سفر به عمق حکمت؛ نگاهی ژرف به جزء هجدهم قرآن کریم

گروه دین و اندیشه: جزء هجدهم قرآن کریم، بخشی از این کتاب آسمانی است که با آیاتی پر از معنا و حکمت، انسان را به تأمل در هستی، روابط اجتماعی و مسئولیت‌هایش در برابر پروردگار دعوت می‌کند. این جزء که از آیه 75 سوره کهف آغاز می‌شود و تا آیه 27 سوره ذاریات ادامه می‌یابد، مجموعه‌ای از داستان‌ها، درس‌های اخلاقی و نشانه‌های الهی را در خود جای داده است. در این مقاله، با نگاهی ژورنالیستی و تحلیلی، به بررسی برجسته‌ترین نکات این بخش از قرآن می‌پردازیم و تلاش می‌کنیم پیام‌های آن را در بستر زندگی امروز بازخوانی کنیم.

داستان موسی و خضر: جست‌وجوی حکمت پنهان

به گزارش بولتن نیوز، یکی از مهم‌ترین بخش‌های جزء هجدهم، داستان دیدار حضرت موسی (ع) با خضر است که در سوره کهف روایت می‌شود. این حکایت، که از آیه 60 آغاز می‌شود، ماجرای سفری است که موسی برای یافتن حقیقت و دانش بیشتر آغاز می‌کند. خضر، شخصیتی مرموز و عالم به علوم الهی، به موسی درس‌هایی می‌دهد که در نگاه اول عجیب و حتی غیرقابل قبول به نظر می‌رسند: سوراخ کردن کشتی، کشتن یک جوان و بازسازی دیواری بدون دریافت مزد. اما در پایان، خضر پرده از حکمت نهفته در این اعمال برمی‌دارد و نشان می‌دهد که گاهی آنچه به ظاهر نادرست می‌نماید، در بطن خود خیر و مصلحتی بزرگ دارد.

این داستان در دنیای پرآشوب امروز ما چه پیامی دارد؟ شاید بتوان گفت که در عصر اطلاعات و قضاوت‌های سریع، این روایت ما را به صبر، اعتماد به مشیت الهی و پرهیز از پیش‌داوری دعوت می‌کند. در جامعه‌ای که هر روز با تصمیم‌های پیچیده و ابهام‌آمیز روبه‌رو هستیم، درس خضر این است که همه چیز آن‌گونه که در سطح می‌بینیم نیست.

غرور و سقوط: سرنوشت قوم عاد

در ادامه جزء هجدهم، سوره‌های مؤمنون، فرقان و شعراء به سراغ سرنوشت اقوام پیشین می‌روند. یکی از نکات برجسته، داستان قوم عاد در سوره شعراء است. این قوم که به قدرت، ثروت و تمدن پیشرفته خود می‌بالیدند، به دلیل تکبر و ناسپاسی در برابر نعمت‌های الهی به عذابی سخت دچار شدند. آیات این بخش با توصیفاتی شاعرانه و در عین حال هشداردهنده، از بادهای ویرانگری سخن می‌گویند که قوم عاد را به نابودی کشاند.

این روایت، هشداری ابدی برای تمدن‌های مدرن است. در جهانی که پیشرفت تکنولوژی و رفاه مادی گاهی انسان را به غرور و خودبینی سوق می‌دهد، قصه عاد یادآوری می‌کند که قدرت و ثروت، بدون تواضع و شکرگزاری، شکننده‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنیم. آیا ما نیز در آستانه تکرار چنین سرنوشتی هستیم؟

نشانه‌های الهی در آفرینش

یکی دیگر از محورهای اصلی جزء هجدهم، تأکید بر نشانه‌های خداوند در طبیعت و آفرینش است. سوره فرقان با آیاتی زیبا از نظم آسمان‌ها، زمین، دریا و موجودات زنده سخن می‌گوید و انسان را به تفکر در این آیات دعوت می‌کند. در سوره شعراء نیز این موضوع ادامه می‌یابد و از خلقت شتر، آسمان بلند و زمین گسترده به‌عنوان نشانه‌هایی برای اهل بصیرت یاد می‌شود.

این آیات در زمانه‌ای که بشر با بحران‌های زیست‌محیطی دست‌وپنجه نرم می‌کند، بیش از پیش معنا پیدا می‌کند. قرآن ما را به دیدن زیبایی و نظم خلقت فرا می‌خواند، اما آیا ما به‌عنوان امانت‌داران زمین، به این دعوت پاسخ درخوری داده‌ایم؟ شاید این آیات، فراخوانی برای بازنگری در رفتارمان با طبیعت و بازگشت به تعادل باشند.

اخلاق و روابط انسانی

سوره مؤمنون در این جزء، با تأکید بر ویژگی‌های مؤمنان واقعی، راهنمایی عملی برای زندگی ارائه می‌دهد. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به امانت‌داری، وفای به عهد، فروتنی و توجه به نماز اشاره کرد. این آیات، انسان را به ساختن جامعه‌ای مبتنی بر صداقت و عدالت تشویق می‌کنند.

در جهانی که روابط انسانی گاهی تحت تأثیر مادیات و خودخواهی قرار می‌گیرد، این دستورات اخلاقی همچون چراغی راهگشا هستند. تصور کنید اگر هر یک از ما این اصول را در زندگی روزمره به کار ببندیم، چه تحولی در خانواده‌ها، محل کار و جامعه رخ خواهد داد.

نتیجه‌گیری

جزء هجدهم قرآن کریم، با تنوع موضوعاتش از داستان‌های عبرت‌آموز گرفته تا تأمل در آفرینش و دستورات اخلاقی، گنجینه‌ای از معرفت و حکمت است. این بخش از قرآن نه‌تنها برای مؤمنان، بلکه برای هر جوینده حقیقتی، پیامی عمیق دارد: زندگی فرصتی است برای آموختن، شکرگزاری و ساختن جهانی بهتر. در پایان این سفر تحلیلی، آنچه باقی می‌ماند دعوتی است به بازخوانی این آیات و به‌کارگیری آن‌ها در زندگی امروز. آیا ما آماده‌ایم به این دعوت پاسخ دهیم؟