ETF رانتی برای ثروتمندان!

به گزارش بولتن نیوز به نقل از خراسان، با سقوط درآمد نفتی به دلیل کاهش فروش نفت و افت قیمت این محصول، تلاش برای جبران کسری بودجه از راه های مختلف افزایش یافت. یکی از این راه ها با توجه به رشد شدید قیمت ها در بورس، واگذاری سهام شرکت های دولتی است. برای این منظور دولت از ابتدای سال، عرضه باقی مانده سهام خود در چند شرکت بزرگ دولتی از بانک ها و بیمه ها تا خودروسازان، صنایع فلزی و پالایشگاه ها را در دستور کار قرار داد و این عرضه را در قالب صندوق های قابل معامله (ETF) انجام داد. در نخستین گام بخشی از سهام عرضه شده چند بانک و بیمه را در قالب صندوقی با عنوان دارا یکم فروخت و قرار است باقی مانده این صندوق و همچنین صندوق های دوم و سوم را در قالب ای تی اف های فلزی و پالایشی در ماه های آینده عرضه کند. ارزش روز این سه صندوق هم اکنون در مجموع حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می شود، با این حال این عرضه سهام حاوی سه اشکال خصوصی سازی ناقص، ارزان فروشی و مغایرت با عدالت است.

از منظر خصوصی سازی، تشکیل نهاد واسطی به شکل ای تی اف، در عمل موجب می‌شود، مدیریتی شبه دولتی بر این سهام سایه بیندازد و ادامه یابد و همه اشکالات پیشین در زمینه خصوصی سازی های شبه دولتی ادامه یابد. با این حال در این مجال به اشکالات دوم و به ویژه سوم پرداخته ایم.در خصوص ای تی اف مالی، قرار است باقی مانده این سهام تا سقف پنج میلیون تومان به ازای هر کد ملی واگذار شود. با این روش دهک های پایین تر شانس کمتری برای خرید سهام خواهند داشت. چرا که یک خانوار پنج نفره در دهک های پایین خیلی بعید است که بتواند برای خرید حداکثر سهام در مجموع ۲۵ میلیون تومان هزینه کند. اگر هم ای تی اف مالی را بتواند تهیه کند برای ای تی اف های بعدی پولی نخواهد داشت. به این ترتیب و با توجه به حدود سه برابر شدن ارزش ای تی اف مالی واگذار شده طی مدت کمتر از دو ماه، دهک های درآمدی متوسط و بالا شانس بهره گیری از رانت ای تی اف را بیشتر از دهک های فقیر خواهند داشت.در حقیقت دولت برای درآمدزایی و رفع کسری بودجه خود، به گونه ای اقدام به فروش سهام خود کرده است که با استفاده از بازدهی بسیار بالای بورس در شرایط فعلی، برای ایجاد جذابیت و تحریک تقاضا برای خرید این سهام، تخفیفی را در قیمت در نظر بگیرد. این تخفیف در عمل یک رانت است. واضح است که رانت لزوما پدیده منفی نیست و هر دولتی در عمل مشغول توزیع رانت است، مهم این است که رانت توزیع شده به افرادی برسد که واقعا نیازمند آن هستند. این در حالی است که در این رانت از حدود 200 هزار میلیارد تومان سهام قابل عرضه، چیزی در حدود 50 هزار میلیارد تومان رانت به خریداران سهام منتقل می شود. خریدارانی که قطعا اکثر آن ها افراد متوسط به بالا و به ویژه ثروتمندان هستند.به نظر می رسد، راهکار جایگزین، واگذاری خرد این سهام در بورس است که می‌تواند مشکل کمبود عرضه در برابر سیل تقاضای روزافزون در بورس را جبران کند. با توجه به روند رشد بورس و چشم انداز مثبت سهام عرضه شده، قطعا تقاضا برای این سهام زیاد است. در این میان دولت نیز درآمد اضافه بیشتر در این روش را که حدود 50 هزار میلیارد تومان است، می تواند در قالب انواع روش های نقدی و غیرنقدی بین دهک های پایین و متوسط به پایین جامعه توزیع و این رانت را از نیمه بالای ثروتمند جامعه به نیمه پایین جامعه منتقل کند.

نویسنده : مهدی حسن زاده