درد دیسک کمر: آیا می توان از جراحی اجتناب کرد؟

به گزارش بولتن نیوزدیسک کمر یکی از شایع‌ترین مشکلات ستون فقرات است که می‌تواند زندگی روزمره افراد را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد. در ادامه، این مشکل را به‌صورت جامع بررسی می‌کنیم و به علائم، انواع، نحوه تشخیص، روش‌های درمان و پیشگیری از آن می‌پردازیم.

دیسک کمر چیست و در چه سنی بروز می‌دهد؟

اگر بخشی از ماده ژله‌مانند درون دیسک از شکاف دیواره خارجی آن بیرون بزند و به اعصاب نزدیک به آن فشار وارد کند، گفته می‌شود که فرد دچار دیسک کمر شده است. دیسک‌ها در واقع بالشتک‌های نرمی بین مهره‌های ستون فقرات هستند و وظیفه جذب ضربه و تسهیل حرکت ستون فقرات را بر عهده دارند. این عارضه معمولا در سنین ۳۰ تا ۵۰ سال بیشتر دیده می‌شود؛ اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد.اگر درد و فشاری که به کمرتان وارد می‌شود زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار است، باید حتما در اولین فرصت به فوق تخصص درد در تهران یا شهر محل سکونت خود مراجعه کنید تا اقدامات لازم برای تشخیص درست و درمان‌های مناسب، انجام شود.

انواع دیسک کمر کدام اند؟

انواع دیسک کمر بر اساس شدت آسیب عبارت‌اند از:

1. بیرون‌زدگی دیسک: در این حالت، دیسک از حالت طبیعی خود خارج می‌شود و به سمت بیرون برآمدگی پیدا می‌کند؛ اما هنوز پاره نشده است

2. فتق دیسک: در این حالت، ماده ژله‌ای درون دیسک از طریق پارگی دیواره خارجی آن به بیرون نشت می‌کند

3. دیسک پاره‌شده: در این نوع، مقدار زیادی از مواد داخل دیسک به بیرون نشت می‌کند؛ ولی هنوز به‌طور کامل از آن جدا نشده است

4. دیسک جداشده: در این حالت که شدیدترین نوع است، قطعه‌ای از دیسک به‌طور کامل جدا و در کانال نخاعی شناور می‌شود

دیسک کمر چه نشانه هایی دارد؟

علائم این مشکل می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. برخی افراد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند و برخی دیگر درد شدیدی را تجربه کنند. شایع‌ترین نشانه‌ها عبارت‌اند از:

• درد در ناحیه کمر

• درد تیرکشنده که به یک یا هر دو پا انتشار می‌یابد

• احساس سوزن‌سوزن‌شدن یا بی‌حسی در پاها

• ضعف عضلانی در پاها

• در موارد شدید، مشکل در کنترل مثانه یا روده

درد دیسک کمر چگونه است و به کجا می زند؟

درد دیسک کمر معمولا به این صورت توصیف می‌شود:

• درد موضعی: درد تیز یا سوزشی در ناحیه کمر که ممکن است در یک نقطه احساس شود

• درد انتشاری (رادیکولوپاتی): درد تیرکشنده‌ای که از کمر شروع می شود و به یک یا هر دو پا گسترش می‌یابد. این درد معمولا در مسیر عصب سیاتیک حرکت می‌کند و با نام سیاتیک شناخته می‌شود

• درد در حین حرکت: معمولا درد با حرکاتی مانند خم‌شدن، چرخیدن، سرفه‌کردن یا عطسه تشدید می‌شود

الگوی انتشار درد به محل دقیق دیسک آسیب‌دیده بستگی دارد:

• اگر دیسک بین مهره‌های L4-L5 آسیب ببیند، درد معمولا به بخش بیرونی ران و ساق پا انتشار می‌یابد

• اگر دیسک بین مهره‌های L5-S1 آسیب ببیند، درد معمولا به پشت ران، پشت ساق پا و گاهی تا پاشنه پا انتشار می‌یابد

بیماری دیسک کمر چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص این مشکل معمولا با ترکیبی از معاینه بالینی و آزمایش‌های تصویربرداری انجام می‌شود؛ پیشنهاد می‌کنیم حتما به معتبرترین کلینیک ارتوپدی مراجعه کنید تا اقدامات زیر برای تشخیص دیسک کمر، انجام شود:

• معاینه فیزیکی: پزشک با بررسی علائم، دامنه حرکتی و انجام تست‌هایی مانند تست بلندکردن پا به‌صورت مستقیم به تشخیص اولیه می‌رسد

• آزمایش‌های تصویربرداری: ام‌آرآی مؤثرترین روش برای تشخیص این مشکل است که تصاویر دقیقی از دیسک‌ها، اعصاب و نخاع ارائه می‌دهد. سی‌تی‌اسکن نیز می‌تواند جزئیات استخوان‌ها را نشان دهد و گاهی با تزریق ماده حاجب همراه می‌شود

• الکترومیوگرافی: برای ارزیابی عملکرد اعصاب و تشخیص آسیب عصبی استفاده می‌شود

دیسک کمر چگونه درمان می شود؟

درمان این مشکل به شدت علائم و میزان اختلال در زندگی روزمره فرد بستگی دارد. دکتر دیسک کمر ممکن است روش‌های زیر را تجویز کند:

• استراحت: استراحت کوتاه‌مدت (1 الی 2 روز) می‌تواند مفید باشد؛ اما استراحت طولانی‌مدت توصیه نمی‌شود

• داروها: مسکن‌ها و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، شل‌کننده‌های عضلانی برای کاهش اسپاسم عضلات اطراف و در موارد شدید، کورتیکواستروئیدها (تزریقی یا خوراکی)

• فیزیوتراپی: شامل تمرینات کششی، تقویتی و اصلاح وضعیت بدن که نقش مهمی در درمان و پیشگیری از عود دارد

• تزریق اپیدورال استروئید: تزریق داروی ضدالتهابی در فضای اطراف نخاع برای کاهش التهاب و درد

• طب مکمل: روش‌هایی مانند طب سوزنی، کایروپراکتیک یا ماساژدرمانی

• جراحی: زمانی که روش‌های درمانی غیرجراحی مؤثر نباشند یا علائم شدید باشند، پزشک ممکن است عمل جراحی را تجویز کند. میکرودیسکتومی متداول‌ترین روش جراحی است که در آن، بخش بیرون‌زده دیسک برداشته می‌شود. همچنین جراح ممکن است از روش لامینکتومی برای برداشتن بخشی از استخوان مهره برای کاهش فشار روی نخاع یا فیوژن ستون فقرات برای اتصال دو یا چند مهره به یکدیگر برای ایجاد ثبات بیشتر استفاده کند

دیسک کمر چه عوارضی را به همراه دارد؟

در صورت عدم درمان مناسب، این مشکل می‌تواند عوارض زیر را به همراه داشته باشد:

• درد مزمن: درد طولانی‌مدت که می‌تواند کیفیت زندگی را به‌شدت کاهش دهد

• ضعف عضلانی پیش‌رونده: فشار مداوم روی اعصاب می‌تواند منجر به ضعف و حتی آتروفی (تحلیل) عضلات شود

• اختلال حسی: بی‌حسی یا سوزن‌سوزن‌شدن دائمی در پاها

• سندرم دم اسب: نوعی عارضه اورژانسی است که در اثر فشار شدید روی دسته‌ای از اعصاب در انتهای نخاع رخ می‌دهد و می‌تواند باعث بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع، بی‌حسی شدید در اطراف مقعد و ضعف شدید پاها شود

• محدودیت فعالیت: ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره و ورزشی

چگونه از ابتلا به دیسک کمر جلوگیری کنیم؟

پیشگیری از این مشکل با رعایت اصول زیر امکان‌پذیر است:

• حفظ وزن مناسب: اضافه‌وزن فشار زیادی به ستون فقرات وارد می‌کند

• تقویت عضلات مرکزی بدن: تقویت عضلات شکم و پشت به حمایت از ستون فقرات کمک می‌کند

• اصلاح وضعیت بدن: نشستن و ایستادن صحیح، به‌ویژه هنگام کار با رایانه یا رانندگی طولانی

• تکنیک صحیح بلندکردن اجسام: خم‌شدن از زانو به‌جای کمر

• پرهیز از حرکات ناگهانی و چرخشی: این حرکات فشار زیادی به دیسک‌ها وارد می‌کنند

• ورزش منظم: پیاده‌روی، شنا و یوگا برای انعطاف‌پذیری و تقویت ستون فقرات مفید هستند

• ترک سیگار: سیگارکشیدن جریان خون به دیسک‌ها را کاهش می‌دهد و روند ترمیم را مختل می‌کند

• استراحت مناسب: داشتن تشک و بالش مناسب و استراحت کافی

سخن آخر

دیسک کمر می‌تواند دردناک و ناتوان‌کننده باشد؛ اما با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، بیشتر بیماران می‌توانند به زندگی عادی خود بازگردند. مراجعه به متخصصان مجرب مانند فوق تخصص درد در تهران یا شهر محل سکونتتان و پیروی از توصیه‌های درمانی در این مسیر بسیار مهم است. همچنین، اصلاح سبک زندگی و رعایت اصول پیشگیرانه می‌تواند خطر ابتلا یا عود این عارضه را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. در صورت تجربه درد مداوم کمر، حتما به پزشک معتبری مانند پزشکان کلینیک ارتوپدی پزشک اول مراجعه کنید.