جادوی رنگ ها در فضاهای آموزشی

به گزارش بولتن نیوز، طبیعت اطراف ما، سرشار از رنگ هایی است که دیدن آن ها، بسته به احساس فردی، شادی و نشاط آور است و هر یک تاثیرات متفاوتی بر ذهن و روان ما دارد.
به بیانی دیگر، رنگ ها، فرد را در شناخت بهتری از وضعیت روحی و ضمیر ناخودآگاه و محیط اطراف خود یاری می کنند. به همین علت، از تاثیر رنگ ها بر مسایل آموزشی و یادگیری نباید غافل ماند چرا که به گفته روانشناسان محیطی، 80 درصد اطلاعات دریافت شده مغز، از راه بینایی به دست می آید. همچنین استفاده از رنگ در فضای آموزشی و کلاس های درس، سرعت یادگیری وگیرایی دانش آموزان را افزایش داده و به عنوان محرک حس بینایی، به بهبود قدرت یادگیری و ماندگاری اطلاعات کمک می کند.
موضوعی که «فاطمه حسن پور» عضو هیات علمی دانشکده هنر دانشگاه الزهرا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به آن اشاره کرد و گفت: اهمیت به رنگ متاسفانه در فضاهای آموزشی کشورمان به دست فراموشی سپرده شده و در ساخت مدارس، تنها به ایمنی و تعداد کلاس ها برای گنجاندن دانش آموزان بیشتر دقت می شود و به تاثیر رنگ ها بر یادگیری و شادی آوری به دانش آموزان توجهی نمی شود.
به گفته وی، در مدارس و فضاهای آموزشی ما، متخصصان هنری و روانشناسی جایگاهی ندارند و کمتر به مسایل روحی روانی توجه می شود. حال آن که با راهنمایی و مشاوره و استفاده از تجارب آنان می توان فضای آموزش و پرورش را به گونه ای طراحی کرد که شاهد اثربخشی رنگ ها در افزایش راندمان آموزشی باشیم.

**تاریخچه کاربری رنگ در فضاهای آموزشی
از منظر تاریخی، رنگ در همه اقوام و تمدن ها، پیشینه گسترده ای داشته و نمونه بارز و دیرینه آن را می توان در نقاشی های حک شده بر روی دیواره غارها دید که در آن رنگ هایی ساخته شده از برخی سنگ ها بکاربرده شده است.
حسن پور افزود: آشنایی انسان با رنگ از دوران تاریخی رقم خورد و با گسترش و رشد علوم و صنعتی شدن کشورها، علم روانشناسی محیط شکل گرفت و مولفه هایی از جمله استفاده از رنگ در محیط یا تاثیراتی که رنگ محیط بر روی افراد می گذارد به صورت تخصصی مورد مطالعه قرار گرفت.
به بیان حسن پور، این علم از اواسط قرن نوزدهم و زمانی که پی برده شد فاکتورهایی در محیط وجود دارد که افراد را پر از خشونت و هنجارشکن یا آرام و مطیع می کند، به صورت رسمی در فضاهای آموزشی تدریس شد. از جمله اساتید روانشناسی محیط، «مارجری تیلور» بود که معتقد است هرچقدر محیط مهیاتر و بهتر باشد یادگیری را بیشتر و بهینه می کند. «ام وینستون آگن» دیگر روانشناس هم به بحث رنگ ها و بافت ها پرداخته و بیان می کند که رنگ هایی که گرم هستند بر افراد تاثیر دارند و می تواند آنان را به محیط آموزشی جذب و فضای خوشایندی برای آنان ایجاد کند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: بنابر این مطالعات، عنوان می شود که وقتی در کلاس درس رنگ استفاده می شود آن محیط از حالت کسلی و سادگی خارج شده و به محیطی زنده، پویا و روشن و هیجان انگیز تبدیل می شود و کودکان هم در این محیط آموزشی متحول می شوند.

**ترکیب رنگ مدارس ابتدایی، تند و گرم
پژوهش های روانشناسی نشان می دهد تنوع رنگ و استفاده از رنگ های روشن و شاد در آغازین سال های مدرسه، به ارتقای یادگیری دانش آموزان کمک می کند. موضوعی که طراحان کتاب های درسی به آن توجه کرده و زمینه برقراری ارتباط کودکان با کتاب ها و تصویر و خاطره سازی آنان را فراهم کرده اند.
اما نباید فراموش کرد که تاثیر رنگ ها بر ذهن دانش آموزان، تنها معطوف به کتاب درسی نیست و از اجزای رنگی فضای آموزشی از جمله نیمکت، دیوارها، راهروها و کتابخانه و غیره هم تاثیر می پذیرند.
حسن پور گفت: البته باید در نظر داشت که محیط با نور روز و طبیعی بازدهی بالاتری دارد، پس رنگ هایی که انتخاب می شود اگر با نور مصنوعی باشد بازدهی کارایی کمتری خواهد داشت.
به بیان وی، نکته مهم دیگر تناسب رنگ‌ها با دوره‌های مختلف آموزش است، مثلا تاکیدی که بر شاد و تند بودن رنگ‌ها در دوره ابتدایی می‌شود، برای دوران آموزش متوسطه وجود ندارد. موضوعی که به طور معمول در مدارس ما رعایت نمی شود و رنگ های کرم متمایل به سفید، دیوارهای کلاس ها را دربر گرفته که دانش آموزان ابتدایی را به هیجان و ذوق درس و تحصیل وانمیدارد.
حسن پور ادامه داد:کودکان با توجه به رنگ اجسام احساسات متفاوتی نسبت به آن ها دارند. بی شک طراحی داخلی کلاس های درس باید به گونه ای باشد که بتواند در دانش آموزان احساس خوبی ایجاد کرده و آنها را تشویق کند تا با شور و اشتیاق بیشتری در آن فضا به سر ببرند.

**رنگ دوره متوسطه، ملایم اما زنده
عضو هیات علمی دانشکده هنر دانشگاه الزهرا در ادامه این گفت وگو، رنگ مناسب با فضای آموزشی متوسطه را رنگی به دور از هیجان زدگی عنوان کرد و گفت: در این محیط آموزشی باید رنگ ها به گونه ای انتخاب شود که دانش آموزان کمتر هیجان زده شوند چرا که در شرایط سنی بلوغ به اندازه کافی به دنبال هیجان هستند.
وی عنوان داشت: پس رنگ های سرد مانند آبی یا سبز کمرنگ همراه با نور طبیعی که تمرکز و آرامش آور است برای دوره متوسطه توصیه می شود؛ بخصوص در مورد نیمکت دانش آموز. اما در تابلو اعلانات می توان از رنگ های پویا و زنده تر استفاده کرد تا دانش آموزان را جذب کند.
وی درباره رنگ محیط کتابخانه‌، سالن‌ غذاخوری، سالن ورزشـی وغیره هم گفت: بـاید با رنگ‌ کلاس‌ها متفاوت باشد. بهتر‌ است‌ در انتخاب رنگ‌ برای قسمت‌های‌ مذکور‌ از رنـگ‌هایی‌ اسـتفاده شـود که طول موج بالایی دارند. برای مثال، برای کتابخانه‌ها‌ می‌توان‌ از زرد کمرنگ یا سبز‌ روشـن‌ کـه‌ آرامش و تمرکز را‌ افزایش‌ می‌دهند، استفاده کرد.
حسن پور افزود: در محیط های آموزشی، علاوه بر طیف دانش آموزان، باید به طیف معلمان و اولیای مدرسه به عنوان آموزش دهنده هم توجه کرد. چرا که ساعت های زیادی را در این فضا می گذرانند پس باید احساس آرامش خاطر کنند.
به طور کلی می توان گفت، ایجاد‌ فضای‌ شاد‌، همراه با بـه‌کارگیری رنـگ‌های مـناسب در کلاس‌ها، در یادگیری دانش‌آموزان‌ موثر است و انرژی آنان را دوچـندان مـی‌کند وتاثیر‌ بسزایی‌ در‌ افزایش‌ انگیزه‌ تحصیلی‌ دانش‌آموزان دارد.