مسوولیت وضرورت پاسخگویی بنیاد مستضعفان و شرکت سینا در حادثه بندر شهید رجایی

گروه اقتصادی:  برآوردها نشان می دهد که حدود 30 درصد این منطقه متعلق به بنیاد مستضعفان است که با نام سینا نام گذاری شده است. اینکه مقصر حادثه که بوده و کجا سهل انگاری شده و یا موادی که نباید به منطقه سینا وارد می شده و در جای دیگری باید تخلیه و نگهداری می شد و... از مسوولیت بنیاد مستضعفان و شرکت سینا کم نمی کندو آنها باید پاسخ گو باشند که نحوه اداره این منطقه چگونه بوده و چرا این مواد در کنار هم نگهداری شده و چرا منطقه مناسبت تری برای مواد خطرناک انتخاب نشده است و...

به گزارش بولتن نیوز، به دنبال حادثه اخیر در بندر شهید رجایی، آتش سوزی و کشته و مجروح شدن بیش از 1000 تن از هموطنان و هزاران میلیارد تومان خسارت به اموال و دارایی های مردم و اقتصاد کشور، بررسی های انجام شده براساس نقشه انبارها و ادارات بندرشهید رجایی نشان می دهد که حادثه اولیه و برخورد لیفتراک یا بیل مکانیکی با کانتینر و آتش سوزی اولیه که به انفجار بعدی منجر شده است در منطقه سینا متعلق به بنیاد مستضعفان و جانبازان رخ داده و سپس به بقیه کانتینرهای دارای مواد خطرناک و اشتعال زا سرایت کرده است. اکنون سوال این است که بر چه اساس این تعداد کانتینر از مواد خطرناک در منطقه سینا حضور داشته و مدیران بنیاد مستضعفان و شرکت سینا چه مسوولیتی داشته اند و چرا نسبت به آن هشدار نداده و کار ترخیص را به سرعت انجام نداده و یا در منطقه مناسب نگهداری نکرده اند. 

برخی کارشناسان معتقدند که پس از برون سپاری های چند دهه اخیر در اقتصاد کشور، بنادر، گمرکات و سایر دستگاه های اجرایی، در این بندر نیز منطقه بندری و انبارها به دستگاه های خصوصی و دولتی و عمومی واگذار شده است و به شکل قرارداد و اجاره به شرکت های مختلف واگذار شده است و هر شرکتی مسوول انبارداری، ترخیص کالا و مسائلی است که در حوزه آن رخ می دهد اما در عین حال، سازمان بنادر، اداره بندر، گمرک و سایر سازمان ها نیز به سهم خود در نظارت و پیگیری و کنترل مدیریتی انبارها و ترخیص کالا مسوول هستند.

 برآوردها نشان می دهد که حدود 30 درصد این منطقه متعلق به بنیاد مستضعفان است که با نام سینا نام گذاری شده است. اینکه مقصر حادثه که بوده و کجا سهل انگاری شده و یا موادی که نباید به منطقه سینا وارد می شده و در جای دیگری باید تخلیه و نگهداری می شد و... از مسوولیت بنیاد مستضعفان و شرکت سینا کم نمی کندو آنها باید پاسخ گو باشند که نحوه اداره این منطقه چگونه بوده و چرا این مواد در کنار هم نگهداری شده و چرا منطقه مناسبت تری برای مواد خطرناک انتخاب نشده است و...

مسوولیت با بنیاد مستضعفان و شرکت سینااست چه مستاجر باشند و چه برون سپاری کرده باشند

در هر بخش و حوزه ای در بندرگاه، اداره انبارها، کار ترخیص کالا و حق العمل کاری، به شکل های مختلف انجام می شود و گفته می شود که در منطقه سینا متعلق به بنیاد مستضعفان، تقریبا مسوولیت تمام کارها از تخلیه، ترخیص، حمل و انبارداری تا خروج و نگهداری و رسوب کالا به عهده شرکت سینا متعلق به بنیاد مستضعفان است و این شرکت تقریبا برای هر کاری نیروی مورد نظر را داشته است. براین اساس، سهل انگاری در نگهداری و حمل و انبارداری و رسوب کالای خطرناک، شیمیایی، قابل اشتعال، نحوه رفتار کارگران و مدیران و... به عهده شرکت سینا و بنیاد مستضعفان است.

براساس اخبار منتشر شده، چند نفر از مدیران و کارکنان در رابطه با تخلفات انجام شده در این منطقه، شعله ور شدن آتش و انفجارها بازداشت شده اند تا پاسخگوی موضوعات مرتبط باشند و روشن شود که به چه دلیل این مواد در منطقه سینا نگهداری شده و چرا به مناطق مناسب تر منتقل نشده اند و...؟ 

نکته مهم این است که بنیاد مستضعفان چه برون سپاری کرده باشد و کار را به شرکت های خصوصی واگذار کرده باشد و چه مستقیم و غیر مستقیم آن را مدیریت کند، باید پاسخگو باشد و در مورد حادثه و دلایل آن پاسخگو باشد و دلایل کم کاری، سهل انگاری و... را توضیح دهد.

سازمان بنادر، شرکت های مسوول هر بخش از اداره بندر نیز در این زمینه ها مسوول باشند و نباید به فرض برون سپاری، اجاره به شرکت های انبارداری و ترخیص کالا، مسوولیت از عهده آنها خارج شود. زیرا در بندر شهید رجایی که 58 درصد تجارت خارجی را به خود اختصاص داده، باید ضوابط، نگهداری، انبارداری، ترخیص کالا وعملکردها مشخص باشد و کل فعالیت ها بیمه باشند یا در صورت بروز خسارت، پاسخگو باشند وخسارت مردم و شرکت ها را تامین کنند.

مسوول این همه خسارت کیست؟

در حال حاضر، برخی خانواده ها نگران وضعیت و مفقود شدن اعضای خانواده خود هستند، برخی دارایی ها و اموال از بیمه مناسب برخوردار نیستند و از جمله از بین خودروهای خسارت دیده، تنها بخشی از آنها بیمه بدنه دارند و بقیه مشمول خسارت نیستند.

نام برخی افراد کشته شده و زخمی شده نیز هنوز در لیست دریافت خسارت دیه و... قرار نگرفته و لازم است که در این زمینه مقصر حادثه و دلایل آن روشن شود و حداقل مشخص شود که کدام دستگاه اجرایی، شرکت و بنیاد باید پاسخگوی خسارت ها باشد.

با توجه به برآوردهای مختلف از میزان خسارت از 1 تا 4 میلیارد دلار، خسارت های مستقیم به مردم و دارایی ها، خسارت به اقتصاد ملی و تعطیلی بنادر و نرسیدن مواد و ماشین آلات به خطوط تولید و... لازم است که بنیاد مستضعفان میزان مسوولیت، مدیریت، عملکرد شرکت ها و افراد زیرمجموعه خود را توضیح دهد و پاسخ گو باشد تا مشخص شود که چه افراد و شرکت ها و عملکردی عامل حادثه بوده و کدام شرکت و بنیاد و سازمان باید در پرداخت خسارت ها مسوولیت پذیر باشد. 

تامین خسارت ها توسط بیمه اتکایی ودیگران تورم زاست

اگرچه شرکت های بیمه بخشی از هزینه ها و خسارت ها را پوشش می دهند اما واقعیت این است که بخشی از این هزینه های بیمه باید توسط بیمه اتکایی تامین شود و در شرایط تحریم نیز، تامین این مبلغ با توجه به کسری بودجه دولت و مشکلات مالی مطرح در کشور کار دشواری است و در هر حال تورم زا خواهد بود و تورم آن را همه مردم باید تحمل کنند.

از سوی دیگر، برای آن بخش از خسارت ها که شرکت های بیمه پوشش نمی دهند و خانواده هایی که به هر دلیل نان آور خود را از کار افتاده می بینند، باید فکری شود و مسوولیت کسانی که این حادثه در منطقه آنها رخ داده یعنی در منطقه سینا و بنیاد مستضعفان سنگین تر از دیگران است. چه دولت تامین کننده باشد چه بنیاد یا شرکت های دیگر، تامین این منابع کار سختی است و به تسهیلات و کمک های بانکی نیازمند است. 

2 مدیر در حادثۀ انفجار بندر شهید رجایی بازداشت شدند

کمیته بررسی علل و عوامل حادثه بندر شهید رجایی در اطلاعیه شماره دوم خود، از بازداشت یک مدیر دولتی و یک مدیر بخش خصوصی در ارتباط با انفجار تأسف‌بار پایانه کانتینری سینا خبر داد و بر ادامه تحقیقات با رویکرد شفاف و قاطع تأکید کرد.

کمیته بررسی حادثه بندر شهید رجایی ضمن ابراز همدردی با خانواده‌های داغدار و آرزوی بهبودی برای مجروحان، جزئیات جدیدی از روند رسیدگی به این حادثه اعلام کرد:

1. بازداشت متهمان کلیدی: پس از احراز قصور برخی مسئولان بر اساس گزارش اولیه اطلاعیه شماره یک، یک مدیر دولتی و یک مدیر از بخش خصوصی با صدور قرار قانونی بازداشت شدند. فرآیند احضار و تحقیق از سایر متهمان نیز در جریان است.

2. پیگیری اظهارات نادرست:افرادی که اطلاعات خلاف واقع ارائه کرده‌اند، شناسایی شده و مراحل احضار و تحقیقات مقدماتی درباره آن‌ها ادامه دارد.

3. بررسی‌های فنی در جریان: کمیته تأکید کرد که تعیین علت قطعی حادثه نیازمند تکمیل بررسی‌های کارشناسی، اقدامات فنی و آزمایشگاهی است که با دقت در حال انجام است.

4. تعهد به شفافیت و قاطعیت: کمیته بررسی با حفظ رویکرد بی‌طرفانه و همه‌جانبه، متعهد به رسیدگی بدون اغماض و اطلاع‌رسانی شفاف به افکار عمومی است.

کمیته اعلام کرد که گزارش‌های بعدی با پیشرفت تحقیقات و به‌منظور تنویر افکار عمومی منتشر خواهد شد.

گفتنی است، انفجار مهیب پایانه کانتینری سینا در بندر شهید رجایی در تاریخ 6 اردیبهشت 1404، دست‌کم 70 کشته و بیش از 1200 مصدوم برجای گذاشت. گزارش‌های اولیه از نقض اصول ایمنی و ذخیره‌سازی نامناسب مواد خطرناک به‌عنوان عوامل احتمالی این فاجعه خبر می‌دهند.

آیین نامه اجرایی بند 3 ماده 14 قانون مدیریت بحران کشور و نگهداری مواد خطرناک که در آذر 1400 ابلاغ شده به صورت مفصل به وظایف و تکالیف دستگاههای مختلف در این رابطه پرداخته است. که لینک متن کامل آن به پیوست اعلام شده است. https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1680019

براساس این قانون و آیین نامه آن، نگهداری مواد خطرناک قواعد و بندهای خاص خود را دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. حال باید سوال کرد که آیا این قواعد در مورد محموله های منفجر شده در حوزه سینا و بنیاد مستضعفان رعایت شده است یا خیر؟

براساس ماده 6 این قانون، مواد خطرناک: کلیه مواد با ماهیت شیمیایی، زیستی (بیولوژیک)، پرتوزا و انفجاری و با منشأ طبیعی یا مصنوعی که به صورت مایع، جامد و گاز در محیط وجود دارند و در صورت عدم مدیریت صحیح و عدم رعایت ایمنی در زمان تولید، حمل و نقل، بارگیری، نگهداری، تخلیه و مصرف یا امحا می توانند باعث انفجار، آتش سوزی، خرابی تجهیزات، مسمومیت، سوختگی، دریافت تشعشع، بیماری و مرگ انسان یا حیوان و اثرات زیان بار بر روی گیاهان و محیط زیست گردند. مواد خطرناک بر اساس خصوصیات خود در نه گروه به شرح زیر طبقه بندی می شوند:

الف ـ گروه اول: مواد منفجره.

ب ـ گروه دوم: گازها.

پ ـ گروه سوم: مایعات قابل اشتعال.

ت ـ گروه چهارم: جامدات قابل اشتعال.

ث ـ گروه پنجم: اکسیدکننده ها و پراکسیدهای آلی.

ج ـ گروه ششم: مواد سمی و عفونی.

چ ـ گروه هفتم: مواد پرتوزا.

ح ـ گروه هشتم: مواد خورنده.

خ ـ گروه نهم: سایر مواد خطرناک.

۷ـ شماره شناسایی بین المللی ماده (عدد UN ): شماره ای که بر اساس

تفاهم­نامه­ (پروتکل­) های شماره­گذاری کارگروه تخصصی حمل ­و ­نقل کالاهای خطرناک ملل متحد به صورت عدد چهار رقمی برای شناسایی مواد خطرناک تعیین شده است.

۸ ـ شماره کملر: شماره ای که به صورت دو یا سه رقم و یک حرف، بیانگر میزان آسیب­رسانی ماده خطرناک است و در ردیف شماره­های مربوط به اقدامات اضطراری می باشد و بر روی حامل­های استاندارد مواد خطرناک درج می­گردد.

۹ـ لوزی خطر: نمادی بین­المللی مشتمل بر چهار رنگ قراردادی و در ردیف شماره­های مربوط به اقدامات اضطراری که شدت احتمالی مخاطرات بهداشتی (آبی)، قابلیت اشتعال (قرمز)، واکنش پذیری (زرد) و خطرات خاص (سفید) ناشی از مواد خطرناک را بر حسب درجه خطرزایی (از درجه صفر تا درجه چهار در هر بخش) نشان ­می­دهد. از این لوزی برای شناسایی خطرات مربوط به یک ماده خطرناک استفاده می­شود تا عوامل دست­اندرکار استفاده از این مواد با آگاهی از نوع مخاطره مربوط، دچار صدمه و آسیب نشوند.

۱۰ـ برگه اطلاعات ایمنی ماده خطرناک: برگه­ای شامل (۱۶) مورد اطلاعات اساسی

مواد شیمیایی که مشخصات کلی ماده و خلاصه­ای از مهم ترین خطرات بهداشتی، ایمنی،

محیط­زیستی آن را به همراه اقدامات پیشگیرانه و حفاظتی، واکنش در شرایط اضطراری، حوادث مواد خطرناک نظیر انفجار، آتش­سوزی، تماس پوستی، مواجهه تنفسی یا گوارشی، نشت، ریزش، رهاشدن در محیط، خطرات پرتوگیری و پخش مواد پرتوزا و مانند آن در مراحل مختلف نگهداری، حمل، انبارداری، جابه جایی و مصرف مواد خطرناک مشخص می­کند و باید توسط تولیدکننده یا متصدی کالا تهیه و ارایه شود.

۱۱ـ حد مجاز مواجهه شغلی: حدود تماس شغلی کارکنان با آلاینده­های محیط کار و عوامل زیان­آور محیط کار می­باشد. مقادیر و غلظت­های مجاز مواجهه با عوامل شیمیایی در سه گروه متوسط وزنی زمانی (OEL-TWA) ، حد مواجهه شغلی کوتاه­مدت (OEL-STEL) و حدمجاز مواجهه سقفی (OEL-C) توسط مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین و ابلاغ می­گردد.

۱۲ـ آرایه (ماتریس) سازگاری یا تجانس شیمیایی: به میزان ثبات و پایداری یک

ماده خطرناک در هنگام ترکیب یا هم جواری با ماده دیگر اطلاق می گردد. بر این اساس، نحوه قرارگیری و چینش مواد شیمیایی در کنار هم که در زمان بارگیری، تخلیه و قرارگیری در انبار، اهمیت ویژه ای می یابند، در آرایه (ماتریس) سازگاری یا تجانس شیمیایی بیان می­گردد.

۱۳ـ تأسیسات مواد خطرناک: هرگونه تأسیسات صنعتی و فراورشی شامل کلیه شرکت ها، سازمان ها، کارخانه ها، مؤسسات اعم از دولتی و غیردولتی که حسب ماهیت ذاتی، یکی از نه گروه مواد خطرناک را در حجم عمده تولید، مصرف، منتقل، ذخیره و بارگیری می نمایند.

۱۴ـ مسئول تأسیسات: بالاترین مقام اجرایی که مسئولیت مدیریت ایمنی عملیات و نگهداری تأسیسات مواد خطرناک را بر عهده دارد.

۱۵ـ متصدی کالا: صاحبان مشاغل، اصناف و کارگاه­های مرتبط با تولید، فروش،

واردات و صادرات مواد خطرناک که ملزم به دریافت پروانه تخصصی و فنی از وزارت صنعت، معدن و تجارت، مطابق ماده (۱۳) قانون نظام صنفی کشور ـ مصوب ۱۳۸۲ـ هستند و این مواد را تولید، مصرف، توزیع و نگهداری می­نمایند.

۱۶ـ متصدی حمل­ و نقل: کلیه سازمان­ها، شرکت­ها، مؤسسات حمل­ و نقل، سازمان­ها، کارخانه ها و مانند آنها اعم از دولتی و غیردولتی که به حمل­و­نقل محموله­های خطرناک (تولیدات یا مواد اولیه) مبادرت می­ورزند و دارای پروانه فعالیت معتبر از وزارت راه و شهرسازی می­باشند.

۱۷ـ سامانه ملی مواد خطرناک: سامانه جامع رهگیری، پایش و مدیریت خطرپذیری

مواد خطرناک کشور که اطلاعات کلیه مواد خطرناک در آن بارگذاری و به روزرسانی می شود.

۱۸ـ گواهی نامه ایمنی: گواهی نامه قابل صدور توسط مراجع حقوقی ذی­صلاح و یا

دستگاه اجرایی متولی که در آن صحت رعایت موارد ایمنی در حمل و نقل، نگهداری، تولید و مصرف مواد خطرناک توسط مسئول ایمنی مرتبط با هر نوع از مواد مورد بازرسی و ارزیابی قرار می­گیرد.

۱۹ـ واحد/اداره/سازمان آتش­نشانی: منظور از واحد، بخش آتش نشانی تخصصی مربوط به دستگاه­های اجرایی، منظور از اداره، اداره آتش­نشانی مستقر در شهرها (زیر نظر شهرداری) و منظور از سازمان، سازمان آتش­نشانی مستقر در تهران (زیر نظر شهرداری) می­باشد.