مداحان را باید سر جای خود نشاند/ ما باید عالم‌ محور و فقیه محور باشیم

گروه اجتماعی: دکتر ابراهیم فیاض استاد برجسته مردم شناسی دانشگاه تهران نگاهی انتقادی به جریان روبه گسترش مداحی های بی محتوا دارد که بخش هایی از آن در ادامه می آید:

به گزارش بولتن نیوز، مسجد جای تفکر و علم است. این را پیغمبر(ص) فرموده است. با رواج حسینیه‌ها، شیعیان مورد تنفر سنی‌ها واقع می‌شوند. مردم فقیرند، ولی با این وجود برای حسینیه پول میریزند، مساجد ویران و حسینیه‌ها آباد هستند. اینها از عوارض مداح محوری است و مداحان انحرافات دینی بسیاری به خاطر عوامزدگی به وجود آورده‌اند و علما را کنار گذاشته‌اند.

در تهران هم متاسفانه برخی از مداحان به مراجع روشنفکر و متمدن ما تعرض کرده‌اند که نیازی به اسم بردن نیست و مردم اطلاعات لازم در این زمینه را دارند. این کار را می‌کنند تا مراجع عقب نشینی کنند، با این کار برای مراجع حد تعیین می‌کنند. داشتند سیاست تعیین میکردند، حتی می‌خواستند برای مقامات نظام در سیاست هم تکلیف تعیین کنند. این نشان داد که مداحی اوج میگیرد تا جای علما را بگیرد. منظورم این است که مداح‌ها تا اینجا پیش رفتند.

مداحان باید سر جای خود بنشینند، آنها پامنبری هستند و باید جایگاه خود را بدانند. منبر برای علما است. متاسفانه این حرکت یعنی مداح محوری با روحانیت هم شروع شد، یعنی عده ای از روحانیون در ایجاد این وضعیت تأثیرگذار بودند. وضعیت به گونه‌ای شد که کم کم مداح جای روحانی روی منبر‌ نشست و تاریخ و قرآن ‌گفت. اسلامی هم که توسط این عده رواج یافت، اسلام تمثیلی و تشریعی – ادبیات و استقرایی بود. نتیجه‌اش این شد که مداحان بعد از این موضوع سوار کار شدند و متاسفانه چنین وضعیتی رخ داد.

هشدارها و تذکرات زیادی سر کلاس مردم شناسی دین که مرتبز با این بحث‌ها بود دادم که دختر یکی از مسئولان فرهنگی صدای من را ضبط کرد و به پدرش داد. پدرش هم برد و در شورای انقلاب فرهنگی پخش کرد و به گوش معاون فرهنگی دانشگاه تهران رسید و او مرا تهدید کرد که اگر بخواهی ضد مداحان و برخی منبری هایی که زمینه چنین وضعیتی را فراهم کرده‌اند حرف بزنی ما تو را به دادگاه معرفی می‌کنیم. مسبب بخشی از این وضعیت صدا و سیماست.

مبنای این گونه مداحی‌ها اخباریگری است. اخباریگری در دوره صفویه به وجود آمد و باعث نابودی صفویه شد، چون فساد زیادی ایجاد کرد. فقط میگفتند ولایت داشته باشید و همین برای شما بس است.

اولین هیئت‌هایی که با غلظت به راه افتادند و در مسائل سیاسی هم وارد شدند، ضد دین عمل کردند و سفارت انگلیس بانی آن بود. کار سفارت انگلیس در این زمینه بسیار قوی بوده است. سفارت انگلیس در این گونه فعالیتها سابقه زیادی دارد، به همین خاطر بود که مشروطه بعداً ضد اسلام و ضد فقها شد و فقیهی مثل شیخ فضل الله نوری را بالای دار بردند.

بحث بسیار پیچیده است؛ این دیدگاه(مداح محوری) اسلام فقاهتی عقلانی که مبدأ آن مراجع هستند را کنار می‌زند. الان باید منابع دست فقها و علما باشد که این گونه نیست و دست مداحان است. این مشکلات همان طور که صفویه را نابود کرد می تواند برای نظام ما هم خطرناک باشد. می‌خواهند اسلامیتی که مبنای عقلانیت دارد را از بین ببرند و جنگ شیعه و سنی را به وجود آورند. کشتاری که در جهان اسلام وجود دارد ناشی از این تفکر است.

(به جای جمهوری مداحان) من عبارت پادشاهی مداحان را می پسندم، اینها پادشاهی می‌کنند که خیلی خطرناک است و اصلاً مبدأ پادشاهی همین مداحی است. مداحان در آن زمان هم بودند. فردی بنام ذبیحی در دوران شاهنشاهی وابسته به دربار بود. مداحی هم وجود داشت، اما این مداح ها اسلام سکولار را دوست داشتند و ترویج می دادند. ما باید عالم‌ محور و فقیه محور باشیم و این کار اصیل و درست است و گرنه نظام جمهوری اسلامی بر باد فنا می‌رود.

باید به نوعی کلام و علم کلام اسلامی برگردیم که در آن چارچوب‌های عقلانی و پدیداری وجود داشته باشد همان کارهایی که آقای مطهری انجام می‌داد و مقام معظم رهبری در سخنرانی سالگرد شهادت آیت الله مفتح در سال 63-64 می فرمایند که همین اسلام کلامی و اجتهادی خیلی مهمتر از اجتهاد علما است.