مهندسی قدرت در سایه؛ روایت واگذاری بدون مزایده در سایپا

گروه اقتصادی: در روزهایی که بازار سرمایه شاهد نوساناتی ناشی از اخبار واگذاری یکی از مهم‌ترین شرکتهای صنعت خودرو و بزرگترین واگذاری در بورس کشور است، مجموعه‌ای از تحرکات سیاسی، حقوقی و اقتصادی در حال رقم زدن آینده‌ای متفاوت برای گروه خودروسازی سایپاست؛ آینده‌ای که شاید بدون برگزاری مزایده رسمی، و حتی بدون پرداخت هزینه واقعی، مدیریت آن از دولت به بخش خصوصی منتقل شود. در مرکز این تحولات، نام کرمان موتور پررنگ‌تر از دیگران به چشم می‌خورد.

پیش‌زمینه: جمع‌آوری تدریجی سهام و هدف‌گذاری بلندمدت

به گزارش بولتن نیوز، کرمان موتور که سابقه‌ای بیش از سه دهه در صنعت خودرو دارد، با حرکت آرام اما هدفمند، طی چند سال گذشته به جمع‌آوری سهام سایپا از بازار سرمایه نموده  است.

پیشنها این شرکت برای خرید سهام شرکت سرمایه گذاری سایپا به عنوان مالک مستقیم و غیر مستقیم سهام «تودلی»، نشان می‌دهد که استراتژی این مجموعه، از مدت‌ها قبل برای در اختیار گرفتن مدیریت سایپا بدون الزام به خرید بلوک رسمی مدیریتی طراحی شده است.

اهلیت یا ابزار حذف رقبا؟

در حالی که کرمان موتور در نامه‌های رسمی خود به رئیس‌جمهور و وزارت صمت، بارها بر «اهلیت» تأکید کرده، تحلیل‌ها نشان می‌دهد که این واژه، فراتر از یک معیار کیفی، در حال تبدیل شدن به ابزاری برای حذف رقبای بالقوه است. این در حالی است که کنسرسیوم‌های دیگری مانند گروه انتخاب (متشکل از گروه گلرنگ، پرشیا خودرو و انجمن قطعه‌سازان) از نظر توان مالی و زیرساخت صنعتی، حتی ممکن است در رتبه بالاتری از کرمان موتور قرار گیرند.

خرید اخیر گروه انتخاب شامل هتل‌های زنجیره‌ای پارس نشانه‌ای از قدرت نقدینگی این مجموعه است.

 همچنین رقبا پرحاشیه‌تری مانند بابک زنجانی یا علی انصاری نیز با ادعاهایی نظیر آمادگی برای خرید ۲ میلیارد دلاری، فضای رقابتی را وارد فاز جدیدی کرده‌اند.

از ائتلاف‌ها تا جدایی: چرخش بانک شهر

نقطه عطف مهم در این رقابت، زمانی رخ داد که بانک شهر از ائتلاف گروه انتخاب خارج شد و به‌صورت رسمی حمایت خود را از کرمان موتور اعلام کرد. این جابه‌جایی، عملاً باعث بر هم خوردن توازن ائتلاف‌ها و قدرت‌گیری بیشتر کرمان موتور شد. در همین زمان، نامه‌ای از دبیر ستاد هماهنگی اقتصادی سران قوا منتشر شد که حاوی دستور توقف فوری واگذاری سایپا بود؛ نامه‌ای که شوکی شدید به بازار سرمایه وارد کرد و موجب افت ارزش سهام خودروسازان شد. با این حال، این نامه ساعاتی بعد توسط سران قوا تکذیب شد.

تحلیلگران معتقدند این سلسله تحرکات نشان از طراحی هوشمندانه و پشت‌پرده کرمان موتور برای مهندسی مسیر واگذاری به نفع خود دارد.

پشت‌صحنه یک بازی بزرگ: مهندسی مجمع آینده سایپا

هر چند کرمان در خرید سهام سایپا به ظرفیت های قانونی مانند آنچه در مجمع ایران خودرو اتفاق افتاد و همچنین الزامات ماده ۵ قانون توسعه هفتم برای سلب حق رای سهام در پایان سال دوم  نظر داشته است ولی با توجه به رقابت صورت گرفته شاید  ریسک واگذاری سهام قبل از مجمع سال ۱۴۰۵ را برای کرمان داشته باشد.

پس راه میانبر گرفتن مدیریت در مجمع تیرماه سال ۱۴۰۴  باشد.

مهم‌ترین بخش سناریوی کرمان موتور به نحوه برنامه‌ریزی برای تصاحب مدیریت سایپا از طریق گرفتن رأی‌ دولت در مجمع عمومی آتی باز می‌گردد. بر اساس تحلیل‌های موجود:

کرمان موتور با تکیه بر سهام در اختیار خود، در تلاش است وارد ائتلاف با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و صندوق فولاد گردد‌‌.
در صورت تحقق این سناریو، و با جلب حمایت سازمان گسترش و صندوق بازنشستگی فولاد، کرمان موتور قادر خواهد بود بدون پرداخت بهای بلوک مدیریتی و تنها با رأی‌آوری در مجمع، یک کرسی هیات مدیره را در اختیار گرفته و با موافقت دولت مدیرعامل سایپا را از میان گزینه‌های موردنظر خود انتخاب کند.

به این ترتیب، گروه خودروسازی سایپا با تمام زیرمجموعه‌ها و دارایی‌های عظیم آن، بدون طی فرآیند رقابتی و شفاف، در کنترل بخش اقتصادی یکی از جریان‌های سیاسی قرار خواهد گرفت.

حاکمیت شرکتی زیر سؤال؟

در حالی که دستورالعمل‌های نظارتی نظیر ماده ۲۸ دستورالعمل حاکمیت شرکتی و ماده ۵ قانون برنامه هفتم توسعه به‌صراحت بر تعیین‌تکلیف سهام دولتی، تودلی و شبه‌دولتی پیش از واگذاری تأکید دارند، اجرای این سناریو بدون اصلاح ساختار مالکیت، عملاً منجر به دور زدن مکانیزم‌های واگذاری واقعی خواهد شد.