مشاغل ویژه برای افراد با محدودیت های جسمی

گروه اجتماعی ـ حامد قدوسی*: در کودکی دیده بودم که تلفنچی برخی ادارات نابینا هستند ولی دلیلش را نمی‌فهمیم. بعدا در کشورهای مختلف متوجه شدم که متناسب با محدودیت‌هایی که افراد دارند، برخی مشاغل را به آن‌ها تخصیص می‌دهند.

به گزارش بولتن نیوز، مثلا دیده‌ام که مسوولیت توزیع بسته‌ها بین اتاق‌های مختلف سازمان ها را به کسانی می‌دهند که علاقه یا امکان برقراری ارتباط مستقیم با بقیه را ندارند ولی می‌توانند در این کار موفق باشند: بسته‌ها را از یک جعبه بر می‌دارند و با حوصله در مقصد در محل مربوطه قرار می‌دهند.

باز مرتب با همین بحث نامه فرد دیگری را می‌شناسم که توانایی نوشتن یا انجام کار غیرتکراری ندارد ولی می‌تواند خیلی خوب بخواند و دسته بندی کند. در اداره پست مسوولیتی دارد که کارش دسته‌بندی نامه‌ها است و می‌تواند با همین شغل روی پای خود بایستد.

این دو مثال را زدم چون فکر می‌کنم در ایران برای افراد با محدودیت جسمی مشخص (مثل افراد کم‌شنوا یا دارای ضعف بینایی) چنین سیاست‌هایی - مثل همان تلفنچی نابینا - وجود دارد. ولی کم‌تر دیده‌ام که کسانی که برخی محدودیت‌های شناختی/رفتاری را دارند (ولی گاهی در بعضی جنبه‌های دیگر اتفاقا خیلی قوی هستند) را به عنوان فردی با محدودیت‌های ذاتی بشناسند و برای آن‌ها هم مشاغل مناسب خودشان را تعریف کنند. خیلی از این افراد اگر بتوانند چنین شغلی داشته باشند، می‌توانند زندگی خود را کمابیش مستقل اداره کنند. ولی چون در مسیر رایج مسابقه جامعه (مثل کنکور و امتحان و تحصیل و آزمون استخدامی و امثال) محدودیت‌هایی دارند و برنده نمی‌شوند، عملا از عرصه شغل حذف می‌شوند یا فرصت‌های خیلی محدودی دارند.

*مدرس اقتصاد دانشگاه استیونس نیوجرسی