جنگ روایت‌ها در سایه سانسور؛ تصویری از اسرائیل که اجازه پخش ندارد

گروه بین الملل: در بحبوحه تنش‌های نظامی، اولین قربانی حقیقت است. این جمله کلیشه‌ای، امروز در روایت سوفی، خبرنگار شبکه تلویزیونی ARD آلمان از اسرائیل، معنایی تازه و ملموس پیدا می‌کند. او که برای پوشش خبری وقایع اسرائیل، کرانه باختری و غزه در منطقه حضور دارد، در ویدیویی کوتاه اما عمیق، از دو چالش بزرگ روزنامه‌نگاران پرده برمی‌دارد: یکی خطر فیزیکی و دیگری، خطری پنهان‌تر اما به همان اندازه تاثیرگذار، یعنی سانسور نظامی.

به گزارش بولتن نیوزسوفی صحبت‌های خود را با اشاره به نگرانی‌های امنیتی آشکار آغاز می‌کند. در شرایطی که خطر حملات موشکی ایران وجود دارد، اولین دغدغه هر تیم خبری، پیش از فشردن دکمه ضبط دوربین، یافتن نزدیک‌ترین پناهگاه است. این یک واقعیت جنگی است؛ ترسی که با صدای هر آژیر در جان خبرنگاران می‌نشیند و به آنها یادآوری می‌کند که در خط مقدم یک درگیری واقعی قرار دارند. این بخش از چالش، اگرچه هولناک است، اما برای مخاطب قابل تصور است.

اما لایه دوم و پیچیده‌تر چالش‌ها، جایی است که جنگ فیزیکی به «جنگ روایت‌ها» تبدیل می‌شود. سوفی به محدودیت‌ها و «سانسور نظامی» اشاره می‌کند که توسط مقامات اسرائیلی اعمال می‌شود. قوانین روشن است، اما پیامدهای آن مبهم و جهت‌دار است. طبق این قوانین، خبرنگاران تنها در صورتی مجاز به فیلم‌برداری و گزارش فوری از محل یک حمله هستند که «اهداف غیرنظامی»، مانند ساختمان‌های مسکونی، مورد اصابت قرار گرفته باشند. تصاویری از آپارتمان‌های آسیب‌دیده، خیابان‌های مملو از آوار و چهره‌های نگران شهروندان، به سرعت در قاب دوربین‌ها جای می‌گیرند و به سراسر جهان مخابره می‌شوند.

مشکل اصلی از جایی شروع می‌شود که یک «هدف نظامی یا استراتژیک» مورد اصابت قرار گیرد. در این حالت، به گفته سوفی، خبرنگاران «اجازه فیلم‌برداری و گزارش ندارند، مگر اینکه تاییدیه سانسورچی [نظامی] را دریافت کنند.» توجیه رسمی این است که این اطلاعات «حساس» هستند و نباید به دست ایران بیفتند.

اینجاست که عدم توازن خطرناک در روایت‌گری شکل می‌گیرد. این سیاست سانسور، ناخواسته یا شاید آگاهانه، تصویری یک‌طرفه به مخاطب جهانی ارائه می‌دهد. مخاطبی که در سراسر دنیا پای اخبار نشسته است، به طور مداوم تصاویری از آسیب به مناطق غیرنظامی را می‌بیند، اما تقریباً هیچ تصویری از اصابت موشک‌ها به اهداف نظامی یا حتی رهگیری موفقیت‌آمیز آنها توسط سامانه‌های دفاعی را مشاهده نمی‌کند.

پیامد این جریان نامتقارن اطلاعات، خلق یک تصور ویژه است: این تصور که حملات تنها بر سر شهروندان عادی فرود آمده و ساختارهای نظامی و استراتژیک آسیبی ندیده‌اند. این روایت گزینشی می‌تواند به طور بالقوه این ذهنیت را تقویت کند که حملات دقیقاً به اهداف غیرنظامی اصابت کرده‌اند و طرف مقابل هیچ خسارت نظامی ندیده است. در واقع، آنچه به نمایش درمی‌آید، یک حقیقت ناقص است؛ حقیقتی که بخشی از پازل را حذف کرده و تصویری مخدوش از واقعیت میدان نبرد می‌سازد.

چالش سوفی و همکارانش، فراتر از حفظ جان، تلاش برای ارائه تصویری کامل در شرایطی است که ابزارهای رسمی، آنها را به سمت روایتی ناقص سوق می‌دهند. این تعارض بنیادین میان الزامات امنیت ملی یک کشور و وظیفه روزنامه‌نگاری برای ارائه حقیقت جامع، میدان نبرد دیگری را می‌سازد؛ نبردی که در آن، سلاح اصلی، دوربین و میکروفون است و پیروزی یا شکست، در ذهن مخاطبان رقم می‌خورد. روایتی که سوفی به اشتراک می‌گذارد، یادآوری می‌کند که در دنیای امروز، داستان یک جنگ تنها با آنچه نشان داده می‌شود نوشته نمی‌شود، بلکه بخش مهمی از آن توسط تصاویری که «اجازه پخش ندارند» پنهان می‌ماند.