بندر شهید رجایی در آتش بی‌توجهی به هشدارهای رهبری سوخت
گروه اقتصادی، حادثه ، درحالی‌که هنوز گزارش جامع و شفافی از ابعاد فاجعه دلخراش انفجار و آتش‌سوزی گسترده در بندر شهید رجایی که خسارات جانی و مالی قابل‌توجهی برجای گذاشته از سوی نهادهای مسئول منتشر نشده، بازنشر کلیپی از سخنان روشنگرانه رهبر معظم انقلاب در فضای مجازی درباره ورود کالاهای قاچاق از مبادی رسمی کشور، بار دیگر زنگ هشدار را به صدا درآورده است.
به گزارش بولتن نیوز، رهبر انقلاب اسلامی در این سخنرانی که پیش از حادثه اخیر ایراد شده بود، با صراحت نسبت به اهمال صورت‌گرفته در روند بازرسی محموله‌های وارداتی هشدار داده و اظهار داشتند:
«به بنده گزارش داده‌اند که از فلان بندر – یک بندر مشخصی، در روزی مثلاً ۳۰۰۰ کانتینر تا ۵۰۰۰ کانتینر وارد کشور می‌شود؛ از مجموع این ۳۰۰۰ یا ۵۰۰۰ فقط ۱۵۰ کانتینر بازدید می‌شود. خب چرا؟! بقیه بازدید نمی‌شود؟ وقتی در انبار رفت، معلوم می‌شود جنس قاچاق است که وارد شده؛ از مبادی رسمی کشور! آنی که از مرزهای غیررسمی کشور وارد می‌شود که بحث دیگری است.»
این تذکر، نه تنها بر اهمیت نقش گمرکات در جلوگیری از ورود کالای قاچاق تأکید دارد، بلکه پرده از نقصی جدی در فرایندهای نظارتی برمی‌دارد؛ نقصی که به‌نظر می‌رسد ریشه در منافعی پنهان و مقاومت‌هایی هدفمند دارد.
بندر شهید رجایی؛ شاهراهی با گلوگاه‌های کور
بندر شهید رجایی به‌عنوان مهم‌ترین بندر تجاری کشور، نقش پررنگی در واردات و صادرات ایفا می‌کند. روزانه هزاران کانتینر از این بندر وارد کشور می‌شود و بر اساس اظهارات مطرح‌شده، تنها حدود ۳ درصد از این محموله‌ها تحت بازرسی مستقیم قرار می‌گیرند. این آمار، عملاً به‌معنای وجود یک «دروازه باز» برای ورود کالاهای قاچاق از طریق مسیرهای رسمی است؛ امری که نه‌تنها موجب تضعیف اقتصاد ملی و تولید داخلی می‌شود، بلکه زمینه‌ساز رشد شبکه‌های فساد و قاچاق سازمان‌یافته است.
نبود تجهیزات کافی، یا کارشکنی عمدی؟
یکی از عوامل اصلی ضعف در نظارت مؤثر بر محموله‌ها، کمبود تجهیزات پیشرفته از جمله دستگاه‌های ایکس‌ری (X-Ray) است. با وجود پیشرفت فناوری و امکان بهره‌گیری از اسکنرهای تمام‌بدنه برای کنترل سریع و دقیق محموله‌ها، بسیاری از گمرکات مهم کشور هنوز فاقد این تجهیزات به تعداد لازم هستند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که برخی جریان‌های ذی‌نفع، در سال‌های گذشته به‌طور مداوم با واردات و نصب این تجهیزات مقابله کرده‌اند. این گروه‌ها، که عمدتاً با شبکه‌های بزرگ قاچاق مرتبط هستند، با اعمال نفوذ در فرایندهای اجرایی، مناقصات، و تأمین مالی، عملاً مانع ارتقاء سیستم نظارتی در مبادی ورودی کشور شده‌اند.
یکی از مدیران پیشین گمرک در گفت‌وگویی با بولتن‌نیوز اعلام کرده است:
«بارها در جلسات تصمیم‌گیری، پیشنهاد خرید و نصب دستگاه‌های پیشرفته مطرح شده، اما به دلایل مختلف - از نبود بودجه گرفته تا توجیهات فنی بی‌پایه - این طرح‌ها مسکوت مانده‌اند. در مواردی حتی شاهد بودیم که پس از نصب آزمایشی دستگاه‌ها، برخی افراد پرنفوذ برای جمع‌آوری آنها فشار آوردند.»
مسیر پیچیده قاچاق در سایه قانون
یکی از شگردهای مورد استفاده قاچاقچیان کلان، استفاده از فرایند "متروکه‌سازی کالا" و در نهایت فروش آنها از طریق سازمان اموال تملیکی است. در این روش، محموله‌هایی که ورود آنها ممنوع یا فاقد مجوزها و اسناد لازم است، پس از گذشت مدت‌زمانی از نگهداری در انبار، متروکه اعلام شده و به مزایده گذاشته می‌شوند و با فروش کالاهای ممنوعه و قاچاق، قاچاقچیان طی فرایندی ساده به پول خود می رسند.
این چرخه معیوب، زمینه سوء‌استفاده‌های کلان مالی را فراهم کرده و عملاً باعث دور زدن قوانین گمرکی می‌شود. همچنین، سیستم نظارتی ناکارآمد بر مزایده‌ها و فروش کالاهای متروکه، به‌ویژه در بنادری مانند شهید رجایی، این مسیر را برای قاچاقچیان هموارتر ساخته است.
چه کسانی سود می‌برند؟
یکی از سؤالات اساسی در این میان، آن است که چه کسانی از استمرار این وضعیت منتفع می‌شوند و چرا دستگاه‌های نظارتی در مقابله با این تخلفات، عملکرد قاطعانه‌تری ندارند؟
شواهد نشان می‌دهد برخی شبکه‌های اقتصادی متصل به افراد و تشکیلات بانفوذ، از وجود حفره‌های قانونی و ضعف اجرایی در مبادی رسمی، نهایت استفاده را می‌برند. این جریان‌ها با بهره‌گیری از رانت‌های اطلاعاتی و حمایتی، نه‌تنها در حوزه واردات، بلکه در توزیع داخلی نیز نقش کلیدی ایفا می‌کنند. نفوذ این افراد در سطوح تصمیم‌گیری، حتی روند سیاست‌گذاری اقتصادی کشور را تحت تأثیر قرار داده است.
هشدارهایی که شنیده نمی‌شوند
سخنان صریح رهبر انقلاب در این خصوص، بار دیگر بر این واقعیت تأکید می‌کند که مشکل، نه در فقدان آگاهی مسئولان، بلکه در بی‌توجهی یا نادیده‌گرفتن تذکرات دلسوزانه است. پیش‌تر نیز ایشان در مقاطع مختلف نسبت به خطرات قاچاق سازمان‌یافته هشدار داده بودند، اما روندها نشان می‌دهد که این هشدارها کمتر به مرحله اقدام عملی رسیده‌اند.
مردم و فعالان اقتصادی حق دارند بدانند چرا با وجود هشدارهای مکرر، گمرکات مهم کشور همچنان فاقد زیرساخت‌های لازم برای کنترل دقیق محموله‌ها هستند. آیا زمان آن نرسیده که نهادهای نظارتی، اطلاعات دقیق‌تری از روندهای مالی و لجستیکی در مبادی رسمی منتشر کنند و با شفاف‌سازی جریان کالا، مسیر ورود کالای قاچاق را مسدود نمایند؟
جمع‌بندی: لزوم شفاف‌سازی و اقدام فوری
حادثه اخیر بندر شهید رجایی و سخنان اخیر مقام معظم رهبری، بار دیگر ضرورت اصلاح ساختاری و راه‌اندازی سیستم‌های هوشمند نظارتی را یادآور شد. مبارزه با قاچاق، نه با شعار، بلکه با اصلاح قوانین، تجهیز بنادر به ابزارهای پیشرفته، برخورد قاطع با متخلفان و شفاف‌سازی عملکرد نهادهای مرتبط محقق خواهد شد.
ضروری است نهادهای امنیتی و نظارتی کشور، به‌ویژه سازمان بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات، و سازمان گمرک، گزارشی دقیق از عملکرد خود در مقابله با ورود کالای قاچاق از مبادی رسمی منتشر کنند و پاسخ دهند که چه اقداماتی برای اجرای منویات رهبری و صیانت از اقتصاد ملی انجام داده‌اند.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
