قصه پر غصه سفر تراشه‌های هوش مصنوعی از آمریکا به چین

به گزارش بولتن نیوز به نقل از خبرگزاری فارس- ایالات متحده که نگران شتاب فناوری و ظرفیت‌های هوش مصنوعی در چین است و در عمل با به‌کار بردن ابزارهای حکومتی(از جمله کنترل صادرات، مجوزدهی گزینشی و سازوکارهای مالی) کوشش می‌کند دسترسی بازیگران چینی به فناوری‌های پیشرفته را محدود یا جهت‌دهی کند. سابقه‌ی محدودسازی صادرات تراشه توسط دولت‌های آمریکا نشان می‌دهد که این الگو زمینه‌دار و تکرارشونده است.
جرقه‌ی اصلی ماجرای تنش بین چین و تراشه‌های انویدیا
جرقه‌ی اصلی ماجرای تنش بین چین و تراشه‌های انویدیا به پاییز ۲۰۲۲(1401) برمی‌گردد، وقتی که دولت ایالات متحده با اعمال محدودیت‌های سخت‌گیرانه صادرات تراشه‌های پیشرفته به چین رسماً وارد گام جدیدی از مهار فناوری این کشور شد.
در آن زمان، وزارت بازرگانی آمریکا اعلام کرد تراشه‌های گرافیکی پیشرفته انویدیا A100 و مدل تازه معرفی شده H100 (که در آموزش مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی نقشی کلیدی دارند) دیگر بدون مجوز ویژه اجازه فروش به چین را نخواهند داشت. انگیزه رسمی این سیاست «حفظ امنیت ملی و جلوگیری از استفاده نظامی» عنوان شد، اما منتقدان آن را تلاشی آشکار برای کند کردن پیشرفت فناوری چین در حوزه هوش مصنوعی و ابررایانه‌ها دانستند.
بعدازاین تصمیم، انویدیا برای حفظ بازار پرسود چین، نسخه‌های ضعیف‌تر و منطبق با محدودیت‌ها را طراحی کرد، از جمله A800 و H800 که با کاهش پهنای باند و توان پردازشی، از خط‌قرمزهای وزارت بازرگانی عبور نمی‌کردند. این حرکت در ابتدا اجازه داد فروش ادامه پیدا کند، اما تنش‌ها آرام نگرفت.
آمریکا در اکتبر ۲۰۲۳(مهر-آبان1402) قوانین صادراتی را باز هم سخت‌تر کرد، به‌طوری که حتی این نسخه‌های تعدیل‌شده هم شامل محدودیت شدند. همین‌جا بود که بحث H20 و دو مدل دیگر (L20 و L2) پیش آمد؛ تراشه‌هایی که انویدیا برای بازار چین طراحی کرده بود تا باز هم محدودیت‌ها را دور بزند. ولی قبل از عرضه رسمی، گزارش‌هایی منتشر شد که وزارت بازرگانی آمریکا حتی این تراشه‌ها را هم زیر ذره‌بین گذاشته و ممکن است نیازمند مجوز یا محدودیت‌های جدید شوند.
 صادرات تراشه‌های H20 انویدیا در آوریل ۲۰۲۵(فروردین- اردیبهشت1404) به دلیل ادعاهای نگرانی‌های امنیت ملی از سوی دولت آمریکا متوقف شد؛ سپس انویدیا اقدام به ارائه درخواست برای دریافت مجوز صادرات کرد. 
 
پس از مذاکرات در ژوئیه ۲۰۲۵(تیر-مرداد1404)صادرات مجدد تراشه H20 به بازار چین ازسرگرفته شد. انویدیا در جریان سفر مدیرعامل خود به چین اعلام کرد که عرضه H20 به‌سرعتت افزایش می‌یابد.
واردات تراشه به آمریکا هم کنترل شد
ترامپ در ۶ اوت ۲۰۲۵ (15مرداد1404) در کاخ سفید با حضور مدیرعامل اپل، تیم کوک، اعلام کرد قصد دارد تعرفه‌ای حدود ۱۰۰درصد بر واردات تراشه‌ها و نیمه‌رساناها اعمال کند، مگر اینکه شرکت‌ها خود را متعهد کرده باشند در خاک آمریکا تولید داشته باشند، در این صورت معاف خواهند شد. درحالی‌که سایه تعرفه‌های سنگین دونالد ترامپ بر سر شرکت‌های فناوری سنگینی می‌کرد، حالا دستور اجرایی جدید رئیس‌جمهور آمریکا برای تمدید ۹۰ روزه تعلیق تعرفه‌ها علیه چین، فرصتی برای این شرکت‌ها فراهم کرد تا از فشار جنگ تجاری نفسی بکشند.
این آتش‌بس ۹۰ روزه، هرچند موقت، فرصتی برای شرکت‌های فناوری فراهم کرده تا از شوک‌های اقتصادی احتمالی فاصله گرفته و برای آینده‌ای پایدارتر برنامه‌ریزی کنند. بااین‌حال، باتوجه‌به ماهیت غیرقابل‌پیش‌بینی سیاست‌های تجاری ترامپ، کارشناسان هشدار می‌دهند که این آرامش ممکن است شکننده باشد و شرکت‌ها باید برای سناریوهای مختلف آماده بمانند.
باج خواهی ترامپ از شرکت های فناوری
نمونه‌ آشکارِ کنترل‌ها شرکت‌های فناوری توسط ترامپ، قرارداد شرکت‌های فناوری با دولت آمریکا برای تضمین دریافت مجوز صادرات به چین بود.
بر اساس این قرارداد شرط صدور مجوز فروش به چین برای شرکت‌های انویدیا و AMD، شامل واگذاری درصدی (حدود ۱۵٪) از درآمد فروش در بازار چین به دولت ایالات متحده است؛ تصمیمی که هم در داخل آمریکا و هم در محافل بین‌المللی با اعتراضات حقوقی، امنیتی و اخلاقی مواجه شده است. 
دست‌اندرکاران و حقوق‌دانان اشاره کرده‌اند که این اقدام ممکن است به‌عنوان نوعی «مالیات صادراتی غیرقانونی» تلقی شود، زیرا زیرساخت قوانین امنیت ملی آمریکا را به سمت معامله محوری تغییر داده است. 
هم‌زمان، رسانه‌های دولتی چین و نهادهای نظارتی (مانند Cyberspace Administration) درباره احتمال وجود «در پشتی» (Backdoor) در تراشه‌های H20 هشدار داده و حتی انویدیا را فراخوانده‌اند تا درباره امنیت این محصول توضیح دهد. 
اکنون خبرهای جدید حاکی از این است که مقامات چینی به شرکت‌های داخلی هشدار دادند که از تراشه‌های H20 انویدیا(به‌ویژه در پروژه‌های دولتی یا مرتبط با امنیت ملی)استفاده نکنند. این توصیه رسمی که برای طیفی از شرکت‌های دولتی و خصوصی ارسال شده، می‌تواند تلاش انویدیا برای احیای فروش رو به افول خود در چین را دشوارتر کند.
بعد از این هشدار مقامات چینی خبرگزاری رویترز در افشاگری نوشت:
منابع آگاه فاش کردند که دولت آمریکا به طور مخفیانه، ردیاب‌های جاسوسی مکانی را در محموله‌های تراشه‌های پیشرفته هوش مصنوعی کار گذاشته است. این اقدام باهدف رهگیری محموله‌هایی صورت می‌گیرد که به چین می‌روند.
این در حالی است که آمریکا ماه گذشته ممنوعیت فروش H20 به چین را لغو کرده بود و اکنون این تراشه پیشرفته‌ترین محصول هوش مصنوعی مجاز برای فروش به چین است. از طرفی پکن به طور هم‌زمان در حال ترویج تراشه‌های داخلی، به‌ویژه محصولات هوآوی، برای کاهش وابستگی به تراشه‌های آمریکایی است.
آخرین خبرها از تصمیمات ترامپ نیز حاکی از این است که وی اکنون با فروش نسخه‌ای ضعیف‌شده از تراشه‌های پیشرفته هوش مصنوعی نسل جدید انویدیا به چین موافقت کرده است. تراشه نسل جدید موردنظر ترامپ، «Blackwell» است. ترامپ به این موضوع اشاره کرده و گفته است که قصد دارد به انویدیا اجازه دهد تا نسخه‌ای از این تراشه را به چین بفروشد که قدرت پردازشی آن بین ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش‌یافته باشد.