چرا قیمت شیر سر رفت؟

مشرق - آنچه که می خوانید گزارشی است که در یک روزنامه محلی به چاپ رسیده است. شهرری در جنوب تهران برای خود روزنامه ای دارد به نام «همشهری ری» که هر روز به عنوان ضمیمه همشهری در آنجا توزیع می شود. در یکی از مطالب این جریده گزارش مستندی از چرایی بالا رفتن قیمت شیر در تهران درج شده است که به نظر می رسد به خوبی دلایل این امر  واکاوی شده باشد . خواندن این گزارش به مسئولانی که گاه خود را بی خبر از همه جا نشان می دهند و یا علت های دیگری برای گرانی بر می شمرند مفید است!

***********************************

 
چند هفته ­ای است که قیمت شیر در کشور بالا رفته و همین روزهاست که علیرغم وعده­ های مسئولان بازار شیر به علت داغی زیاد سر برود! در این میان تنها کسانی که بیش از دیگران متضرر می­شوند مصرف­ کنندگان شیر آن هم از قشر کم­ درآمد جامعه هستند. براساس آخرین اخبار، قیمت شیر در طول 2 ماه اخیر 72 درصد افزایش یافته است. اگر حرف ما را باور ندارید و به قول برخی از مسئولان کشور این اخبار را شایعه می­پندارید، کافیست سری به سوپرمارکت محله­تان بزنید و قیمت فرآورده­های لبنی مانند ماست، پنیر، بستنی و... را با قیمت چند هفته قبلتر مقایسه کنید تا باورتان شود که افزایش قیمت شیر خام یک شایعه نیست بلکه معضلی است که دامداران، تولیدکنندگان و مصرف­کنندگان شیر و فرآورده­های لبنی را با مشکلات جدی مواجه کرده است. اما اینکه چه شد قیمت طلا با آن همه زرق و برقش  پایین آمد و قیمت شیر گوی سبقت را از همه ربود، موضوعی است که برای ما هم جای سوال است. به همین دلیل به سراغ تعدادی از دامپرورانی که در شهرک­های دامپروری و روستاهای حاشیه ری فعالیت دارند، می­رویم تا راز افزایش قیمت شیر را از زبان آنها بشنویم اما قبل از آن بد نیست اشاره­ای به پیشینه فعالیت دامپروری ری و سهم چشمگیر این واحدهای تولیدی در تامین شیر استان تهران داشته باشیم.

موقعیت جغرافیایی و حاصل خیزی زمین­های زراعی ری باعث شده تا این منطقه به­عنوان قطب مهم  کشاورزی و دامپروری استان تهران شناخته شود. اکنون بیش از 550 واحد دامپروری در ری رونق دارد که 70 هزار راس گاو شیری در این واحدهای کوچک و بزرگ پرورش داده می­شود. به گفته  کارشناسان امور دامی جهاد کشاورزی ری، سالانه بیش از 170 هزار تن شیر خام در این منطقه تولید می­شود که به­ طور تقریبی  20 درصد شیر خام مورد نیاز استان تهران را تامین می­کند. «رضا صادقی»، یکی از دامپروران قدیمی کهریزک است که دامپروری را با 100 راس گاو شیری به­ طور نیمه ­سنتی اداره می­کند. او با اشاره به مشکلاتی که به­تازگی برای فعالان این صنف به وجود آمده، می­ گوید:« تا اواخر سال گذشته شیر قیمت ثابتی داشت و کارخانه­ها شیر را لیتری 650 تومان می­خریدند اما امسال شرایط فرق کرده و با توجه به افزایش قیمتهای جانبی مانند هزینه آب، برق، علوفه و ... این قیمت برای تولیدکننده به­ صرفه نیست. به همین دلیل دامپروران با در نظر گرفتن هزینه­ ها، قیمت جدیدی را پیشنهاد دادند که کارخانه­ دارها ابتدا موافقت نکردند اما وقتی چرخه تولیدشان با مشکل مواجه شد برای خرید شیر پا پیش گذاشتند.»

«رحمان خلیلی» در ادامه صحبت­های همکارش می­گوید:« در حال حاضر شیر کیلویی 780 تا 800 تومان به فروش می­رسد اما برخلاف تصور مردم و دولت این موضوع اصلا به نفع ما نیست چراکه این تفاوت قیمت صرف هزینه­های غیرقابل پیش­بینی مانند افزایش قیمت علوفه و هزینه نگهداری دامپروری و ... می­شود و سودش در جیب ما نمی­رود.»

 دلایل نوسان قیمت شیر

مجتمع دامپروری «دام­گستر» یکی از پرتراکم ترین قطب­های دامپروری ری است که به ­تازگی رونق گرفته و درصد قابل توجهی از دامپروران منطقه به این مجتمع نقل مکان کرده­اند. «ناصر عالمی» واسطه کارخانه ­دارها با دامپروران این منطقه است. او با اشاره به افزایش ناگهانی قیمت شیر خام می­گوید:« هرچند دلایل مختلفی دست به دست هم داده تا قیمت شیر افزایش یابد اما با توجه به بررسی­های انجام شده دلیل اصلی افزایش قیمت را می­توان به بالا رفتن قیمت علوفه نسبت داد چراکه در حال حاضر علوفه بازار آشفته­ ای دارد و دامدار برای تامین موادغذایی دام به شدت با مشکل مواجه است و از آنجا که علوفه را با قیمت بالا تهیه می­کند مجبور است برای جبران هزینه تمام شده، قیمت شیر را افزایش دهد.»

با توجه به آنچه از میان صحبت­ های دامداران و نمایندگان شرکت­های لبنی دستمان آمده، باید متذکر شویم که فعالیت صنایع لبنی و دامداری­ها یک زنجیره از هم ناگسستنی است و اگر در فعالیت هر کدام از آنها نقصانی به وجود آید، آن سوی زنجیره نیز با مشکل مواجه می­شود. از این رو برخلاف اخبار اعلام شده و قوانین وضع شده برای کارخانه دار که آنها را از خرید شیر خام از دامداران با قیمت بالا، منع کرده است، همچنان این داد و ستد ادامه دارد. یکی از نمایندگان شرکت­های لبنی که تمایلی ندارد نامش فاش شود در این خصوص می­گوید:« بر اساس مصوبات و دستورات اداره تعزیرات، کارخانه­دارها حق خرید شیر با قیمت بیش از 720 تومان از دامدارها را ندارند اما با توجه به کمبود شیر و از رونق افتادن چرخه تولید کارخانه­ها  بسیاری از آنها مجبورند شیر را با قیمتی بالاتر خریداری کنند.»

 او می­ افزاید:« با توجه به نوسان بازار، در بعضی از روزها شیر کیلویی850 تومان هم خرید و فروش می­شود.» یکی از همکاران او رشته کلام را به دست گرفته و می­گوید:« عدم کنترل قیمت­ها از سوی مسئولان نه تنها مشکلات اقتصادی بسیاری را برای کشور و شهروندان به همراه دارد بلکه سلامت مصرف ­کننده را نیز به خطر می­اندازد.» او می­افزاید:« بالا رفتن قیمت­ها باعث کاهش رغبت خرید شیر و لبنیات از سوی مصرف­ کننده می­شود که این موضوع به­ طور مستقیم سلامت آنها را زیر سوال می­برد اما موضوعی که از چشم کارشناسان تعزیرات و بهداشت دور می­ماند این است که وقتی ماموران تعزیرات با حضور در دامپروری ها مانع خرید و فروش شیر با قیمت پیشنهادی دامپرور به کارخانه ­دار  می شوند، شیر روی دست تولیدکننده می ­ماند و با توجه به کمبود امکانات نگهداری و تجهیزات سردخانه­ای، بعد از یک روز شیر فاسد می­شود. در این آشفتگی بازار اگر دامپرور بخواهد شیر را دور بریزد که ضرر روی ضرر می­آید و سر هفته ورشکست می­شود بنابراین مجبور است با ترفندها و تجربیاتی که در طول سال­ها کار یاد گرفته، موادی را به شیر در حال فساد افزوده و آن را با کاهش نسبی قیمت رایج به کارخانه­ های تولیدکننده بستنی بفروشند.

 البته شاید در ظاهر این شیر مشکل نداشته باشد اما مواد شیمیایی و آنزیم­هایی در آن موجود است که باعث بروز بیماری­های گوارشی  می شود و این اتفاقات را می­توان پیامد، عدم مدیریت صحیح از سوی مدیران برشمرد.»

 

افزایش 15درصدی قیمت لبنیات

در این آشفتگی بازار نیازی نیست خیلی نگران کارخانه ­دارهای صنایع لبنی باشید چراکه با توجه به افزایش 15درصدی قیمت فراورده­های لبنی، ضرری متوجه آنها نیست و کارخانه­ دار با هر دستی که می­گیرند با همان دست به مصرف­کننده پس می­دهد. برای صحه گذاشتن به ادعایمان به یکی از لبنیاتی­های معروف منطقه می­رویم و به بهانه خرید شیر کیلویی سر صحبت را با او باز می­کنیم. «رضا بهزادی» با اشاره به قیمت روز لبنیات می­گوید:« قبل از عید، قیمت هر کیلو شیر پرچرب، 750 تومان بود و از بعد از تعطیلات نوروز این قیمت همچنان رو به افزایش بوده و اکنون به مرز1300 تومان رسیده که با توجه به کاهش قدرت خرید شهروندان منطقه، فروش شیر فله­ ای و سایر لبنیات در این منطقه به شدت کاهش یافته است.» با مراجعه به چند فروشگاه لبنیاتی دیگر متوجه شدیم قیمت­ها کاهش که نیافته گران­تر هم شده و وقتی اعتراضمان را نسبت به افزایش قیمت شیر به فروشنده اعلام کردیم کم مانده بود کتک بخوریم. از این رو به شما هم پیشنهاد می­کنیم تا  تحقق وعده­ های مسئولان و کاهش قیمت علوفه و شیر یا برای خرید لبنیات به مغازه مراجعه نکنید یا درصورت مراجعه، زبان به کام گرفته و اعتراض نکنید.

 
برای خرید شیر تا «اول خرداد» صبر کنید!

 اما بشنوید از آخرین اقدامات و تدابیری که مسئولان برای تنظیم بازار قیمت شیر و مواد لبنی در نظر گرفته­اند. هفته گذشته دبیر انجمن صنایع لبنی کشور گفت:« با توجه به رایزنی­های انجام شده قیمت شیر خام کیلویی 720 تومان برآورد شده است که این ثبات قیمت در تنظیم بازار و کاهش قیمت لبنیات نقش موثری خواهد داشت.»  اما در جلسه­ ای که با حضور معاون اول رییس جمهور در استانداری برگزار شد، این پیشنهاد مورد موافقت قرار نگرفت و مقرر شد که شیر با همان قیمت گذشته یعنی کیلویی 630 تومان از دامدار خریداری شود و در ازای آن 500 میلیارد تومان یارانه شیر که سال گذشته حذف شده بود برای تامین نیاز دامداران به ­ویژه تامین علوفه استفاده شود. در پی این وعده تصمیم گرفته شد تا علوفه ارزان قیمت در میان  دامداران  توزیع شود و صنایع لبنی نیز قیمت­های افزایش یافته فراورده­های لبنی را به قیمت اسفند ماه برگردانند. جالب است بدانید که برخلاف بسیاری از دستورالعمل­ ها که اجرای آن سال­ها به تاخیر می­افتد، هنوز جلسه تمام نشده بود که این دستورالعمل به دامداران و صنایع لبنی ابلاغ شد و روزنامه­ ها و اخبار از کاهش قیمت لبنیات از روز «شنبه» خبر دادند.

 از شما چه پنهان شنبه، یکشنبه شد و هفته به پایان رسید اما قیمت­ها هیچ تکانی نخورد و مسئولان که معتقد بودند کارشان را به ­خوبی انجام داده­اند، این بار توپ را توی میدان اتحادیه دامداران انداختند. «سعید سلطانی»، مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران کشور با اشاره به این موضوع می­گوید:« توزیع علوفه ارزان قیمت یک شبه نمی­تواند قیمت شیر را کاهش دهد و حداقل 15 روز نیاز است تا این علوفه به مصرف برسد و آشفتگی بازار قیمت­ها، به حالت اول برگردد. با توجه به دودوتا چهارتا کردن مسئولان و وعده­های صددرصد آنها پیش­بینی می­شود که از اول خرداد ماه قیمت شیر خام تثبیت و قیمت فراورده­های لبنی  کاهش یابد.» ما نیز از همین حالا برای رسیدن اول خرداد روزشماری می­کنیم.