اهميت توجه به سلامت روان پزشكان و پرستاران

به گزارش بولتن نیوز ،سازمان بهداشت جهاني روز 10 اكتبر (18 آبان) را روز جهاني سلامت رواني اعلام كرده است. هدف از نامگذاري اين روز٬ توجه جهاني به اهميت سلامت روحي - رواني افراد جامعه و يادآوري اين نكته است كه بدون سلامت رواني٬ داشتن سلامتي٬ مفهومي ندارد. 
در دنياي امروز كه لبريز از بحران‌ هایی مانند بلایای طبیعی، جنگ ها٬ درگیری‌ها٬ آوارگي ها٬ بيماريها و معضلات اقتصادي٬ فرهنگي و اجتماعي گوناگون است٬ انسانها در معرض انواع پریشانی هاي روحي و عاطفی هستند و از هر پنج نفردر جهان، یک نفر دچار یک اختلال رواني است. حمایت از سلامت روان افراد در چنین دنيايي٬ نه تنها مهم است بلکه مي تواند نجات بخش جان انسان‌ها باشد و به افراد قدرت مقابله با مشكلات را مي دهد. 
سلامت روان٬ حالتی از رفاه روانی است که افراد را قادر می‌سازد تا با استرس‌های زندگی کنار بیایند، به توانایی‌های خود پی ببرند، خوب یاد بگیرند٬ خوب کار کنند و به جامعه خود کمک کنند. داشتن سلامت روحي - رواني یک حق اساسی بشر است.
سلامت روان٬ ساختاري پيچيده است که از فردی به فرد دیگر٬ تجربه ايي متفاوت است. در هر زمان و براي هر فرد، مجموعه‌ ايي متنوع از عوامل فردی، خانوادگی، اجتماعي٬ اقتصادي و فرهنگي٬ بر روي سلامت رواني اثر گذار هستند. اگرچه اکثر افراد در برابر مشكلات زندگي٬ تاب‌آور هستند اما افرادی که در معرض شرایط نامطلوب قرار می‌گیرند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به یک اختلال رواني هستند. 
در اين بين٬ توجه به سلامت روحي - رواني پزشكان و پرستاران و ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی - درماني٬ از اهميت بسيار بالايي برخوردار است. زيرا اين گروه٬ علاوه بر جنبه فردي سلامتي روان٬ مسووليت سلامتي جسمي و روحي افراد ديگر جامعه را بر دوش خود دارند. 
سطوح بالای استرس شغلي، فرسودگی شغلی، شيفت هاي كاري طولاني مدت و سنگين٬ دستمزد پایین و نبود امنيت شغلي، پزشكان و پرستاران را در معرض خطر چند برابري مشكلات روحي - رواني قرار مي دهند. سياست هاي حفظ نیروی کار سالم از لحاظ جسمي و رواني برای سیستم‌های بهداشتی كشورها٬ جهت ارائه مراقبت‌های با کیفیت بالا به بيماران٬ ضروری است. 
دوران همه گيري جهاني بيماري كرونا٬ اهميت و توجه ويژه به پزشكان و پرستاران جهت كنترل اين بحران جهاني را بيش از پيش نشان داد. آنان كه همانند سربازان پيشرو در خط مقدم اين بيماري مهلك قرار گرفتند و در زماني كه بيشتر مردم از بيم جان خود و خانواده شان به خانه ها پناه بردند٬ پزشكان و پرستاران با فداكاري و گذشتن از جان خود و خانواده شان٬ براي نجات جان بيماران ايستادند. 
بر اساس آخرين گزارش سازمان بهداشت جهاني در اكتبر 2025  و در مطالعه گسترده انجام شده در اروپا بر روي بيش از 120000 پزشك و پرستار٬ متاسفانه مشکلات روحي - رواني در بین پزشکان و پرستاران٬ گسترده و شيوع زيادي دارد. 
•    از هر سه پزشک و پرستار، یک نفر علايم افسردگی یا اضطراب را دارند. شیوع کلی علايم افسردگی در بین پرستاران از پزشكان بیشتر است و پرستاران و پزشکان زن٬ بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی و اضطراب هستند. 

•    پزشکان و پرستاران٬ پنج برابر بیشتر از جمعیت عمومی احتمال دارد علائم افسردگی را تجربه کنند (32% در مقابل 6%). 

•    بیش از 10% از پزشکان و پرستاران٬ افکار پایان دادن به زندگی یا آسیب رساندن به خود را دارند. 

•    از هر سه پزشک و پرستار، یک نفر در معرض آزار و اذيت یا تهدیدهای خشونت ‌آمیز در محل کار قرار گرفته است.

•    از هر چهار پزشک، یک نفر بیش از 50 ساعت در هفته کار می‌کند. 

•    شیوع مشکلات روحي - رواني در پزشكان و پرستاراني که در معرض خشونت، آزار و اذیت و تهديد قرار دارند، دو برابر بيشتر است.

•    با افزایش ساعات کاری و تعداد شیفت‌های شب، خطر ابتلا به مشکلات روحي - رواني افزایش می‌یابد. 

•    شيوع مشکلات روحي - رواني در بین پزشکان و پرستارانی که از حمایت اجتماعی مکرر همکاران و سرپرستاران خود برخوردارند، 50 درصد كمتر است. 

•    تعادل متناسب و بهتر کار و زندگی٬ با شیوع بسیار کمتر افسردگی و اضطراب مرتبط است. 

•    ساختارهای حمایتی در محل کار، به ویژه آنهایی که مربوط به پیشگیری از خشونت هستند، با 50 درصد شیوع کمتر مشکلات روحي - رواني مرتبط هستند. 

علي رغم همه مشكلات شغلي و اجتماعي٬ بيش از 70% پزشکان و پرستاران از شغل خود احساس رضایت دارند. بیشتر کارکنان سيستم هاي بهداشتی - درماني٬ شغل و نقش اجتماعي خود را در جامعه٬ مفيد و هدف دار می‌دانند. میزان رضایت شغلي در بین پزشکان نسبت به پرستاران بيشتر است. 

محافظت از سلامت روان کارکنان بهداشت و درمان٬ نه تنها يك حق براي آنها است بلكه يك وظيفه انساني براي همگان است. به همین دلیل٬ ضروری است که همه از جمله سياست گذاران و دولتها، مراكز آموزشي٬ درماني و بهداشتي و همه مردم جامعه٬ با همکاری و دست در دست هم٬ از سلامت روحي - رواني پزشكان٬ پرستاران و همه کارکنان بهداشت و درمان٬ محافظت كنيم. 
حفظ و سلامت پزشكان و پرستاران٬ يعني حفظ و سلامت همه افراد جامعه

تهيه و تنظيم : دكتر حسين شهزادي -  فوق تخصص قلب كودكان -  مركز قلب شهيد رجايي