آموزش چهل ساله قرآن یک مادر ایده اولیه تولید «خلاف عقربه‌های ساعت»
به گزارش بولتن نیوز، فیلم مستند «خلاف عقربه‌های ساعت» به کارگردانی جلال وفایی به بخش اصلی مسابقه جشنواره بین المللی مستند زاگرب راه یافته است. فیلمی که ارزان ساخته شده و وفایی زمان زیادی را به تولید آن اختصاص داده است. با جلال وفایی گفت و گو کردیم که در ادامه آن را می‌خوانید:
آقای وفایی؛ هدف از ساخت این فیلم که ۸ سال زمان صرف آن شده، چیست؟
این فیلم به خانواده با محوریت مادر می‌پردازد. می‌خواستم فیلمی در مورد مادرم بسازم که حدود چهل سال است برای آموزش قرآن به بیسوادها به روستا‌های اطراف همدان می‌رود. این هدف اصلی من بوده است. در کنار آن مدیریت خانواده و نقش محوریتی زنان برای من جذاب بود؛ زنانی که در جامعه حرفی از آن‌ها نیست، ولی نقش بسیار پررنگی دارند. این موضوع بسیار قابل بررسی است که حفظ بنیاد خانواده به عهده زن‌های جامعه ما در دهه‌های قبل بوده است، چون این روز‌ها خیلی چیز‌ها تغییر کرده است.
برای ساخت این مستند به تحقیق و گردآوری یک سری چیز‌ها برای این موضوع پرداختم و اتفاقاتی افتاد که شکل فیلم گسترده‌تر شد یعنی فعالیت‌های مادرم یکی از موضوعات فیلم شد و عناصر دیگری به آن اضافه شد. به این دلیل که نمی‌خواستم فقط یک برهه از زندگی در یک خانواده را نشان دهم . طولانی شدن روند تولید این فیلم تا جایی رسید که در فیلم می‌بینید برادرزاده من بزرگ شده و به سن بلوغ می‌رسد و اتفاقات دیگری نیز رخ می‌دهد.
هزینه ساخت این فیلم چقدر بود و آیا کماکان می‌شود با هزینه کم فیلم ساخت؟
دستمزد تدوین یک کار را صرف خرید یک دوربین «هندی کم» که شاید این روز‌ها کسی به آن توجه نکند (یک میلیون و سیصد هزار تومان) و دستگاه ضبط صدا (سیصد هزار تومان) کردم یعنی با حداقل امکانات و با انجام اکثر کار‌های فیلم توسط خودم فیلم را ساختم. جایی شنیده بودم که «لوک بسون» در یکی از کلاس هایش گفته بود تا می‌توانید فیلم کم هزینه بسازید و الان بسیار اهمیت دارد فیلم شما اینگونه باشد تا بتوانید فیلم بعدی خود را بسازید. بزرگ دیگری هم گفته بود اگر شما به لحاظ هنری فیلمتان شکست بخورد زیاد مهم نیست می‌توانید فیلم بعدی را بسازید، ولی اگر فیلم تجاری شما شکست بخورد ممکن است دیگر فیلم بعدی وجود نداشته باشد. این موضوع بخصوص برای فیلمسازانی که شناخته شده نیستند به شدت اهمیت دارد.
با توجه به شیوع ویروس کرونا و خارج شدن فیلم‌ها از سینما و رفتن به فضای مجازی اتفاقا بهترین فرصت برای فیلم‌های کم بودجه است که بتوانند عرض اندام کنند و فکر می‌کنم که نهایتا برد با آن‌ها باشد، اما فیلم‌های گران به این دلیل که در سینما نمی‌توانند نمایش داشته باشند ممکن است شکست بخورند.
«خلاف عقربه‌های ساعت» چه می‌گوید؟
این فیلم درباره اهمیت خانواده است اینکه وقتی در یک کشور و جامعه به خانواده‌ای بحران وارد می‌شود، اگر محوریت خانواده و آدم‌های اصلی قوی باشند می‌توان بحران را پشت سر گذاشت و وارد شرایط عادی شد. در واقع اهمیت جریان، ادامه دار شدن زندگی است.
سخت‌ترین بخش تولید این فیلم چه بود؟
بخش تدوین و پست پروداکشن فیلم به شدت سخت بود، چون انرژی و زمان زیادی از من گرفت. ولی نهایتا راضی کننده بود.
جشنواره‌هایی که قرار است این فیلم در آن نمایش داده شود، چیست؟
نمایش بعدی فیلم ما در جشنواره زاگرب کرواسی در ماه اکتبر است. این جشنواره برای فیلم‌های مستند مهم است.
آیا ما برای گذران زندگی باید خلاف عقربه‌های ساعت حرکت کنیم یا خلاف عقربه‌های ساعت ما را هدایت می‌کنند؟
اگر بتوانیم جهت عقربه‌های ساعت حرکت کنیم، خوب است.
کار جدید دارید؟
هنوز ایده جدیدی که بتواند من را جذب کند، پیدا نکرده ام. دلم می‌خواهد در مورد تهران و بیماری کرونا و تحولاتی که در تهران بعد از بیماری کووید ۱۹ اتفاق افتاده، فیلم بسازم؛ اما هنوز به ایده اصلی فیلم نرسیده ام.
گفتنی است فیلم مستند «خلاف عقربه‌های ساعت» به کارگردانی جلال وفایی به بخش اصلی مسابقه جشنواره بین المللی مستند زاگرب راه یافته است. این جشنواره معتبر مستند که هر سال اوایل فروردین ماه برگزار می‌شد، به دلیل شیوع ویروس کرونا به تعویق افتاده و امسال در ۹ آبان بدون مهمان خارجی برگزار خواهد شد. جشنواره مستند زاگرب که در پایتخت کشور کرواسی برگزار می‌شود، از سال ۲۰۰۵ شروع به کار کرده و سال گذشته حدود ۲۹۰ هزار تماشاگر داشته است. این فستیوال با تمرکز بر آثار جدید، جسور، بدیع و بی پروا شانزدهمین دوره رقابتی خود را در دو بخش ملی و بین المللی برگزار خواهد کرد.
مستند «خلاف عقربه‌های ساعت» پیش‌تر در جشنواره مستند IDFA آمستردام که معتبرین رویداد مستند در سراسر جهان محسوب می‌شود موفق به دریافت تندیس بهترین مستند نیمه بلند جشنواره شد؛ در بیانیه هیئت داوران چنین آمده بود: دو دقیقه نخست این فیلم که با یک دوربین ارزان قیمت فیلمبرداری شده به تنهایی استحقاق دریافت این جایزه معتبر جهانی را دارد. این دومین بار است که سینمای ایران این تندیس معتبر را به خانه می‌آورد.
ساخت این مستند داستانی ۸ سال به طول انجامیده و روایتگر زندگی یک خانواده ایرانی است که همواره تحت تأثیر رویداد‌های سیاسی داخل کشور قرار گرفته‌اند. جلال وفایی فعالیت خود را در سینما با دستیار کارگردانی فیلم‌های داستانی آغاز کرده و این فیلم نخستین تجربه او در سینما محسوب می‌شود اثری که علاوه بر کارگردانی، فیلمبرداری، فیلمنامه، تدوین و تهیه آن را نیز بر عهده داشته است.
حسن مهدوی (طراحی و ترکیب صدا)، نسیم مایلی (مدیر تولید و دستیار کارگردان)، فواد قهرمانی (آهنگساز)، مهدی وفایی (ترانه سرا و خواننده تیتراژ)، منصوره بسمل (مشاور رسانه ای) و نگین جواهری فر (طراح پوستر) در این مستند حضور داشته اند.
پخش بین‌الملل فیلم را شرکت Art House Cinema با مدیریت مرجان علیزاده بر عهده دارد.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
