مروری بر مناسبت‌های امروز ۱۷ آبان

گروه سیاسی: در این مطلب مروری خواهیم داشت بر وقایع و مناسبت هایی که در هفدهم آبان این وقایع و مناسبت ها عبارت هستند از: محاکمه محمد مصدق پس از کودتای ۲۸ مرداد توسط دولت نظامی در سال ۱۳۳۲، درگذشت سیدمحمدعلی جمالزاده در سال ۱۳۷۶، بازداشت امیرعباس هویدا توسط ماموران دولت نظامی ارتشبد ازهاری در سال ۱۳۵۷، صدور دستور حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر عدم مذاکره با فرستاده جیمی کارتر رئیس جمهور آمریکا درباره گروگان‌های لانه جاسوسی آمریکا در سال ۱۳۵۸.

محاکمه محمد مصدق پس از کودتای ۲۸ مرداد توسط دولت نظامی در سال ۱۳۳۲:

یک روز پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ش دکتر محمد مصدق، نخست وزیر برکنار شده، خود را به دولت کودتا معرفی کرد و به همراه عده زیادی از همکارانش در دولت و مجلس راهی زندان شد. پس از چند جلسه بازجویی، محاکمه او در دادگاه نظامی در تاریخ هفدهم آبان ۱۳۳۲ ش آغاز گردید. اتهام او، سوء قصد به منظور برهم زدن اساس حکومت و تاج و تخت سلطنت و تحریک مردم به مسلح شدن بر ضد قدرت سلطنت بود. بهانه این اتهام در اینجا بود که مصدق در روز ۲۵ مرداد ۱۳۳۲، در مقام نخست وزیر، فرمان عزل خود از نخست وزیری را که از طرف شاه صادر شده بود، مورد قبول قرار نداده و به اجرا نگذاشته بود.

در جریان ۳۵ جلسه محاکمه، از طرف دادستان به مصدق اهانت شد و مصدق هم بسیاری از حرف‌های ناگفتنی را گفت. در نهایت دادگاه او را به سه سال حبس محکوم نمود، ولی پس از ۲۶ جلسه دادگاه تجدید نظر و فرجام خواهی مصدق، رأی دادگاه تغییر نیافت و او پس از پشت سر گذاشتن دوران محکومیت، به مدت ده سال به زادگاه خود، احمد آباد تبعید شد. سرانجام دکتر مصدق در بهمن ۱۳۴۵ ش در ۸۴ سالگی پس از تحمل مرارت‌های زندان و تبعید و به دنبال یک عمر دراز و پرحادثه سیاسی درگذشت و در همان جا مدفون گردید.

درگذشت سیدمحمدعلی جمالزاده در سال ۱۳۷۶:

سید محمدعلی جمال‌زاده در سال ۱۲۷۰ ش به دنیا آمد. در سال‌های جوانی محمدعلی، وی همگام با پدر و پس از آن از فعالان برجسته حرکت اصلاح‌طلبانه مشروطیت به شمار می‌رفت که یکی از دلایل این حضور ضد استبدادی، دستگیری و قتل پدرش در جریان مشروطیت به دست عمّال محمدعلی شاه قاجار بود. سیدمحمدعلی جمال‌زاده پس از اتمام تحصیلات ابتدایی، راهی بیروت و سپس پاریس شد و در فرانسه در رشته حقوق فارغ‌التحصیل گردید. وی در ۲۲ سالگی در حالی که بسیاری از مناطق ایران بی طرف در جریان جنگ جهانی اول به اشغال دولت‌های روس و انگلیس و عثمانی درآمده بود به کرمانشاه رفت و ارتش کوچکی از کرد‌ها برای جنگ با متفقین به وجود آورد. اما خیلی زود این کار را رها کرد و راهی برلین در آلمان شد. جمال‌زاده سپس به مدت بیست و پنج سال در دفتر بین المللی کار در ژنو شروع به فعالیت نمود و در کنار آن به مطالعات وسیعی دست زد.

با فرا رسیدن شهریور ۱۳۲۰ ش، حیات ادبی جمال‌زاده شروع شد و چند داستان از او در تهران به چاپ رسید. وی تحت تأثیر آشنایی با روشنفکران ایرانی به این نتیجه رسید که یکی ازدلایل بی سوادی وسیع مردم ایران در آن زمان این است که نخبگان تحصیل کرده، تنها برای خوش آمد یکدیگر می‌نویسند، حال آنکه در غرب، حتی متفکران بزرگ هم در نویسندگی از نهایت سادگی بهره می‌گیرند. نتیجه این اندیشه، نوشتن و انتشار تعدادی داستان‌های کوتاهِ ابتکاری بود که بعد‌ها اساس نخستین کتاب وی با نام «یکی بود، یکی نبود» گردید.

این کتاب ولوله‌ای در میان خوانندگان فارسی زبان انداخت، چرا که او برخلاف عادت معمول نویسندگان معاصرش، در داستان خود از لغات و اصطلاحات روزمره مردم استفاده کرد و از دشوارنویسی پرهیز نمود، که این، ویژگی خاص نوشته‌های اوست. گنج شایگان، صحرای محشر، خاک و آدم و دشمن ملت و... از جمله کتاب‌های جمال‌زاده است که در نتیجه آن‌ها، از او به عنوان پدر داستان نویسی ایران یاد کرده‌اند. سرانجام محمدعلی جمال‌زاده در حالی که در حدود نود سال در اروپا می‌زیست، در هفدهم آبان ۱۳۷۶ برابر با ۸ نوامبر ۱۹۷۷ م پس از عمری طولانی در ۱۰۶ سالگی درگذشت و در ژنو به خاک سپرده شد.

بازداشت امیرعباس هویدا توسط ماموران دولت نظامی ارتشبد ازهاری در سال ۱۳۵۷:

اندکی پس از استعفای هویدا از نخست‏‌وزیر‏ی، موجی از تظاهرات ضد دولتی آغاز شد. به تدریج ترس از دولت و ساواک فرو می‌‏ریخت و هر روز شمار تازه‌‏ای از توده مردم به صف مبارزان وارد می‌‏شدند. همزمان کشتار پی‌‏درپی مردم در شهر‌های مختلف، نه تنها مردم را هراسان نکرد که بر انسجام و اتحاد بیشتر آنان انجامید. اقدامات مختلف رژیم از جمله تعویض نخست‏‌وزیر‏ و روی کار آمدن دولت نظامی ازهاری نیز کارساز نیفتاد و مردم را در خواسته‌شان که تغییر رژیم شاهنشاهی بود، مصمم‌تر کرد. هویدا و ۴۱ وزیر سابق و کلیه وزرای کابینه آموزگار به جز خود آموزگار به وسیله مامورین انتظامی دستگیر شدند.

شاه که خود دستور بازداشت هویدا را صادر کرده بود همواره گناه بازداشت هویدا را به گردن دولت نظامی انداخته و مدعی بود بازداشت او به منظور حفاظت شخص او صورت گرفته در حالیکه صاحبنظران معتقدند که شاه او را سپر بلا قرار داده است.

صدور دستور حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر عدم مذاکره با فرستاده جیمی کارتر رئیس جمهور آمریکا درباره گروگان‌های لانه جاسوسی آمریکا در سال ۱۳۵۸:

پس از تسخیر سفارت امریکا، در روز دوم، امریکایی‌ها کمیته ویژه هماهنگی برای رسیدگی به اشغال سفارت را تشکیل دادند و به پیشنهاد برژینسکی، کارتر تصمیم گرفت دو نفر نماینده، برای مذاکره با امام به ایران اعزام کند. رمزی کلارک، دادستان پیشین امریکا که در پاریس نیز به دیدار امام رفته بود، به همراه ویلیام میلر، از کارکنان سابق وزارت خارجه، رهسپار ایران شدند. امام به محض شنیدن این خبر پیامی خطاب به شورای انقلاب اسلامی و مسئولان دولتی صادر فرمودند که بسیار صریح و شجاعانه بود:

از قرار اطلاع نمایندگان ویژة کارتر در راه ایران هستند و تصمیم دارند به قم آمده و با اینجانب ملاقات نمایند. لهذا لازم می‌دانم متذکر شوم دولت امریکا که با نگهداری شاه، اعلام مخالفت آشکار با ایران را نموده است و از طرفی دیگر آنطور که گفته شده است سفارت امریکا در ایران محل جاسوسی دشمنان ما علیه نهضت مقدس اسلامی است، لذا ملاقات با من به هیچ وجه برای نمایندگان ویژه ممکن نیست و علاوه بر این:

۱- اعضای شورای انقلاب اسلامی به هیچ وجه نباید با آنان ملاقات نمایند.

۲ ـ هیچ یک از مقامات مسئول حق ملاقات با آنان را ندارند.

۳ ـ اگر چنانچه امریکا، شاه مخلوع ـ این دشمن شمارة یک ملت عزیز ما را به ایران تحویل دهد و دست از جاسوسی بر ضد نهضت ما بردارد، راه مذاکره در موضوع بعضی از روابطی که به نفع ملت است باز می‌باشد.

این پیام صریح امام، در جهان و رسانه‌های گروهی بازتابی گسترده یافت و امریکایی‌ها را از دست یافتن به نتیجه در کوتاه مدت، ناامید ساخت.