پوكي استخوان در كمين شما است!
آيا مي‌دانيد نوشابه هاي گازدار، رژيم غذايي و حتي فرآورده هاي لبني مي‌توانند شما را در معرض ابتلا به پوكي استخوان قرار دهند؟
در گذشته، پوكي استخوان بيماري سالمندي محسوب مي‌گرديد چرا كه هرچه افراد پيرتر مي‌شوند، استخوان آنها نيز ضعيف تر مي‌گردد. به طوري كه چگالي استخوان ها در 70 سالگي به يك سوم چگالي آن در 40 سالگي مي‌رسد. ولي متاسفانه، اكنون ديگر مثل گذشته پوكي استخوان بيماري مخصوص زنان سالمند محسوب نمي‌گردد. تحقيقات صورت گرفته در آمريكا نشان مي‌دهد كه اين بيماري حتي در نوجوانان و زنان زير بيست سال نيز شايع شده است.
بيشتر مبتلايان به پوكي استخوان، تا زماني كه دچار يك شكستگي خود به خود در لگن و يا مچ پا نشوند، به بيماري خود پي نمي‌برند. پس بياييد پيش از آنكه دير شود با آن مبازه كنيم.
چه كساني بيشتر در معرض ابتلا قرار دارند؟
زنان بيش از مردان در خطر ابتلا قرار دارند. سفيد پوستان، نژاد آسيايي، افراد معتاد به سيگار يا الكل، افراد لاغر كم تحرك و كساني كه در خانواده ي آنها سابقه ي ابتلا به پوكي استخوان وجود دارد بيش از سايرين در معرض ابتلا قرار دارند.
هورمون هاي جنسي براي استخوان سازي لازمند. هم در مردان و هم در زنان، با افزايش سن و كاهش هورمون هاي جنسي پوكي استخوان نيز افزايش مي‌يابد. لذا زنان مبتلا به يائسگي زود هنگام (كه بيشتر در زنان سيگاري مشاهده مي‌شود) و يا افرادي كه به هر دليل دچار اختلالات هورموني مي‌باشند در خطر ابتلا قرار دارند و بايد با دريافت هورمون به صورت مكمل اين خطر را در خود كاهش دهند. اين بيماري همچنين به عنوان عارضه ي درمان طولاني مدت با داروهاي خوراكي كورتيكواستروييد نيز شناخته مي‌شود.
مبتلايان به رماتيسم، پركاري غده ي تيروئيد و نقص غده ي فوق كليوي نيز جزو افراد مستعد محسوب مي‌شوند.
علائم آن چيست ؟
علائم شهودي خاصي را براي آن نمي‌توان ذكر كرد ولي برخي تغييرات فيزيكي ناشي از كهولت مثل كاهش قد و يا خميدگي پشت نشانه هايي از پوكي استخوان هستند. سفتي و درد مفاصل مبتلا، تورم احتمالي مفاصل به ويژه مفاصل پرفشار مثل زانو، لگن و ستون فقرات، تيركشيدن ناگهاني و لحظه اي استخوان ساق پا و يا درد در اين ناحيه هنگام وارد آوردن فشار به آن با انگشت و بروز شكستگي در استخوان ها در اثر وارد آمدن فشار يا برخوردي جزئي از علائم پوكي استخوان محسوب مي‌گردد. در موارد شديدتر اين شكستگي ممكن است خود به خود صورت بگيرد. بهترين راه تشخيص، تعيين چگالي استخوان از راه عكس برداري است.
آيا مي‌توان از اين بيماري جلوگيري كرد؟
خوشبختانه بله. اين بيماري يكي از درمان پذيرترين بيماري ها محسوب مي‌شود، به شرط آنكه به موقع و به نحوي صحيح با آن برخورد شود. در زير بايدها و نبايدهاي مربوط به پوكي استخوان را مشاهده مي‌نماييد.
آنچه سبب پوكي استخوان مي‌شود (به ترتيب اهميت نقش)
١. رژيم لاغري افراطي: رژيم هاي لاغري از وزن بدن مي‌كاهند. در نتيجه از فشار وارده به استخوان ها كاسته مي‌شود و در اين حالت بدن ديگر دليلي نمي‌بيند بي جهت به تقويت استخوان ها بپردازد. از طرف ديگر رژيم لاغري خود سبب مي‌شود مصرف غذاهاي غني از كلسيم از سبد غذايي افراد حذف شود. در زنان، اينگونه رژيم ها مي‌توانند به قطع قاعدگي منجر شوند كه اين زنگ هشداري جدي براي آنان محسوب مي‌شود. چرا كه با قطع قاعدگي، سطح هورمون استروژن خون نيز پايين مي‌آيد و در نتيجه كلسيم استخوان ها از ميان مي‌رود.
٢. رژيم غذايي مملو از پروتئين: اكنون برخي دانشمندان به اين باور رسيده اند كه رژيم هاي غذايي سرشار از پروتئين، مي‌توانند عامل اوليه ابتلا به پوكي استخوان باشند. در آزمايشي مشخص شد مصرف 95 گرم پروتئين در روز- مخلوط گوشت و تخم مرغ براي صبحانه، 55 گرم پروتئين دارد- به طور ميانگين سبب از دست رفتن 58 گرم كلسيم در روز مي‌شود. اين يعني 2% كل كلسيم اسكلت بدن در سال، يا 20% آن در هر 10 سال ."پاتريك هالفورد"، متخصص تغذيه و نويسنده ي كتاب "انجيل تغذيه ي مناسب " مي‌گويد :"اغذيه ي سرشار از پروتئين، در خون به مواد اسيدي شكسته مي‌شوند و چون بدن قادر به تحمل تغييرات قابل توجه اسيديته ي خون نيست، لازم است اوضاع را به حالت طبيعي برگرداند. اينكار با استفاده از سديم و كلسيم به انجام مي‌رسد. وقتي منابع سديم بدن به پايان مي‌رسند، از استخوان ها كلسيم برداشته مي‌شود. اين يعني هرچه بيشتر پروتئين مصرف كنيد، به كلسيم بيشتري هم نياز خواهيد داشت و چون معمولا كلسيم مصرفي افراد كافي نيست، پس كلسيم از استخوان ها گرفته مي‌شود".
٣. كم تحركي: استخوان هاي بدن نيز مانند ساير اجزاي آن، براي آنكه قوي بمانند لازم است مورد استفاده قرار بگيرند. هربار كه به استخوان ها فشار وارد مي‌آوريد، در واقع به آنها پيام مي‌فرستيد كه قوي تر شوند. چگالي استخوان ها در افراد بستري و افرادي كه به دليل ابتلا به رماتيسم يا ساير بيماري هاي استخواني دچار كم تحركي مي‌شوند، به سرعت كاهش مي‌يابد. ورزش واجب ترين درمان براي جلوگيري از پوكي استخوان است. در ميان ورزش ها، پياده روي تند و ديگر ورزش هاي استقامتي آن هم حداقل به مدت 20 دقيقه و به صورت يك روز در ميان از همه بهترند.
٤. مصرف الكل: خوشبختانه به دليل آموزه هاي ديني، مصرف الكل در كشور ما رايج نيست. الكل جذب كلسيوم توسط سلول هاي استخوان ساز را كاهش مي‌دهد و اين سبب فروپاشي استخوان ها مي‌شود. الكل همچنين بر ميزان دفع منيزيوم كه ماده ي كليدي ديگري براي قوي ماندن استخوان ها محسوب مي‌شود مي‌افزايد. الكل يكي از عوامل مهم پوكي استخوان به ويژه در مردان محسوب مي‌شود.
٥. نوشابه هاي گازدار: بيشتر نوشابه هاي گازدار سرشار از فسفات (به شكل اسيد فسفريك ) هستند. بدن به طور طبيعي مي‌كوشد همواره سطح كلسيم و فسفر خون را در يك اندازه نگهدارد. با مصرف نوشابه هاي گازدار، بر ميزان فسفات خون افزوده مي‌شود. در نتيجه كلسيم از استخوان ها برداشته شده و وارد خون مي‌گردد تا تعادل برقرار شود. نوشابه هاي گازدار استخوان ها را از كلسيم پاكسازي مي‌كنند.
٦. ورزش افراطي زنان: زناني كه به انجام تمرينات افراطي مي‌پردازند، از جمله آنان كه به انجام ورزش حرفه اي مشغولند ممكن است قاعدگي خود را از دست بدهند. همانطور كه قبلا گفته شد، قطع قاعدگي نقش به سزايي در پوكي استخوان دارد.
آنچه سبب تقويت استخوان مي‌شود (به ترتيب اهميت نقش)
١. تامين ذخاير بدن تا 20 سالگي: تقريبا تا بيست سالگي استخوان ها سرگرم خودسازي، افزايش طول و تقويت چگالي هستند. در اين مدت ذخاير مواد معدني بدن دايما در استخوان ها رسوب داده مي‌شوند. از بيست سالگي تا سي سالگي، استخوان ها بيش از آنكه ساخته شوند به تقويت قدرت و استحكام خود مشغول مي‌شوند. لذا 20 سال اول زندگي، بهترين سن براي افزايش ذخاير استخواني و تقويت آن محسوب مي‌گردد و تامين مواد معدني بدن در اين دوران مي‌تواند عاملي مهم براي جلوگيري از پوكي استخوان در دوره هاي بعدي زندگي محسوب شود. ورزش كردن، عدم استعمال دخانيات يا الكل و استفاده از يك رژيم غذايي سالم در سنين زير 25 سالگي از اهميت بسيار زيادي برخوردار است.
٢. مصرف كلسيم غير لبني: بدن روزانه بين 700 تا 1200 ميليگرم كلسيم نياز دارد. برخلاف باور عموم، كلسيم محصولات لبني مانند پنير و شير به سادگي جذب استخوان ها نمي‌شود چرا كه مواد لبني، منابع غني پروتئين محسوب مي‌شوند. لذا به جاي آنكه كلسيم موجود در آنها در استخوان ها رسوب كند، براي از بين بردن حالت اسيديته ي خون به مصرف مي‌رسد. البته بعيد نيست كه اين قاعده در مورد شيرهاي پاستوريزه و كم چرب صادق نباشد، چرا كه تمام مواد مغذي اين شيرها پيش از عرضه، تا جايي كه ممكن است گرفته مي‌شود. در اين مورد متخصصين مربوطه بايد نظر بدهند. بسياري از ميوه ها، خشكبار، غلات، آجيل، تخم آفتاب گردان، گردو، سويا و ديگر حبوبات پخته شده و سبزيجات برگ سبز منابع غني كلسيم محسوب مي‌شوند كه جذب اين كلسيم آسان تر نيز مي‌باشد.
٣. ترك سيگار: سيگار مانند بسياري از اجزاي بدن، بر روي استخوان ها نيز اثري سمي از خود بر جاي مي‌گذارد و فعاليت سلول هاي استخوان ساز بدن را محدود مي‌كند. سيگار همچنين از ميزان رسوب كلسيم و ديگر مواد معدني در استخوان ها مي‌كاهد.
٤. نور خورشيد: بدن براي آنكه بتواند كلسيم موجود در اغذيه را جذب و در استخوان ها رسوب دهد، به ويتامين D نياز دارد و اين ويتامين با قرار گرفتن در معرض خورشيد در پوست ساخته مي‌شود. بدون اين ويتامين، كلسيمي جذب بدن نخواهد شد و در نتيجه، كمبود كلسيم خون از استخوان ها تامين خواهد شد. اين ويتامين مي‌تواند از طريق محصولات لبني غني شده، زرده ي تخم مرغ، ماهي هاي آب شور و جگر نيز تامين شود.
٥. ميوه و سبزي: تحقيقات جديد نشان مي‌دهند كه تاكنون نقش مواد مغذي موجود در ميوه ها و سبزيجات در تقويت استخوان ها ناديده گرفته شده است. تا كنون بيشتر مطالعات به انجام رسيده، تنها روي نقش كلسيم در سلامت استخوان ها متمركز شده بود. در حالي كه پتاسيم با نقش بازدارنده اي كه در دفع كلسيم از بدن دارد و يا منيزيوم كه نقش مهمي در تقويت استخوان ها ايفا مي‌نمايد نيز در اين ميان مهم هستند. همچنين روي - كه در گندم سبوس دار و سبزيجات برگ سبز يافت مي‌شود- به ساخت سلول هاي استخواني جديد كمك مي‌كند و يا ويتامين C، "كلاژن " كه ماده اي حياتي براي استخوان سازي است را مي‌سازد.
٦. پرهيز از مصرف كافئين: كافئين موجود در چاي، قهوه، نوشابه هاي كولادار و شكلات در كاهش تراكم استخواني دخيلند. چرا كه اين مواد كلسيم را تشويق مي‌كنند از استخوان ها جدا شده و به خون بپيوندد. در نتيجه ميزان دفع آن با ادرار افزايش مي‌يابد. مطالعات نشان مي‌دهند افرادي كه سه تا 4 بار در روز قهوه غليظ مي‌نوشند در مقايسه با آنها كه اصلا كافئين نمي‌نوشند، به ميزان قابل ملاحظه اي از استخوان هايي با چگالي كمتر برخوردارند.
در گذشته، پوكي استخوان بيماري سالمندي محسوب مي‌گرديد چرا كه هرچه افراد پيرتر مي‌شوند، استخوان آنها نيز ضعيف تر مي‌گردد. به طوري كه چگالي استخوان ها در 70 سالگي به يك سوم چگالي آن در 40 سالگي مي‌رسد. ولي متاسفانه، اكنون ديگر مثل گذشته پوكي استخوان بيماري مخصوص زنان سالمند محسوب نمي‌گردد. تحقيقات صورت گرفته در آمريكا نشان مي‌دهد كه اين بيماري حتي در نوجوانان و زنان زير بيست سال نيز شايع شده است.
بيشتر مبتلايان به پوكي استخوان، تا زماني كه دچار يك شكستگي خود به خود در لگن و يا مچ پا نشوند، به بيماري خود پي نمي‌برند. پس بياييد پيش از آنكه دير شود با آن مبازه كنيم.
چه كساني بيشتر در معرض ابتلا قرار دارند؟
زنان بيش از مردان در خطر ابتلا قرار دارند. سفيد پوستان، نژاد آسيايي، افراد معتاد به سيگار يا الكل، افراد لاغر كم تحرك و كساني كه در خانواده ي آنها سابقه ي ابتلا به پوكي استخوان وجود دارد بيش از سايرين در معرض ابتلا قرار دارند.
هورمون هاي جنسي براي استخوان سازي لازمند. هم در مردان و هم در زنان، با افزايش سن و كاهش هورمون هاي جنسي پوكي استخوان نيز افزايش مي‌يابد. لذا زنان مبتلا به يائسگي زود هنگام (كه بيشتر در زنان سيگاري مشاهده مي‌شود) و يا افرادي كه به هر دليل دچار اختلالات هورموني مي‌باشند در خطر ابتلا قرار دارند و بايد با دريافت هورمون به صورت مكمل اين خطر را در خود كاهش دهند. اين بيماري همچنين به عنوان عارضه ي درمان طولاني مدت با داروهاي خوراكي كورتيكواستروييد نيز شناخته مي‌شود.
مبتلايان به رماتيسم، پركاري غده ي تيروئيد و نقص غده ي فوق كليوي نيز جزو افراد مستعد محسوب مي‌شوند.
علائم آن چيست ؟
علائم شهودي خاصي را براي آن نمي‌توان ذكر كرد ولي برخي تغييرات فيزيكي ناشي از كهولت مثل كاهش قد و يا خميدگي پشت نشانه هايي از پوكي استخوان هستند. سفتي و درد مفاصل مبتلا، تورم احتمالي مفاصل به ويژه مفاصل پرفشار مثل زانو، لگن و ستون فقرات، تيركشيدن ناگهاني و لحظه اي استخوان ساق پا و يا درد در اين ناحيه هنگام وارد آوردن فشار به آن با انگشت و بروز شكستگي در استخوان ها در اثر وارد آمدن فشار يا برخوردي جزئي از علائم پوكي استخوان محسوب مي‌گردد. در موارد شديدتر اين شكستگي ممكن است خود به خود صورت بگيرد. بهترين راه تشخيص، تعيين چگالي استخوان از راه عكس برداري است.
آيا مي‌توان از اين بيماري جلوگيري كرد؟
خوشبختانه بله. اين بيماري يكي از درمان پذيرترين بيماري ها محسوب مي‌شود، به شرط آنكه به موقع و به نحوي صحيح با آن برخورد شود. در زير بايدها و نبايدهاي مربوط به پوكي استخوان را مشاهده مي‌نماييد.
آنچه سبب پوكي استخوان مي‌شود (به ترتيب اهميت نقش)
١. رژيم لاغري افراطي: رژيم هاي لاغري از وزن بدن مي‌كاهند. در نتيجه از فشار وارده به استخوان ها كاسته مي‌شود و در اين حالت بدن ديگر دليلي نمي‌بيند بي جهت به تقويت استخوان ها بپردازد. از طرف ديگر رژيم لاغري خود سبب مي‌شود مصرف غذاهاي غني از كلسيم از سبد غذايي افراد حذف شود. در زنان، اينگونه رژيم ها مي‌توانند به قطع قاعدگي منجر شوند كه اين زنگ هشداري جدي براي آنان محسوب مي‌شود. چرا كه با قطع قاعدگي، سطح هورمون استروژن خون نيز پايين مي‌آيد و در نتيجه كلسيم استخوان ها از ميان مي‌رود.
٢. رژيم غذايي مملو از پروتئين: اكنون برخي دانشمندان به اين باور رسيده اند كه رژيم هاي غذايي سرشار از پروتئين، مي‌توانند عامل اوليه ابتلا به پوكي استخوان باشند. در آزمايشي مشخص شد مصرف 95 گرم پروتئين در روز- مخلوط گوشت و تخم مرغ براي صبحانه، 55 گرم پروتئين دارد- به طور ميانگين سبب از دست رفتن 58 گرم كلسيم در روز مي‌شود. اين يعني 2% كل كلسيم اسكلت بدن در سال، يا 20% آن در هر 10 سال ."پاتريك هالفورد"، متخصص تغذيه و نويسنده ي كتاب "انجيل تغذيه ي مناسب " مي‌گويد :"اغذيه ي سرشار از پروتئين، در خون به مواد اسيدي شكسته مي‌شوند و چون بدن قادر به تحمل تغييرات قابل توجه اسيديته ي خون نيست، لازم است اوضاع را به حالت طبيعي برگرداند. اينكار با استفاده از سديم و كلسيم به انجام مي‌رسد. وقتي منابع سديم بدن به پايان مي‌رسند، از استخوان ها كلسيم برداشته مي‌شود. اين يعني هرچه بيشتر پروتئين مصرف كنيد، به كلسيم بيشتري هم نياز خواهيد داشت و چون معمولا كلسيم مصرفي افراد كافي نيست، پس كلسيم از استخوان ها گرفته مي‌شود".
٣. كم تحركي: استخوان هاي بدن نيز مانند ساير اجزاي آن، براي آنكه قوي بمانند لازم است مورد استفاده قرار بگيرند. هربار كه به استخوان ها فشار وارد مي‌آوريد، در واقع به آنها پيام مي‌فرستيد كه قوي تر شوند. چگالي استخوان ها در افراد بستري و افرادي كه به دليل ابتلا به رماتيسم يا ساير بيماري هاي استخواني دچار كم تحركي مي‌شوند، به سرعت كاهش مي‌يابد. ورزش واجب ترين درمان براي جلوگيري از پوكي استخوان است. در ميان ورزش ها، پياده روي تند و ديگر ورزش هاي استقامتي آن هم حداقل به مدت 20 دقيقه و به صورت يك روز در ميان از همه بهترند.
٤. مصرف الكل: خوشبختانه به دليل آموزه هاي ديني، مصرف الكل در كشور ما رايج نيست. الكل جذب كلسيوم توسط سلول هاي استخوان ساز را كاهش مي‌دهد و اين سبب فروپاشي استخوان ها مي‌شود. الكل همچنين بر ميزان دفع منيزيوم كه ماده ي كليدي ديگري براي قوي ماندن استخوان ها محسوب مي‌شود مي‌افزايد. الكل يكي از عوامل مهم پوكي استخوان به ويژه در مردان محسوب مي‌شود.
٥. نوشابه هاي گازدار: بيشتر نوشابه هاي گازدار سرشار از فسفات (به شكل اسيد فسفريك ) هستند. بدن به طور طبيعي مي‌كوشد همواره سطح كلسيم و فسفر خون را در يك اندازه نگهدارد. با مصرف نوشابه هاي گازدار، بر ميزان فسفات خون افزوده مي‌شود. در نتيجه كلسيم از استخوان ها برداشته شده و وارد خون مي‌گردد تا تعادل برقرار شود. نوشابه هاي گازدار استخوان ها را از كلسيم پاكسازي مي‌كنند.
٦. ورزش افراطي زنان: زناني كه به انجام تمرينات افراطي مي‌پردازند، از جمله آنان كه به انجام ورزش حرفه اي مشغولند ممكن است قاعدگي خود را از دست بدهند. همانطور كه قبلا گفته شد، قطع قاعدگي نقش به سزايي در پوكي استخوان دارد.
آنچه سبب تقويت استخوان مي‌شود (به ترتيب اهميت نقش)
١. تامين ذخاير بدن تا 20 سالگي: تقريبا تا بيست سالگي استخوان ها سرگرم خودسازي، افزايش طول و تقويت چگالي هستند. در اين مدت ذخاير مواد معدني بدن دايما در استخوان ها رسوب داده مي‌شوند. از بيست سالگي تا سي سالگي، استخوان ها بيش از آنكه ساخته شوند به تقويت قدرت و استحكام خود مشغول مي‌شوند. لذا 20 سال اول زندگي، بهترين سن براي افزايش ذخاير استخواني و تقويت آن محسوب مي‌گردد و تامين مواد معدني بدن در اين دوران مي‌تواند عاملي مهم براي جلوگيري از پوكي استخوان در دوره هاي بعدي زندگي محسوب شود. ورزش كردن، عدم استعمال دخانيات يا الكل و استفاده از يك رژيم غذايي سالم در سنين زير 25 سالگي از اهميت بسيار زيادي برخوردار است.
٢. مصرف كلسيم غير لبني: بدن روزانه بين 700 تا 1200 ميليگرم كلسيم نياز دارد. برخلاف باور عموم، كلسيم محصولات لبني مانند پنير و شير به سادگي جذب استخوان ها نمي‌شود چرا كه مواد لبني، منابع غني پروتئين محسوب مي‌شوند. لذا به جاي آنكه كلسيم موجود در آنها در استخوان ها رسوب كند، براي از بين بردن حالت اسيديته ي خون به مصرف مي‌رسد. البته بعيد نيست كه اين قاعده در مورد شيرهاي پاستوريزه و كم چرب صادق نباشد، چرا كه تمام مواد مغذي اين شيرها پيش از عرضه، تا جايي كه ممكن است گرفته مي‌شود. در اين مورد متخصصين مربوطه بايد نظر بدهند. بسياري از ميوه ها، خشكبار، غلات، آجيل، تخم آفتاب گردان، گردو، سويا و ديگر حبوبات پخته شده و سبزيجات برگ سبز منابع غني كلسيم محسوب مي‌شوند كه جذب اين كلسيم آسان تر نيز مي‌باشد.
٣. ترك سيگار: سيگار مانند بسياري از اجزاي بدن، بر روي استخوان ها نيز اثري سمي از خود بر جاي مي‌گذارد و فعاليت سلول هاي استخوان ساز بدن را محدود مي‌كند. سيگار همچنين از ميزان رسوب كلسيم و ديگر مواد معدني در استخوان ها مي‌كاهد.
٤. نور خورشيد: بدن براي آنكه بتواند كلسيم موجود در اغذيه را جذب و در استخوان ها رسوب دهد، به ويتامين D نياز دارد و اين ويتامين با قرار گرفتن در معرض خورشيد در پوست ساخته مي‌شود. بدون اين ويتامين، كلسيمي جذب بدن نخواهد شد و در نتيجه، كمبود كلسيم خون از استخوان ها تامين خواهد شد. اين ويتامين مي‌تواند از طريق محصولات لبني غني شده، زرده ي تخم مرغ، ماهي هاي آب شور و جگر نيز تامين شود.
٥. ميوه و سبزي: تحقيقات جديد نشان مي‌دهند كه تاكنون نقش مواد مغذي موجود در ميوه ها و سبزيجات در تقويت استخوان ها ناديده گرفته شده است. تا كنون بيشتر مطالعات به انجام رسيده، تنها روي نقش كلسيم در سلامت استخوان ها متمركز شده بود. در حالي كه پتاسيم با نقش بازدارنده اي كه در دفع كلسيم از بدن دارد و يا منيزيوم كه نقش مهمي در تقويت استخوان ها ايفا مي‌نمايد نيز در اين ميان مهم هستند. همچنين روي - كه در گندم سبوس دار و سبزيجات برگ سبز يافت مي‌شود- به ساخت سلول هاي استخواني جديد كمك مي‌كند و يا ويتامين C، "كلاژن " كه ماده اي حياتي براي استخوان سازي است را مي‌سازد.
٦. پرهيز از مصرف كافئين: كافئين موجود در چاي، قهوه، نوشابه هاي كولادار و شكلات در كاهش تراكم استخواني دخيلند. چرا كه اين مواد كلسيم را تشويق مي‌كنند از استخوان ها جدا شده و به خون بپيوندد. در نتيجه ميزان دفع آن با ادرار افزايش مي‌يابد. مطالعات نشان مي‌دهند افرادي كه سه تا 4 بار در روز قهوه غليظ مي‌نوشند در مقايسه با آنها كه اصلا كافئين نمي‌نوشند، به ميزان قابل ملاحظه اي از استخوان هايي با چگالي كمتر برخوردارند.
با تشکر از مرتضی . ام
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
متشكرم