اجلاس دوحه – آینه ترک‌خورده جهان عرب

گروه بین الملل: سجادی پناه : پیام از واشنگتن آمد: " هیچ تصمیم عملی علیه اسرائیل نگیرید، ما بحران را مدیریت می‌کنیم "

به گزارش بولتن نیوز دوحه قرار بود صحنه وحدت باشد؛ قرار بود جهان عرب یک‌صدا بایستد و به تل‌آویو نشان دهد که «حمله به قطر یعنی حمله به همه ما». اما آنچه از اجلاس ماند، نه فریاد همبستگی، که پژواک شکاف‌های قدیمی بود. نشست دوحه، به‌جای تبدیل شدن به ناتوی عربی، تنها بیانیه‌ای بی‌دندان زایید و پرده از اختلافات عمیق برداشت.

طرح شکست‌خورده امنیت جمعی:

قاهره، با خاطره روزهای پرشکوه جنگ‌های عربی و ژست ژنرال‌های عبدالناصری ، ایده‌ای بلندپروازانه آورد: احیای پیمان دفاع مشترک ۱۹۵۰؛ ارتشی واحد که اگر تل‌آویو به یک شهر حمله کرد، صدای توپخانه از طرابلس تا ریاض بلند شود. اصل طلایی پیمان روشن بود: «حمله به یکی، حمله به همه». این می‌توانست پیام رعدآسایی برای اسرائیل باشد.

علت شکست: جنگ سرد درون‌خانوادگی:

اما خیلی زود، رویای مصری‌ها به کابوس دیپلماسی خلیجی خورد. قطر و امارات با چوب، لای چرخ این طرح رفتند.  نزاع اصلی بر سر این بود که «چه کسی فرمانده کل این ارتش خواهد بود؟» عربستان می‌خواست پرچم دست خودش باشد، مصر هم خود را ژنرال مادرزاد جهان عرب می‌دانست. این کشمکش، بار دیگر نشان داد که هژمونی در خاورمیانه، مهم‌تر از مقابله با تهدید خارجی است.

مقایسه قدرت نظامی: نبرد ثروت و تجربه

در زمین قدرت سخت، مصر و عربستان دو چهره متفاوت‌اند: مصر با ارتشی ۴۴۰هزار نفری، خاطره نبردهای واقعی و افسرانی که خاک میدان جنگ را دیده‌اند، یک قدرت کلاسیک است؛ عربستان با ۷۱ میلیارد دلار بودجه دفاعی و زرادخانه‌ای از جنگنده‌های مدرن، یک قدرت «خریده‌شده» است. همین تضاد—نیروی انسانی و تجربه در برابر ثروت و فناوری—آتش بی‌اعتمادی را شعله‌ورتر کرد. برای مصری‌ها، ارتش سعودی بیشتر یک ویترین لوکس است تا یک نیروی رزم‌دیده؛ و برای سعودی‌ها، ارتش مصر یک فیل پیر است که بدون پول خلیج، نمی‌تواند از جایش بلند شود.

ردپای واشنگتن با کارگردانی اسرائیل

در پشت صحنه، هئیت قطری که از امریکا برگشته بودند پیام‌های واشنگتن را هم با خود آورده بودند : «هیچ تصمیم عملی علیه اسرائیل نگیرید، ما بحران را مدیریت می‌کنیم». این پیام، امارات و قطر را در موضع احتیاط نگه داشت و اجلاس را به گفت‌وگوهای بی‌پایان درباره آتش‌بس تقلیل داد.

پیامد فوری: خروج سرد سیسی

سیسی که آمده بود پرچم رهبری جهان عرب را بلند کند، با دستان خالی دوحه را ترک کرد. و چند روز بعد، ریاض پاسخی نمادین داد: پیمان دفاعی با پاکستان، کشوری که سلاح هسته‌ای دارد. این پیام روشن بود: «اگر جهان عرب پشت ما نمی‌ایستد، ما برای خودمان چتر امنیتی می‌سازیم.»

تاریخ کهنه اما تکراری:

این فقط یک شکست تاکتیکی نبود؛ تکرار تاریخی است که از شرم‌الشیخ ۲۰۱۵ تا امروز ادامه دارد. جهان عرب هنوز نتوانسته میان غرور تاریخی و واقعیت‌های جدید امنیتی آشتی بدهد. اختلافات خانوادگی همچنان بر هر تهدید مشترکی سایه می‌اندازد.

بنابراین اجلاس دوحه نه نقطه عطف وحدت، که آیینه ترک‌خورده‌ای شد که تشتت عربی را نشان داد. تهدید اسرائیل بزرگ‌تر می‌شود، اما پاسخ اعراب کوچک‌تر و پراکنده‌تر. این شکاف، میدان را برای بازیگران بیرونی—از آمریکا تا اسرائیل—باز می‌گذارد تا قواعد بازی را به نفع خودشان بنویسند. آینده امنیت منطقه بسته به این است که اعراب بفهمند دشمن اصلی‌شان بیرون است نه درون.