آقای روحانی! پول بود، اراده نبود؛ چرا حفره‌های پدافندی را به گردن استراتژی می‌اندازید؟

گروه سیاسی: انتشار گزارش اخیر نشریه آمریکایی فوربز (Forbes) در تاریخ ۱۲ دسامبر ۲۰۲۵، بار دیگر بحث‌های داغی را درباره وضعیت پدافند هوایی ایران و دلایل آسیب‌پذیری آن بر سر زبان‌ها انداخته است. پل ایدون (Paul Iddon)، تحلیلگر امور نظامی در این مقاله با تیتر "ایران با شکاف‌های حیاتی پدافند هوایی در خانه و خارج از مرزها مواجه است"، به نقل‌قولی از حسن روحانی، رئیس‌جمهور پیشین ایران استناد می‌کند که در آن وی به «شکست کامل» استراتژی ایجاد سپر دفاعی منطقه‌ای علیه اسرائیل اعتراف کرده است.

به گزارش بولتن نیوز، روحانی در این اظهارات تلاش می‌کند تا ناکارآمدی در دفع حملات هوایی اسرائیل را به گردن «شکست استراتژی دفاع در عمق» بیندازد. اما این ادعا، یک فرار به جلوی آشکار است. مرور کارنامه هشت‌ساله دولت تدبیر و امید نشان می‌دهد که آنچه امروز به عنوان «شکست استراتژی» معرفی می‌شود، در واقع میوه تلخ «تضعیف سیستماتیک بنیه دفاعی» در زمانی است که بودجه و منابع کافی برای تقویت آن وجود داشت.

فوربز چه می‌گوید؟

مقاله فوربز تصریح می‌کند که ایران در ایجاد بازدارندگی هوایی در خارج از مرزها (سوریه و لبنان) و حتی در داخل خاک خود (اشاره به ناتوانی در دفع حملات جنگنده‌های رادارگریز) دچار چالش جدی است. نویسنده تاکید می‌کند که روحانی اذعان کرده تلاش‌ها برای دور نگه داشتن تهدیدات از مرزها ناموفق بوده است. این اعتراف در حالی صورت می‌گیرد که منتقدان باور دارند این «حفره‌های امنیتی» یک‌شبه ایجاد نشده‌اند، بلکه نتیجه سال‌ها بی‌توجهی و کاهش بودجه در دوران طلایی فروش نفت پس از برجام هستند.

آدرس غلط: استراتژی یا بودجه؟

ادعای ضمنی روحانی این است که «ما تلاش کردیم اما نشد». اما اسناد و اظهارات مقامات نظامی در همان دوران (دولت‌های یازدهم و دوازدهم) واقعیتی دیگر را فریاد می‌زنند: پول بود، اما به میدان داده نشد.

در حالی که دولت روحانی مدعی بود خزانه خالی است یا تحریم‌ها مانع هستند، آمارهای رسمی و گلایه‌های فرماندهان ارشد نظامی در آن سال‌ها نشان می‌دهد که دولت عامدانه از تخصیص بودجه‌های مصوب به بخش دفاعی خودداری می‌کرد.

حافظه تاریخی چه می‌گوید؟

برای رد ادعای امروز روحانی، کافی است به آرشیو اخبار سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ بازگردیم:

۱. اعتراف تلخ سرلشکر شهید باقری: در آذرماه ۱۳۹۵، سردار شهید محمد باقری، رئیس وقت ستاد کل نیروهای مسلح، در اظهارنظری تکان‌دهنده اعلام کرد که دولت روحانی «تنها ۲۰ درصد بودجه دفاعی مصوب را پرداخت کرده است.» این یعنی در اوج نیاز کشور به نوسازی پدافند هوایی برای مقابله با تهدیدات آینده (که امروز با آن مواجهیم)، دولت ۸۰ درصد بودجه حیاتی نیروهای مسلح را بلوکه کرده بود.

۲. کاهش ۵۰ درصدی بودجه دفاعی: در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸، دولت روحانی سهم امور دفاعی را نسبت به سال قبل حدود ۵۰ درصد کاهش داد. این اقدام چنان عجیب بود که صدای نمایندگان مجلس و تحلیلگران نظامی را درآورد. در آن زمان، بسیاری هشدار دادند که این کاهش بودجه، دقیقاً در زمانی که اسرائیل در حال دریافت جنگنده‌های F-35 بود، به معنای خلع سلاح کردن کشور در سال‌های آینده (یعنی امروز) است.

۳. دوگانه «میدان و دیپلماسی»: نگاه دولت وقت به بودجه نظامی، نگاهی دست‌دوم بود. شعار معروف «دنیای فردا دنیای گفتمان است، نه موشک» که از دل همین تفکر سیاسی بیرون آمد، زیربنای تصمیماتی شد که بودجه‌های ارزی (حاصل از فروش نفت در دوران کوتاه اجرای برجام) را به جای تزریق به زیرساخت‌های پدافندی استراتژیک، صرف واردات کالاهای مصرفی کرد.

آنچه پل ایدون در فوربز به عنوان «شکست استراتژی دفاعی ایران» توصیف می‌کند و روحانی سعی دارد آن را تایید کند، در واقع «شکست استراتژی دولت روحانی» در اولویت‌بندی امنیت ملی است.

حفره‌های پدافندی که امروز فوربز از آن سخن می‌گوید، ناشی از نبود دانش فنی یا اشتباه بودن اصل استراتژی دفاع در عمق نیست؛ بلکه نتیجه مستقیم سال‌هایی است که بودجه وجود داشت، اما اراده‌ای برای خرید سامانه‌های پیشرفته، تقویت رادارهای برد بلند و حمایت از پروژه‌های موشکی وجود نداشت.

آقای روحانی! امروز نمی‌توانید پشت نقاب «منتقد دلسوز» پنهان شوید؛ کلید انبارهای خالیِ بودجه دفاعی در سال‌های حیاتیِ نوسازی، در جیب دولت شما بود.