معادل حقوق ۳۲۶ هزار کارگر خرج ترقه بازی می شود

گروه اجتماعی: از همین حالا که نیمه‌ی اسفند است، بهار راه خودش را باز کرده و گاه و به گاه، صبح و عصر، قبل از اینکه آسمان سرخ و کبود و نارنجی شود در خیابان‌ها سرک می‌کشد.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از سازندگی، بهار هنوز تمام قد نرسیده اما رنگ و لعابش را پیش‌پیش فرستاده است، رسم و رسومش را هم. مثل همین چهارشنبه‌سوری که خیلی‌ها از چند ماه جلوتر چشم به راه رسیدن دوباره‌اش هستند. اما یکی از نکات مهم چهارشنبه‌سوری، گردش مالی عجیبی است که تنها در چند روز اتفاق می‌افتد. البته امسال با تبلیغات عجیب‌تری مانند ارسال پیامک برای خرید مواد آتش بازی هم همراه است. می‌توان تخمین زد که در چهارشنبه‌سوری امسال ۳۶۳ میلیارد تومان هزینه می‌شود. عددی که معادل حقوق ۳۲۶ هزار کارگر، ساخت ۱۹۲۶ کلاس درس و ۴۵۴ تخت بیمارستانی است!

گردش مالی در حدود ۳۶۳ میلیارد تومانی!
چهارشنبه‌سوری برای خیلی‌ها جدی است، از این جهت که در جامعه فرصتی برای نشاط جمعی فراهم می‌کند. اما این ماجرا یک بعد مهم دیگری هم دارد؛ بازار خرید و فروش مواد محترقه که حداقل از یک ماه جلوتر از چهارشنبه‌سوری داغ می‌شود؛ خیلی داغ، آنقدر که شاید خرده‌فروش‌هایی که در این چرخه وارد می‌شوند، فکرش را هم نکنند که پا در چه بیزینس کلانی گذاشته‌اند؛ به ویژه در حالت غیرقانونی.

گرچه آمار و ارقام رسمی و اعلام شده‌ای برای گردش مالی مواد محترقه در کشور وجود ندارد، حتی آخرین آمار رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران هم در رابطه با واردات رسمی مواد محترقه ۵۹۱ تن است که این رقم به سال ۹۳ برمی‌گردد. به هرحال با یک حساب سرانگشتی می‌توان به نتایج جالبی رسید. یکی از فروشندگان قانونی مواد محترقه‌ی مجاز و ایرانی به سازندگی می‌گوید: «امسال قیمت فرفره دو هزار تومان، قیمت پروانه دو هزار تومان، قیمت موشک سه هزار و صد تومان، قیمت مشعل ۵ هزار تومان و قیمت فلاشر ۲ هزار و ۷۰۰ هزار تومان است».

اگر به صورت میانگین هر خانوار از هر کدام از این مواد تنها یک عدد بخرد، حدودا ۱۵ هزار تومان باید هزینه می‌کند. از سوی دیگر بنابر اعلام مرکز آمار ایران ۲۴ میلیون و ۱۹۶ هزار خانوار در ایران وجود دارد. اگر به صورت میانگین این تعداد خانواده هر کدام برای خرید مواد محترقه ۱۵ هزار تومان هزینه کنند، نتیجه ۳۶۳ میلیارد تومان خواهد شد؛ عددی که معادل حقوق ۳۲۶ هزار کارگر در ایران و معادل یارانه‌ی هشت میلیون و ۶۶ هزار نفر است.

اگر معادلات دیگری را در نظر بگیریم، این رقم جالب‌تر هم می‌شود؛ به گفته‌ی معاون عمرانی وزارت آموزش و پرورش برای ساخت هر کلاس درس، حدود ۱۸۵ میلیون بودجه مورد نیاز است. حالا با ۳۶۳ میلیارد تومان می‌توان حدود ۱۹۶۲ کلاس درس در ایران ساخت. از طرف دیگر معاون توسعه‌ی مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی ایران گفته که برای ساخت هر تخت بیمارستانی ۸۰۰ میلیون تومان نیاز است. این در حالی است که با مبلغ حاصل از تجارت مواد محترقه در چهارشنبه‌سوری که می‌توان حدود ۴۵۴ تخت بیمارستانی ساخت و گره‌ بزرگی از مشکلات بیماران باز کرد.

مرگ بر اثر مواد محترقه قتل عمد است!
شاید خیلی از کسانی که به صورت غیرقانونی یا تنها از سر تفریح و خوش‌گذرانی مواد محترقه و آتش‌بازی را خرید و فروش می‌کنند، ندانند که خواسته یا ناخواسته ممکن است درگیر جرایم شوند؛ جرایمی که فکرش را هم نمی‌کردند اما گاهی برای آنها گران تمام می‌شود، خیلی گران. بهمن کشاورز، حقوقدان در این‌باره به «سازندگی» می‌گوید: «در قانون مربوط به قاچاق اسلحه و مهمات پیش‌بینی شده که فهرست اینگونه اشیا اعم از سلاح گرم و سلاح سرد و موادی که مشمول این قانون می‌شود، از طرف وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تهیه و اعلام خواهد شد؛ بنابراین این اقدام انجام شده و این فهرست وجود دارد و طی آن انواع سلاح‌های گرم و سرد و مواد منفجره‌ای که نگهداری و خرید و فروش آنها غیرمجاز و قابل مجازات است، عنوان شده است. تا آنجا که به یاد دارم فهرست مواد منفجره تقریبا همه انواع این گونه مواد را دربر‌می‌گیرد؛ بنابراین نگهداری، خرید و فروش و حمل آنها به هر شکل و به هر مقدار که باشد، ممنوع بوده و قابل مجازات است».

او درباره مواد مجازی که در این فهرست ذکر نشده می‌گوید: « مواد محترقه مشمول قانون عبارت‌اند از باروتی که برای شکار به کار می‌رود، فسفرسفید و قرمز، انواع اقلام وسایل نورافشانی سبک و سنگین و موارد دیگری مثل پرکلرات آمونیوم و پرکلرات پتاسیم، اکسیدکننده‌های قوی از قبیل نیترات و آمونیام، کلرات و پتاسیم داخل در این مواد هستند. اگر این گونه محصولات با موادی که در این فهرست نیامده و به صورتی که خطرناک نباشد تهیه و به منظور آتش‌بازی و انجام مراسم از طریق اشخاص مجاز حقوقی تهیه و در اختیار مردم گذاشته شود، طبعا بلااشکال خواهد بود. مثلا ممکن است کارخانه‌های مهمات‌سازی ارتش چنین محصولاتی را با عملکرد بسیار محدود و غیرخطرناک تهیه کرده در اختیار مردم بگذارند».

اما او مشکل را در جای دیگری می‌داند: «مشکل از آنجا ناشی می‌شود که ترکیب بعضی از موادی که هر یک به تنهایی خطری ندارند و در فهرستی که گفتم هم نیامده‌اند، در شرایط خاص خطر ایجاد می‌کنند. در اینگونه موارد نیز از آنجا که ترکیب این مواد می‎تواند خطرزا باشد و به اصطلاح «حالت خطرناک» از جانب سازندگان آنها وجود دارد، مقامات قضایی در صورت آگاهی می‌توانند و باید نسبت به ضبط و توقیف این مواد و محصولات و همچنین تعقیب سازندگان آنها اقدام کنند».

اما مهم‌ترین نکته این است که گاهی یک شوخی ساده می‌تواند تمام زندگی و آینده‌ی یک نفر را تمام و کمال تحت‌الشعاع قرار دهد. چیزی که این حقوق‌دان به آن اشاره کرده و می‌گوید: «بعضی حرکات نابخردانه مانند انداختن اشیایی در آتش که به خودی خود خطری ندارند یا مصرف مجازی دارند یا مثلا ظروف خالی آنها پس از مصرف باقی مانده است. چنانچه انفجار این اشیاء باعث ورود خسارت یا جراحت به افراد شود، مرتکبان قابل تعقیب و مجازات خواهند بود و به نظر می‌رسد باید عمل آنان را در صورت وقوع جرح یا قتل عمدی تلقی کرد زیرا درست است که قصد آنان ایجاد جرح یا قتل نیست اما علم و آگاهی دارند که اینگونه اعمال می‌تواند کشنده یا باعث جرح باشند. اینگونه اقدامات حسب مورد مجازات تعزیری حبس دارند. همچنین درصورت منجر شدن به جرح و قتل ممکن است تعیین مجازات دیه یا قصاص برای آنها انجام شود».

خرید و فروش آنلاین مواد محترقه‌
علاوه‌بر خرید و فروش غیرقانونی مواد محترقه که در کوچه و خیابان شاهد آن هستیم، فروشگاه‌هایی هم هستند که به صورت قانونی به این کار اقدام می‌کنند؛ آن هم در شکل و شمایلی نسبتا جدید. مانند خرید و فروش پیامکی، آنلاین و از طریق نسب یک اپلیکیشن.

امیر فروشنده‌ی یکی از همین فروشگاه‌هاست که به صورت قانونی مواد محترقه‌ی ایمن خرید و فروش می‌کند. او به «سازندگی» می‌گوید: «اجناس ما ترقه نیستند. مواد محترقه به حساب می‌آیند اما با ذهنیتی که شما از ترقه دارید فرق می‌کند. محصولاتمان همه ایرانی و ایمن‌اند. ما می‌گوییم اجناس‌مان مخصوص خانواده است، یعنی همه‌ی آدم‌های عادی می‌توانند از آن استفاده کنند، نیازی به اپراطور ویژه نیست. ما با دو شرکت ایرانی تولید‌کننده کار می‌کنیم و تلاش‌مان حمایت از کالای ایرانی است. کالایی که کیفیت آن از نمونه‌های چینی آن هم خیلی بهتر است. کالای قاچاق همان سیگارت و کپسولی و ترقه است. قبلا شرکتی بود که آبشار تولید می‌کرد، اما همه می‌رفتند و آبشار آسمانی را که قاچاق بود، می‌خریدند. اما الان کیفیت محصولات این شرکت به نسبت سال گذشته خیلی بهتر شده است، با این حال هنوز با مواد چینی نمی‌تواند رقابت کند؛ آتش‌بازی چینی در کل دنیا معروف است».

او درباره قیمت‌ها هم می‌گوید: «الان دو سال است که یک شرکت ایرانی پروانه، موشک، فرفره، چرخانک و مشعل تولید می‌کنند که همه جزو مواد مجاز آتش‌بازی محسوب می‌شوند و تازه دارد با بازارهای خارجی در این حوزه رقابت می‌کند. گرچه قیمت‌ها از نمونه‌های قاچاق بیشتر است اما برای خیلی از ما ایمن بودن این محصولات اهمیت بیشتری دارد. با‌این‌حال متاسفانه هنوز این محصولات ایرانی در بین مردم جا نیفتاده و آن‌طورکه باید از آنها استقبال نمی‌شود. در‌حالی‌که در دو چهارشنبه‌سوری می‌توانیم طوری کالای ایرانی را معرفی و تبلیغ کنیم که نمونه‌های قاچاق آن کلا حذف شود و برای قاچاقچیان مقرون به صرفه نباشد. الان سالانه حدود ۳۰ کانتیتر جنس وارد ایران می‌شود و فکر می‌کنم به صورت میانگین ارزش هر کانتیتر حدود ۴۰۰ میلیون تومان است».

او معتقد است گرچه فعلا نمی‌شود به صورت کامل با بازار خارجی رقابت کرد، اما با فرهنگ‌سازی در میان مردم پیشرفت خوبی می‌شود داشت. وی می‌گوید: «این کارخانه به ما مجوز فروش محصولاتش را داده و ما هم برای فروش آن تبلیغات می‌کنیم. مثلا نرم‌افزاری تهیه کرده‌ایم که در آن محصولات به صورت کامل همراه با عکس معرفی شده است، بعد لینک معرفی آن را برای مردم پیامک می‌کنیم. مردم می‌توانند هم به صورت آنلاین خرید کنند یا جلوی در منزلشان کالای خود را دریافت کرده و با کارتخوان هزینه‌ی آن را پرداخت کنند».

او رقم خرید و فروش مواد محترقه را خیلی زیاد تخمین می‌زند: «در چهارشنبه‌سوری خیلی بار جابه‌جا می‌شود، با اطلاعاتی که در این شغل دارم می‌توانم بگویم در دو روز منتهی به چهارشنبه‌سوری حدودا کل فروش در ایران چیزی حدود هزار میلیارد خواهد بود که فکر می‌کنم ۷۰ درصد آن به صورت غیرمجاز و ۳۰ درصد آن به صورت قانونی تولید و وارد می‌شود». اگر آنطور که این فروشنده تخمین زده طی چهارشنبه‌سوری امسال و تنها در دو شب هزار میلیارد تومان پرداخت شود، به معنی این است که هر خانوار ایرانی حدود ۴۱ هزار تومان برای خرید مواد محترقه هزینه کرده است.

شادی را به مردم بازگردانیم
چهارشنبه‌سوری، بخشی از شادی گم‌شده مردم این سرزمین است. این را سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران به «سازندگی» می‌گوید. او معتقد است: «ما با مناسبتی به عنوان نوروز روبه‌رو هستیم. نوروز مجموعه‌ای از رسومی است که با چهارشنبه‌سوری شروع می‌شود و تا سیزده به‌در ادامه دارد. این مجموعه‌ای است که نیاکانمان آن را برای ما به یادگار گذاشته‌اند.

اما ما به جای اینکه یادگار چهارشنبه‌سوری را درست حفظ کنیم، دانسته یا نادانسته به دنبال حذف آن بوده‌ایم، یا می‌خواستیم آن را به صورت دولتی برگزار کنیم. ما با این فرهنگ و آیین‌ها مخالفت کردیم. هویت ملی در فرهنگ ایران، تلفیقی از هویت اسلامی و ایرانی است، نمی‌توانیم این هویت را از مردم بگیریم. برای همین الگوهای توسعه‌ در کشور ما هم الگوهای توسعه‌ی اسلامی و ایرانی است. طبیعتا سنت‌ها هم بر همین مبنا و برهمین اساس ایجاد شده‌اند.

اما به عقیده‌ی من نتوانستیم این ظرفیت را حفظ کرده و آن را ارتقا دهیم. فرهنگ شادمانه‌ای که چهارشنبه‌سوری ایجاد می‌کرد و ما برای رسیدنش لحظه‌شماری می‌کردیم، برعکس شده؛ حالا لحظه شماری می‌کنیم تا زودتر تمام شود. این برخورد عجیبی است که در طول این سال‌ها باعث شده حالا چنین وضعیتی داشته باشیم و برای امنیت آن هزینه کنیم، یا با قاچاق مواد محترقه‌ی غیرقانونی و کارگاه‌هایی که این ترقه‌ها را می‌سازند، مقابله کنیم».

موسوی چلک راهکاری برای احیای درست این سنت دارد: «باید چهارشنبه‌سوری را محله‌محور و حتی کوچه‌محور کنیم. وقتی با مردم برخورد می‌کنیم، آنها هم واکنش نشان می‌دهند. گاهی واکنش‌های تند مردم در چهارشنبه‌سوری بهانه‌ای برای خواسته‌های دیگرشان است. در واقع چهارشنبه‌سوری بهانه‌ای می‌شود تا خواسته‌های دیگرشان را علنی کنند. اگر دولت در این مسئله مداخله‌ای نکند و مدیریت شهری آن را به خود مردم واگذار کند، دوباره شاهد بازگشت فرهنگ شادمانه چهارشنبه‌سوری در جامعه خواهیم بود. اگر چهارشنبه‌سوری به چهارشنبه‌سوزی تبدیل می‎شود، نشان‌دهنده‌ی بی‌تدبیری ماست».

به عقیده‌ی او امروز مردم مانند گذشته شادی و نشاط ندارند، می‌گوید: «چهارشنبه‌سوری فرصتی برای تقویت فرهنگ شادمانه است، آن را از مردم دریغ نکنیم. ضمن اینکه باید از تمام ظرفیت‌های دینی، ملی و قومیتی‌مان در چارچوب هویت ملی‌مان هم استفاده کنیم. امروز سبک زندگی تغییر کرده است، نیازمند خلق شادی‌های گروهی هستیم و این شادی حق شهروندان است، باید آن را جدی بگیریم».

سال گذشته؛ ۲۶۳ جراحی چشم در یک شب!
خیلی‌ها تقویم سال جدید را که می‌گیرند، اول از همه چشمشان می‌رود پی تعطیلی‌ها، بعضی‌ها هم مناسبت‌ها را پیدا می‌کنند و پیش‌پیش برایش برنامه می‌ریزند. گرچه چهارشنبه‌سوری همیشه تکلیفش مشخص است، جابه‌جا نمی‌شود و کسی را غافلگیر نمی‌کند. البته که امسال ماجرا کمی فرق کرده و چهارشنبه‌سوری درست شب پیش از سال نو است. برای همین حساسیت بیشتری به همراه دارد. هر اتفاق ناگواری هرچند کوچک، شب عید خانواده‌ای را به هم خواهد ریخت. این‌ در شرایطی است که در سال‌های گذشته هم آمار و ارقام حکایت از بی‌احتیاطی دارد. آنطور که رئیس مرکز تحقیقات سوختگی کشور اعلام کرده است، در چهارشنبه‌سوری سال گذشته، شش نفر کشته شدند، بیش از دو هزار نفر مصدوم که حدود ۶۰۰ نفر از آنها به بیمارستان منتقل شدند. جالب اینکه از این تعداد حدود ۲۶۳ نفر مجبور به جراحی چشم شدند.