جشن بیل گردانی، رسم کهن مردم محلات

گروه فرهنگ و هنر: جشن بیل‌گردانی که در منطقه نیم‌ور محلات مرسوم است و از جشن‌های باستانی و پهلوانی محسوب می‌شود، ارتباط تنگاتنگی با کشاورزی و زمان آبیاری مزارع این منطقه حاصلخیز دارد و نشانه‌ای از ستیز انسان با طبیعت محسوب می‌شود. زمان این جشن در آغاز فصل زراعت بهاره بوده و گروهی از مردان کشاورز برای لایروبی شاجوب یا نهر بزرگ نیمور که از محل سر انحرافی باستانی نیمور از رودخانه انارآباد (قمرود) اقدام می‌کنند.


به گزارش بولتن نیوز به نقل از بیتوته، این عملیات لایروبی تا یک‌ماه به طول می‌انجامد و هنگامی که آب نهر به نخستین انشعاب خود که در زبان محلی وارگو نامیده می‌شود می‌رسد، مردم منطقه جشنی سنتی که یادگار سنت‌های پهلوانی است، برگزار می‌کنند. این مراسم که بیل‌گردانی نام دارد، در میدان اصلی نیمور انجام می‌شود. که از سال ۸۹ به عنوان میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.


این آیین که نزدیک به ۲۰۰۰ سال قدمت دارد. این آیین به عنوان نمادی برای تشکر از آناهیتا الههٔ آب بوده که از زمان زرتشتیان، باقی‌مانده است. این آیین هم ریشه در فرهنگ آب و آبیاری دارد و هم در قدیم نمادی برای نشان‌دادن زور و پهلوانی به دشمنان بوده‌است. مردم نیم‌ور عقیده دارند این بازی آیینی، به برکت و زیادی آب کمک می‌کند.

 

 لایروبی

در میان کشاورزان این منطقه از زمان پیشینیان رسم بوده که هر سال در مواقعی که گل و لای مسیر جوی‌های آب که از شعبه‌های رودخانهٔ قم‌رود می‌باشد را مسدود می‌کرده و یا در ماه اسفند اوایل فصل بهار که رشد گیاهان و علف‌های هرز باعث سختی آبرسانی به مزارع این شهر می‌شده، با اعلام بزرگان شهر، مردم در مسجد جامع جمع شده و با کمک یکدیگر به پاکسازی حریم جوی می‌پردازند. این رسم قدیمی هنوز هم در این شهر اجرا می‌گردد.


برپایی آیین

در آخرين روز ، مردم تا قبل از اذان ظهر کار را تمام کرده و به شهر بر مي گردند و جشن و آئين بيل گرداني را برگزار مي کنند. قبل از آن که لايروبان به نيم ور برسند فردي به محل آمده و پايان کار لايروبي را با خوشحالي به اطلاع مردم مي رساند. همزمان اسبي همراه با دسته بيل هاي تهيه شده به پيشواز بيلدار ها مي رود.


پس از رسيدن بيلداران به شهر ، يکي از بيلداران با لباس نظامي گروه بيلداران را که تعدادشان به دويست مي رسد تا ميدان چنار نيم ور همراهي کرده و گروه نوازنده همراه وجد و هلهله مردم به استقبالشان مي آيد. در ادامه اين آئين، بيلدار ها مقابل تماشاچيان رژه رفته و سپس نمايش بيل گردانی آغاز مي شود.

 

  در آیین بیل‌گردانی، در طرفی ۴ بیل را به هم و در طرف دیگر ۳ بیل را به هم گره می‌زدند. نحوه چرخاندن بیلها به دور سرچنان است که بیلهای دست راست به چپ می‌چرخانند از آغاز تا پایان بیل گردانی پای راست را جلو می‌گذارند و باید تعادل بیل و خودشان را حفظ کنند. تماشاچیان نیز به تشویق می‌پردازند. اما اگر کسی تعادلش را از دست بدهد و یا بیل‌ها به هم برخورد کند مورد تمسخر حاضران قرار می‌گیرد و همه او را به رسم قدیمی هو می‌کنند.