌ای و تولیدکننده‌ی برنامه‌های تلویزیونی قرار دارند. به نظر می‌رسد هنوز که هنوز است، این عزیزان نتوانسته‌اند یک کار فکری درست و حسابی انجام دهند و مدل شادی بخش برنامه‌های تلویزیونی در چهارچوب معیارهای اسلامی را استخراج کنند. به نظر می‌رسد برادران فعال در امر ساخت برنامه‌های گوناگون تصویری، نمی‌دانند که مرز بین هجو و جدیت کجاست و شادی مد نظر اسلام، چه متر و اندازه‌ای دارد.

در نتیجه، در این روزهای خاص، دست به دامن کلیشه‌های خسته کننده شده و تنها آنتن را پر می‌کنند. چیزی هم که این وسط مهم نیست، مخاطبی‌ست که به راحتی می‌تواند به شبکه‌های پر زرق و برق ماهواره‌ای و اینترنتی دسترسی پیدا کند و یکبار برای همیشه، قید رسانه‌ی ملی را بزند.

در هر صورت مدیران رسانه‌ی ملی باید به این نکته توجه کنند که توقع بیننده از برنامه‌های آنها در روزهای عید و شادی بسیار فراتر از روزهای عادی‌ست. و وقتی این توقع برآورده نشود، به راحتی مخاطب خود را از دست می‌دهند. – که داده‌اند- زیرا یک رقیب قدرتمند به نام ماهواره وجود دارد که به راحتی آنها را جذب می‌کند.البته این درست است که تولید شادی در منظومه‌ی معیارهای اسلامی متفاوت از آن در جاهایی‌ست که این معیارها وجود ندارد، و دیگران این کار را راحت‌تر انجام می‌دهند، اما در هر صورت این کار دقیق و ظریف باید با بالاترین کیفیت انجام شود تا خدای نکرده، رسانه‌ی ما رسانه‌ی توزیع‌کننده‌‌ی دلسردی در جامعه نباشد.