چالش‌های بی‌قانونی در «رحم جایگزین» و «اهدای تخمک»

به گزارش بولتن نیوز به نقل از ایسنا، دکتر شهرزاد زاده‌مدرس در عین حال تاکید دارد که رشد جمعیت باید همراه با توجه به سلامت مادران و نوزادان باشد؛ چراکه در غیر این صورت سبب افزایش فشار مالی و اجتماعی بر کشور و نظام سلامت خواهد شد.

این متخصص زنان و زایمان همچنین با اشاره به افزایش سن ازدواج و نخستین بارداری در کشور تاکید دارد که باید در زمینه جمعیت واقع‌بینانه تصمیم گرفت و می‌گوید که اگر خواهان افزایش جمعیت هستیم، باید سلامت مادران و حمایت از زوج‌های جوان در کانون سیاستگذاری‌ها قرار گیرد.

او در عین حال با اشاره به خلاءهای قانونی در برخی درمان‌های ناباروری از جمله در زمینه اهدای تخمک، جنین و رحم اجاره‌ای هم معتقد است که در نبود قوانین شفاف، احتمال بروز بحران‌های اخلاقی و حقوقی در آینده زیاد خواهد بود و می‌گوید: به طور قطع، نمی‌توان از چالش‌های این حوزه جلوگیری کرد اما با استفاده از راهکاری قانونی می‌توان این حوزه را مدیریت کرد.

رئیس بیمارستان مهدیه همچنین به بحران مالی بیمارستان‌های تک‌تخصصی هم اشاره کرده و می‌گوید: تراز مالی بیمارستان مهدیه تا پایان سال منفی ۱۵ درصد است. حدود نیمی از درآمد سالانه بیمارستان صرف پرداخت حقوق کارکنان می‌شود و بیمه‌ها نیز با تاخیر ۵ تا ۶ ماهه مطالبات را پرداخت می‌کنند.

زنگ خطر جمعیت صفر در سال ۱۴۲۰ / چالش‌های بی‌قانونی در «رحم جایگزین» و «اهدای تخمک»

نگاهی به تاریخچه و ارائه خدمات در بیمارستان مهدیه

دکتر شهرزاد زاده‌مدرس_رئیس بیمارستان مهدیه در گفت‌وگویی تفصیلی با ایسنا، درباره تاریخچه بیمارستان مهدیه تهران اظهار کرد: مرحوم مهدی صبوحی از تجار قدیم شهر تهران و واقف بیمارستان مهدیه تهران است که نسبت به وقف این مرکز درمانی به منظور درمان بیماران نیازمند اقدام می‌کند. ساختمان اداری بیمارستان مهدیه که نخستین ساختمان این مرکز آموزشی، درمانی و پژوهشی به حساب می‌آید در سال ۱۳۴۲ احداث شده و در گذر زمان به تعداد طبقات آن افزوده‌اند. وزارت بهداری، این بیمارستان را در سال ۱۳۴۳ به طور رسمی افتتاح می‌کند.  

او با بیان اینکه زمین وقفی بیمارستان مهدیه ۲۷هزار متر مربع است، گفت: ساختمان اصلی حدود ۲ دهه پس از افتتاح بیمارستان یعنی در سال ۱۳۶۵ احداث می‌شود و در قالب یک مرکز درمانی تخصصی ویژه زنان به ارائه خدمت می‌پردازد. پس از مدتی، بیمارستان مهدیه تحت پوشش دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی قرار می‌گیرد و در قالب مرکز آموزشی، درمانی و پژوهشی از آن بازه زمانی تا به امروز فعالیت می‌کند.

این متخص زنان و زایمان با بیان اینکه تعداد تخت‌های فعال بیمارستان مهدیه از تعداد تخت‌های مصوب این مرکز آموزشی، درمانی و پژوهشی کمتر است، توضیح داد: اگرچه تعداد تخت‌های مصوب این بیمارستان ۳۰۰ مورد است اما ۱۳۳ تخت فعال دارد. با توجه به اینکه بیمارستان مهدیه یک مرکز درمانی تخصصی ویژه زنان به حساب می‌آید، عمده خدماتی که ارائه می‌دهیم شامل خدمات بارداری، سلامت باروری، بارداری ایمن، زایمان خوشایند و کمک به فرزندآوری است.  ICU، CCU و NICU نیز به منظور ارائه خدمات ویژه در این مرکز در دسترس است.

زنگ خطر جمعیت صفر در سال ۱۴۲۰ / چالش‌های بی‌قانونی در «رحم جایگزین» و «اهدای تخمک»

زاده‌مدرس درباره پلی‌کلینیک تخصصی بیمارستان مهدیه توضیح داد: فرایند ساخت ساختمان پلی‌کلینیک از سال ۱۳۹۹ آغاز شد و در سال جاری به سرانجام رسید. حدود ۱۰ درصد این ساختمان تا سال ۱۴۰۰ در مرحله ساخت قرار گرفته بود و فرایند ساخت برای مدتی در این سال متوقف شد. فرایند ساخت این ساختمان به همت خیرین از سال ۱۴۰۰ آغاز شد و در سال گذشته به پایان رسید و در حال حاضر در مرحله بهره‌برداری قرار دارد. در حال حاضر، ۲۰ درمانگاه سرپایی در این پلی‌کلینیک مستقر هستند.

وی با بیان اینکه خدمات بیمارستان مهدیه به بارداری و مسائل این موضوع محدود نمی‌شود، توضیح داد: تمام مسائل و مشکلات مربوط به سلامت زنان را در کانون توجه قرار داده‌ایم. به طور مثال، خدمات مربوط به درمان سرطان پستان که یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان  زنان ایرانی به حساب می‌آید، ارائه می‌دهیم. تمام مداخلات درمانی سرطان پستان یعنی تشخیص تا درمان که شامل جراحی، بازسازی پستان و شیمی‌درمانی می‌شود برای گروه هدف یعنی مبتلایان به این بیماری را ارائه می‌دهیم. همچنین ارائه خدمات اورولوژی و خدمات حوزه زیبایی شامل جراحی پلاستیک از دیگر خدمات این مرکز به حساب می‌آید.

رئیس بیمارستان مهدیه توضیح داد: ارائه خدمات درمان ناباروری سطح ۳ و همچنین درمان دیابت از دیگر خدماتی است که در این مرکز ارائه می‌شود؛ به نحوی که حدود ۲ تا ۳هزار بیمار مبتلا به دیابت در این مرکز درمانی خدمات دریافت می‌کنند. باز هم تاکید می‌کنم که مسائل مربوط به سلامت زنان یعنی مسائلی مانند آندومتریوز، تخمدان پلی‌ کیستیک، کم‌کاری غدد و لاپاراسکوپی را در کانون توجه قرار دهیم.

او درباره چالش‌های بیمارستان‌های فرسوده گفت: ساختمان اصلی بیمارستان که در سال ۶۵ ساخته شده در زمینه زیرساخت‌ها با مشکلاتی مواجه است. تیم مدیریت بیمارستان تلاش کرده که در جهت تامین آب، برق و انرژی گام بردارد و به همین دلیل مسائلی مربوط به آب و برق را با نصب منبع ذخیره و نصب ژنراتورها تامین کند. با استفاده از ذخیره‌سازی توانسته‌ایم در دسترس نبودن امکانات پیشرفته را تا حدودی جبران کنیم.

وی ادامه داد: ساختمان اصلی بیمارستان که در سال ۱۳۶۵ افتتاح شده در زمینه زیرساخت‌ها به بازبینی و اقدام اصلاحی نیاز دارد. به طور مثال، بسیاری از بیمارستان‌های کشور در زمینه تامین تجهیزات آتش‌نشانی با مشکل مواجه هستند. در حال حاضر، فاز اول مسائل مربوط به آتش‌نشانی بیمارستان را انجام داده‌ایم اما فاز دوم و سوم به بودجه، اعتبار و زیرساخت‌های لازم نیاز دارد.

زنگ خطر جمعیت صفر در سال ۱۴۲۰ / چالش‌های بی‌قانونی در «رحم جایگزین» و «اهدای تخمک»

این متخصص زنان و زایمان درباره وضعیت سزارین در بیمارستان مهدیه توضیح داد: بررسی‌ها بیانگر این است که حدود ۹هزار عمل جراحی در این مرکز آموزشی، درمانی و پژوهشی انجام می‌شود که ۵ تا ۶هزار مورد از این تعداد مربوط به زایمان می‌شود و حدود ۲تا ۳هزار مورد نیز برای سایر اعمال جراحی است. سیاست کاهش میزان سزارین را در دستور کار قرار داده‌ایم و براساس دستورالعمل وزارت بهداشت و با کنترل‌های دقیقی که انجام می‌دهیم، زنان را به سوی زایمان طبیعی و خوشایندسازی این زایمان هدایت کنیم. بلوک زایمان بیمارستان مهدیه ۱۲ اتاق دارد که یک تخت برای هر کدام از این اتاق‌ها در نظر گرفته‌ایم.  

وضعیت زایمان طبیعی در این مرکز درمانی

وی درباره وضعیت زایمان طبیعی در بیمارستان مهدیه اظهار کرد: بررسی‌ها بیانگر این است که با رشد نه چندان زیاد زایمان طبیعی مواجه هستیم؛ به نحوی که میزان رشد سالانه  ۰.۸ تا یک درصد را تجربه می‌کنیم. اگرچه رشد حدود یک درصدی زایمان طبیعی را تجربه می‌کنیم اما براساس پروتکل‌های کشوری می‌بایست به رشد ۵ درصدی دست‌ یابیم.

زاده‌مدرس با بیان اینکه در مسیر تحقق اهداف زایمان طبیعی با چالش‌های متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کنیم، تصریح کرد: بیمارستان مهدیه، یک بیمارستان ارجاعی در حوزه زایمان‌های سخت است؛ نه تنها در حوزه زایمان‌های سخت یک مرکز ارجاعی به حساب می‌آید، بلکه با توجه به داشتن ۴۶ تخت NICU نیز یک مرکز ارجاعی برای نوزادان نارس نیز محسوب می‌شویم. به تبع اینکه بیمارستان مهدیه یک مرکز ارجاعی در زمینه زایمان و نوزادان نارس است، زنانی که بارداری پرخطر را تجربه می‌کنند به این مرکز درمانی ارجاع داده می‌شوند. زنانی که بارادری پرخطر را تجربه می‌کنند به مداخلات سزارین نیاز دارند، نرخ سزارین بیمارستان مهدیه تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

زنگ خطر جمعیت صفر در سال ۱۴۲۰ / چالش‌های بی‌قانونی در «رحم جایگزین» و «اهدای تخمک»

رئیس بیمارستان مهدیه ادامه داد: اگرچه با چالش‌های بسیاری در مسیر تحقق اهداف وزارت بهداشت به منظور افزایش زایمان طبیعی مواجه هستیم، اما با تمام وجود تلاش می‌کنیم تا میزان زایمان طبیعی را افزایش دهیم. بررسی‌ها بیانگر این است که حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ زایمان به صورت ماهانه در بیمارستان مهدیه انجام می‌شود که سهم زایمان طبیعی و سزارین به ترتیب حدود ۲۲۰ و ۲۰۰ مورد است.   آمار و ارقام ماهانه میزان سزارین و زایمان طبیعی همواره یکسان نیست و در تمام ماه‌های سال متغییر است.

چالشی به نام هزینه‌های جاری مراکز درمانی

این متخصص زنان‌ و زایمان با بیان اینکه تمام بیمارستان‌های کشور با چالش‌های متعددی مواجه هستند، تصریح کرد: پرداخت‌های پرسنلی، یکی از چالش‌های مراکز درمانی است. تیم مدیریتی بیمارستان مهدیه تلاش می‌کند که پرداخت‌های بیمارستانی را در زمان مناسب و به موقع انجام دهد؛ چرا که رضایتمندی نیروی انسانی و رضایتمندی گیرندگان خدمت به تبع آن از اهمیت فراوانی برخوردار است.    

زاده‌مدرس ادامه داد: بررسی هزینه‌های جاری بیمارستان مهدیه بیانگر این است که ۵۰ و ۲۵ درصد از درآمد سالیانه بیمارستان مهدیه به ترتیب برای هزینه‌های «پرسنلی» و «ملزومات پزشکی و دارو» هزینه می‌شود. هزینه جاری این بیمارستان به هزینه‌های «پرسنلی» و «ملزومات پزشکی و دارو»   محدود نمی‌شود، بلکه با هزینه‌های تجهیزاتی و تعمیراتی مواجه هستیم که میزان هزینه‌هایی از این دست نیز ۱۰ تا ۱۵ درصد درآمد بیمارستان است. بیمارستان‌ها با توجه به منابع درآمدی و هزینه‌های جاری خود ناچار هستند که بخشی از امور را برون‌سپاری کنند؛ به طور مثال، تهیه غذا و حمل‌ونقل بیمارستان برون‌سپاری شده است و در اختیار  پیمانکاران قرار دارد. بنابراین بخشی از درآمد بیمارستان نیز می‌بایست برای پرداخت مطالبات پیمانکاران هزینه شود.

رئیس بیمارستان مهدیه افزود: متاسفانه، برآوردها بیانگر این است که رشد منفی را تجربه کنیم؛ به نحوی که تراز درآمدی بیمارستان حداقل منفی ۱۵ درصد در پایان سال جاری باشد. هنگامی که تراز درآمدی منفی یک مرکز درمانی انباشته شود، سبب بروز مشکلات و چالش‌های بزرگی در آینده نزدیک می‌شود. اگر تراز درآمدی یک مرکز درمانی منفی باشد، تمهیداتی مانند مدیریت هزینه‌ها و  کنترل مصرف انرژی بازهم نمی‌تواند اثرگذار باشد؛ چرا که افزایش هزینه‌های جاری با افزایش نرخ تورم یک موضوع اجتناب‌ناپذیر است.

میزان مطالبات از سازمان‌های بیمه‌گر

او درباره میزان مطالبات بیمارستان مهدیه از سازمان‌های بیمه‌گر گفت: مطالبات بیمارستان مهدیه از سازمان‌های بیمه‌گر قابل توجه است. بازپرداختی بیمه سلامت نسبت به تامین اجتماعی بهتر است اما به طور کلی میزان مطالبات این بیمارستان از این سازمان‌های بیمه‌گر حدود ۵ تا ۶ ماه است.  

وی با بیان اینکه بیمارستان‌های تک‌تخصصی نسبت به سایر بیمارستان‌های عمومی درآمد کمتری دارند، گفت: بیمارستان مهدیه، یک بیمارستان ‌تک تخصصی است که خدمات خود را در حوزه زنان ارئه می‌دهد. به طور کلی، میزان درآمد بیمارستان‌های تک‌تخصصی از بیمارستان‌های عمومی کمتر است؛ به طور مثال، عمده درآمد بیمارستان مهدیه از گروه زنان و زایمان به دست می‌آید و این در حالی است که شاید عمده درآمد یک بیمارستان عمومی از محل تصادفات باشد. همچنین درآمدهایی که در خارج از محیط بیمارستان شکل می‌گیرد و از آن یک مرکز درمانی می‌شود، چندان شامل حال یک بیمارستان تخصصی زنان نمی‌شود.

وضعیت درآمدی بیمارستان‌های تک‌تخصصی

زاده‌مدرس با بیان اینکه بیمارستان‌های تک‌تخصصی با محدودیت دسترسی به  برخی رشته‌های تخصصی مواجه هستند، گفت: این احتمال وجود دارد که یک بیمار که به یک بیمارستان تک‌تخصصی مانند بیمارستان مهدیه مراجعه کرده در مدت‌زمانی که خدمات درمانی را دریافت می‌کند به یک متخصص کلیه نیاز داشته باشد، با توجه به اینکه یک بیمارستان تک‌تخصصی هستیم، امکان ارائه خدمات در زمینه کلیه را نداریم و می‌بایست بیمار را به یک مرکز درمانی دیگر ارجاع دهیم. محدودیت در دسترسی به پزشکان متخصص سایر رشته‌ها از دیگر چالش‌های بیمارستان‌های تک‌تخصصی به حساب می‌آید.  

تلاش برای کاهش میزان مرگ‌ومیر مادران

وی با بیان اینکه جوانی جمعیت جزو اولویت‌های وزارت بهداشت است، گفت: حفظ سلامت زنان باردار جزو خط قرمزهای وزارت بهداشت است و کاهش مرگ‌ومیر مادران را در کانون توجه قرار داده‌اند.   کاهش مرگ‌ومیر مادران، یکی از شاخص‌های پیشرفته‌بودن جوامع به حساب می‌آید؛ منظور این است که هچه میزان مرگ‌ومیر مادران یک جامعه کمتر باشد آن جامعه پیشرفته‌تر است و میزان توسعه‌یافتگی بیشتری دارد. طرح احداث مرکز مادران پرخطر را به وزارت بهداشت پیشنهاد داده‌ایم تا با استفاده از متخصصان ورزیده و بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته بتوانیم میزان مرگ‌ومیر مادران را کنترل کنیم.

چرایی افزایش بارداری‌های پرخطر

این متخصص زنان و زایمان ادامه داد: احداث مرکز مادران پرخطر، فرایندی زمان‌بر است اما احداث این مرکز را آغاز کرده‌ و این موضوع در مرحله گفت‌وگوهای اولیه قرار دارد. من بر این باور هستم که احداث مرکز مادران پرخطر می‌تواند به موضوع جوانی جمعیت کمک کند؛ چرا که با موضوع افزایش جمعیت مادران پرخطر مواجه هستیم. اگر خواهان افزایش جمعیت هستیم، سلامت مادران به ویژه افراد پرخطر ا می‌بایست در کانون توجه سیاستگذاران نظام بهداشتی و درمانی کشور قرار گیرد.

زنگ خطر جمعیت صفر در سال ۱۴۲۰ / چالش‌های بی‌قانونی در «رحم جایگزین» و «اهدای تخمک»

رئیس بیمارستان مهدیه درباره علل افزایش جمعیت مادران پرخطر اظهار کرد: افزایش سن ازدواج، افزایش سن اولین بارداری، به تعویق افتادن بارداری‌ها، حاملگی‌های چندقلو و استفاده از روش‌های کمک‌باروری از علل افزایش جمعیت مادران پرخطر هستند. با توجه به اینکه با چنین شرایطی مواجه هستیم، می‌بایست مدیریت مولفه‌های علل افزایش جمعیت مادران پرخطر را در کانون توجه قرار دهیم و معتقدم که ایجاد یک مرکز تخصصی در این حوزه می‌تواند اثرگذار باشد.

جوانی جمعیت می‌بایست به درستی انجام شود

وی با بیان اینکه موضوع جوانی جمعیت می‌بایست در یک مسیر درست انجام شود، گفت: اگر جوانی جمعیت در یک مسیر درست انجام شود، می‌تواند سبب کاهش اتلاف انرژی و بودجه شود. دولت سیزدهم، موضوع جوانی جمعیت را مطرح کرد و پیش‌بینی‌های قانونی لازم مانند ایجاد شرایط ایده‌ال کاری، مرخصی زایمان و جوایز مالی برای موضوع جوانی جمعیت در نظر گرفت. اگرچه ارائه تسهیلات یک اقدام ارزشمند به حساب می‌آید اما کافی نیست. نکته مهم و اساسی این است که علل عدم تمایل زوج‌ها به فرزندآوری می‌بایست شناسایی شود.

این متخصص زنان و زایمان ادامه داد: پرسش‌هایی مانند «آیا آمار و ارقامی از جوانانی که ازدواج را به تعویق انداخته‌اند، داریم؟» و «آیا آمار و ارقام دقیق از زوج‌هایی که سال‌ها ازدواج کرده‌اند اما فرزندی ندارند در دسترس داریم؟» را مطرح می‌کنم. من بر این باور هستم که علل عدم تمایل به ازدواج و فرزندآوری در جامعه به طور دقیق ریشه‌یابی شود، نه اینکه مطرح کنند که ایران مانند بسیاری از کشورهای جهان با موضوع سالمندی جمعیت مواجه است.

از سیاست‌های جمعیتی گذشته درس بگیریم

رئیس بیمارستان مهدیه با بیان اینکه مشکلات کشور ما در برخی حوزه‌ها بسیار عمیق است و می‌بایست به طور جدی در کانون توجه قرار گیرد، گفت: موضوع عقیم‌سازی طی سال‌های گذشته مطرح شد و بسیاری نسبت به عقیم‌سازی اقدام کردند و این در حالی است که این موضوع نباید اتفاق می‌افتد. شرایط به نحوی بود که اجازه عقیم‌سازی به راحتی صادر می‌شد اما خوشبختانه شرایط تغییر کرده و از عقیم‌سازی جلوگیری می‌شود.  

وی درباره نقش شرایط اقتصادی بر جوانی جمعیت گفت: شرایط اقتصادی زوج‌ها نیز می‌بایست در کانون توجه قرار گیرد. شرایط جامعه نسبت به گذشته تغییر کرده و اغلب زنان ایرانی جزو جمعیت شاغل به حساب می‌آیند. در حال حاضر، میزان مرخصی زایمان زنان ۹ ماه است که تکافوی نیاز یک کودک نیست و مادر ناچار است که فرزند خود را در مهدکودک ثبت‌نام کند. من بر این باور هستم که مرخصی زایمان را افزایش دهند و حدود ۲ سال در نظر گیرند تا کودک در شرایط مناسبی قرار گیرد. همچنین شرایط شغلی و کاری بهتری در اختیار مردان قرار دهیم.  

زنگ خطر جمعیت صفر در سال ۱۴۲۰ / چالش‌های بی‌قانونی در «رحم جایگزین» و «اهدای تخمک»

او  با بیان اینکه فرهنگسازی در زمینه جوانی جمعیت نیز بسیار مهم است، گفت: سبک‌ زندگی ایرانی‌ها در گذر زمان تغییر کرده و به همین دلیل با مسائل و مشکلاتی روبرو هستیم که در سال‌های گذشته وجود نداشتند. به طور مثال، با افزایش یائسگی‌های زودتر از موعد روبرو هستیم. مشکلات مربوط به ناباروری به یائسگی زودتر از موعد محدود نمی‌شود بلکه با مسائل و مشکلات در مردان نیز مواجه هستیم. تمام این مسائل و مشکلات در مواردی مانند شرایط تغذیه‌ای، استرس زیاد، بی‌تحرکی و سبک زندگی نامناسب ریشه دارد.

اقدامات درمانی برای برخی گروه‌ها به معنای اتلاف هزینه است

رئیس بیمارستان مهدیه درباره شرایط سنی زوج‌های متقاضی درمان ناباروری گفت: شاهد مراجعه زوج‌ها با سنین بالا برای درمان ناباوری هستیم. شرایطی را در نظر بگیریم که یک زوج که زن و مردی به ترتیب بالای ۴۰ و ۵۰ سال هستند برای درمان ناباروری مراجعه می‌کنند و خواهان تولد فرزند سوم، چهارم و پنجم خود هستند که مراجعه آنها چندان جالب نیست. ترجیح می‌دهیم که افراد در سنین ۲۰ سالگی ازدواج کنند و فرزند آنها در ۳۰ سالگی به دنیا آمده باشد. زوج‌ها و به ویژه زنانی که بالای ۴۰ تا ۴۵ سال هستند و برخی از آنها نیز سقط‌های مکرر را تجربه کرده‌اند، مراجعه آنها برای درمان ناباوری به معنای اتلاف هزینه و وقت است. اگرچه حق مادر شدن را از کسی نمی‌گیریم اما باید حقیقت را پذیرفت.  

این متخصص زنان و زایمان با بیلان اینکه مسائل و مشکلات مربوط به ناباروری می‌بایست مشخص شود، توضیح داد: مباحث متعددی مانند «تخمک اهدایی»، «اهداکننده‌های جنین» و «رحم اجاره‌ای» طی ۲۰ تا ۲۵ سال گذشته مطرح شده اما مسائل علمی، حقوقی و فقهی آن همچنان برطرف نشده است. خوشبختانه، دین اسلام و مذهب شیعه به زوج‌هایی که مشکلات ناباروری دارند و خواهان فرزندآوری هستند، بسیار کمک می‌کند. محدودیت‌های مذهب شیعه نسبت به مسیحیت و به ویژه کاتولیک‌ها در ارتباط با مسائل مربوط به ناباروری بسیار کمتر است، اما از این شرایط استفاده نکرده‌ایم و این مسائل را قانونی نکرده‌ایم.

اهدای جنین و برخی مشکلات قانونی

وی ادامه داد: شرایطی را در نظر بگیریم که یک زوج خواهان فرزند هستند اما زن نمی‌تواند بنا به دلایلی از تخمدان‌های خود استفاده کند اما از نظر قانونی به این موضوع ورود نکرده‌ایم. قانون کشور ما هنوز شرایط ابوت و پدری را برای افرادی که جنین اهدایی دریافت می‌کنند، مشخص نکرده و با خلاء قانونی مواجه هستیم و بحث وراث و ارث رسیدن اموال درباره جنین اهدایی بلاتکلیف است. براساس قوانین کشور، اهدای اسپرم مجاز نیست و یک موضوع قابل قبول است. شرایطی را در نظر بگیرید که یک زوج دچار مشکل ناباوری هستند و مرد نیز علت اصلی ناباوری است. چنین زوج‌هایی ناچار هستند که از جنین اهدایی استفاده کنند؛ هنگامی که یک جنین به یک زوج اهدا می‌شود، پدر و مادر ژنتیکی متفاوت هستند اما موضع ابوت آن جنین اهدایی بلاتکلیف است. اگر جنین اهدایی در سال‌های آینده متوجه شود که پدر و مادر ژنتیکی او، افرادی نیستند که او را بزرگ و تربیت کرده‌اند با چالش‌هایی در زمینه ابوت و وراثت روبرو می‌شود.

زنگ خطر جمعیت صفر در سال ۱۴۲۰ / چالش‌های بی‌قانونی در «رحم جایگزین» و «اهدای تخمک»

رئیس بیمارستان مهدیه ادامه داد: اگر مشکلاتی برای زندگی پدر و مادر این کودک به وجود آید و از یکدیگر جدا شوند، چه کسی مسئولیت آن کودک را برعهد دارد، مشخص نیست. اگر کودک از ماهیت خود آگاه شود و دچار مشکلات روحی و روانی شود، مسائل قانونی مربوط به این موضع نیز همچنان نامشخص است.  

چالش‌های کمتر رحم اجاره‌ای نسبت به اهدای تخمک و جنین

این متخصص زنان و زایمان درباره دیگر چالش‌های برخی درمان‌های ناباروی گفت: چالش‌های رحم اجاره‌ای نسبت به تخمک و جنین اهدایی کمتر است. رحم اجاره‌ای در زمانی اتفاق می‌افتد که یک زن بنا به دلایل مختلف مانند خارج‌کردن رحم، شکل‌نگرفتن ساختمان رحم در بدن، عدم توانایی تحمل بارداری و مسائل دیگر به رحم اجاره‌ای روی می‌آورند و جنین در رحم یک فرد دیگر که اجاره‌ دهنده است، رشد می‌کند. قوانین در ارتباط با رحم اجاره‌ای تا حدودی روشن است و فردی که رحم خود را اجاره داده است از نظر قانونی نمی‌تواند ادعای مالکیت کند. اگرچه میزان خلاء قانونی در حوزه رحم اجاره‌ای نسبت به تخمک و جنین اهدایی کمتر است اما متاسفانه میزان واسطه‌ها در این حوزه بسیار زیاد است.

او درباره مشکلات و چالش‌های رحم اجاره‌ای گفت: متاسفانه، هیچ سازمانی در کشور وجود ندارد که نسبت به ثبت اطلاعات رحم اجاره‌ای اقدام کند. موضوع مهم و اساسی این است که ثبت اطلاعات مربوط به رحم اجاره‌ای بسیار مهم و ضروری است تا بدانیم که یک نفر چندبار می‌تواند رحم خود را اجاره دهد. همچنین باید بدانیم که یک نفر چند بار مجاز است که می‌تواند تخمک خود را اهدا کند. اگرچه ثبت اطلاعات مربوط به تخمک و رحم اجاره‌ای بسیار ضروری است، اما متاسفانه اطلاعاتی در این زمینه در اختیار نداریم. به طور قطع، نمی‌توان از چالش‌های این حوزه جلوگیری کرد اما با استفاده از راهکاری قانونی می‌توان این حوزه را مدیریت کرد.

درمان ناباروری پس از درمان سرطان

شایع‌ترین سرطان‌ها در میان زنان

این متخصص زنان و زایمان با بیان اینکه حفظ باروری از دیگر چالش‌های حوزه درمان ناباروری به حساب می‌آید، توضیح داد: متاسفانه، سن بروز سرطان در کشور کاهش یافته و بسیاری از زنان در ۳۰ تا ۴۰ سالگی به سرطان به ویژه سرطان پستان مبتلا می‌شوند. افزایش موارد ابتلا به سرطان به معنای رشد بالای ابتلا به سرطان نیست، بلکه به دلیل افزایش جمعیت در دهه ۶۰ است. بررسی هرم و ساختار جمعیتی بیانگر این است که انفجار جمعیت را در دهه ۶۰ تجربه کرده‌ایم، آمار و ارقام مبتلایان به سرطان تحت تاثیر قرار گرفته است.  

وی درباره درمان باروری مبتلایان به سرطان گفت: بیمارستان مهدیه در حوزه باروری مبتلایان به سرطان فعال است. پیش از آغاز شیمی‌درمانی، تخمک یا جنین یک فرد مبتلا به سرطان فریز می‌شود و پس از درمان بیماری و دستیابی به شرایط پایدار، درمان ناباروری انجام می‌شود. متاسفانه، اگر یک فرد در دوران بارداری خود به سرطان مبتلا و بیماری وی تشخیص داده شود، جزو مادران پرخطر به حساب می‌آید. چالش‌های بسیاری درباره سرطان و باروری وجود دارد که می‌بایست در کانون توجه قرار گیرد و به آن پاسخ داده شود.

زاده‌مدرس درباره سرطان‌های شایع در میان زنان گفت: سرطان پستان، دهانه رحم و تخمدان که جزو سرطان‌های شایع زنان است، می‌بایست در کانون توجه قرار گیرند و درمان این سرطان‌ها و بارداری پس از درمان این بیماری‌ها به کار تیمی نیاز دارد و می‌بایست در دستور کار وزارت بهداشت قرار گیرد.  

وضعیت رشد جمعیت در کشور

زنگ هشدار نرخ رشد جمعیت «صفر» برای ایران

این متخصص زنان و زایمان درباره ضرورت غربالگری‌های پیش از زایمان نیز اظهار کرد: غربالگری‌های پیش از زایمان یکی دیگر از چالش‌های افزایش و جوانی جمعیت است که می‌بایست چندجانبه در کانون توجه قرار گیرد و درباره آن چاره‌اندیشی کرد. موضوع جوانی جمعیت حدود چهار سال پیش مطرح شد و از منفی شدن رشد جمعیت و سالمندی کشور سخن به میان آمد. شرایط خانواده‌ها نسبت به دهه ۶۰ تغییر کرده، شرایط به نحوی بود که خانواده‌ها در دهه ۶۰ حداقل ۲ فرزند داشتند اما شرایط خانواده‌ها در این روزها تغییر کرده و زوج‌ها ترجیح می‌دند که فرزندی نداشته باشند یا یک فرزند داشته باشند.

او ادامه داد: اگر روند رشد جمعیت با سرعت کنونی ادامه داشته باشد، نرخ رشد جمعیت در سال ۱۴۲۰، «صفر» می‌شود. روند رشد جمعیت کمی رو به رشد است اما با آنچه که باید باشد، فاصله دارد. اگرچه رشد جمعیت در شرایط کنونی بسیار مهم است اما نباید جمعیت را به هر نحوی افزایش دهیم. غربالگری پیش از زایمان، یک موضوع علمی است و در تمام کشورهای جهان مطرح است.

زنگ خطر جمعیت صفر در سال ۱۴۲۰ / چالش‌های بی‌قانونی در «رحم جایگزین» و «اهدای تخمک»

ضرورت اجرای غربالگری‌های پیش از زایمان

رئیس بیمارستان مهدیه با بیان اینکه سن باروری کشور در حال افزایش است، توضیح داد: شاهد مراجعه زوج‌ها با سن بالا برای درمان ناباروری هستیم و این در حالی است که میزان مشکلات تقسیمات سلولی یک زن ۴۰ ساله نسبت به یک زن ۲۰ ساله بسیار بیشتر است و شاید حدود ۵۰ برابر بیشتر باشد. هنگامی که مشکلات تقسیمات سلولی در یک فرد بیشتر باشد، احتمال  ابتلای جنین به اختلالات کروموزومی به ویژه «سندروم داون» در سنین بالای ۴۰ سال را داشته باشیم، بسیار زیاد است. وقتی با چنین شرایط مواجه هستیم، عقل سلیم می‌گوید که نباید با هر روش نسبت به افزایش جمعیت اقدام کنیم.  

زاده‌مدرس توضیح داد: بازهم تاکید می‌کنم که احتمال ابتلا به اختلالات کروموزومی در افرادی که سن مادر آنها در هنگام بارداری بیش از ۴۰ سال بوده، بسیار زیاد است. گفته می‌شود که کودکان مبتلا به سندورم‌داون به راحتی زندگی می‌کنند و توانایی انجام کارهای خود را نیز دارند. اگرچه کودکان سندروم‌ داون می‌توانند زندگی کنند اما باید بدانیم خانواده‌ها از نظر روحی و مالی با چالش‌هایی مواجه هستند. همچنین کیفیت زندگی افراد مبتلا به سندروم‌ داون بالا نیست و هزینه‌های بسیاری به سیستم بهداشتی و درمانی کشور تحمیل می‌کنند. هنگامی که چنین شرایطی را در نظر داشته باشیم، به این نتیجه می‌رسیم که افزایش جمعیت به هر روش و طریقی چندان سودمند نیست.