اقتصاد عربستان؛ مرگ یا انطباق؟
گروه بین الملل: تقابل و تضاد شدید شکست و موفقیت، چیزی است که هر روز در پادشاهی 86 ساله عربستان دیده می‌شود. این کشور در حال حاضر متحمل بیشترین تغییرات در تاریخ خود است تا بتواند به یک مدل سرمایهگذاری غربی برسد.
به گزارش بولتن نیوز از بلومبرگ، رستوران ایتالیایی فورچتتا که از یک خیابان شلوغ و پر رفت و آمد از مرکز شهر ریاض می‌گذرد ماه‌هاست که خالی از مشتری است و خاک می‌خورد. کمتر از یک سال بعد از افتتاح این رستوران شاخص‌های اقتصادی عربستان سقوط کرد، درآمدها به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت و نرخ بیکاری به بیشترین میزان خود در یک دهه اخیر رسید. چند قدم آن‌طرف‌تر، در کافه «درفت» که فضایی شبیه به کافه‌های بیروت دارد و در پس زمینه آن موسیقی متن سریال‌های آمریکایی پخش می‌شود زنان در حال سیگار کشیدنند. در این کافه یک فنجان اسپرسوی متوسط ۲/۹ دلار و سالاد کویینا و بتروت ۷/۷ دلار به‌فروش می‌رسد. در رستوران فورچتتا پیتزای مارگارتتا ۱۳ دلار قیمت دارد. ودا الرشید، تاجر ۳۴ ساله که در ژانویه (بهمن ماه) سال گذشته کافه خود را افتتاح کرد و به تازگی شعبه دوم آن را نیز راه اندازی کرده میگوید: «مردم هنوز هم در شرایط بد اقتصادی حاضرند برای یک فنجان قهوه هزینه کنند.» از آنجا که دولت یارانه‌ها و هزینه‌ها را کاهش داده است؛ بقای یک کسب و کار به وسیله فاکتورها و نیروهای مختلفی در بازار تعیین می‌شود. همین مساله باعث اعتراض مدیران و صاحبان کسب و کار شده است.
مغازه‌های خالی بیشتر از هر چیزی در خیابان‌های اصلی ریاض به چشم می‌آیند؛ با این حال کسی برنده است که به دنبال راه حلی برای سرمایهگذاری با وجود تغییرات اقتصادی و اجتماعی باشد آن هم در کشوری که تغییرات به‌وجود آمده در آن طی ۲ سال گذشته این حکومت مستبد و محافظه‌کار را شوکه کرده است. پیام بن سلمان، شاهزاده ۳۲ ساله عربستان این است که گزینه‌ای تحت عنوان مخالفت وجود ندارد. در نتیجه روحانیون مستقل، شاهزاده‌هایی که در مظان اتهام درمورد فساد مالی هستند و دیگر مخالفان نظام جدید، خود را پشت میله‌های زندان سیاست‌های جدید پادشاهی می‌بینند. عبدالله الفوزان، رئیس شرکت KPMG LLP عربستان سعودی میگوید: «بعضی صاحبان کسب و کار امیدوارند دولت سیاست‌های خود را عوض کند. این امید بیهوده است!»
با افزایش بهای نفت، حاکم عربستان تلاش می‌کند اقتصاد وابسته به نفت را تنوع ببخشد و امور مالی دولتی را در حالی که تلاش می‌کند شغل کافی برای جمعیت رو به رشد خود ایجاد کند؛ سروسامان بدهد. این حرکت برای شرکت‌ها به این معنی است که دوره کار ارزان، انرژی یارانهای و قراردادهای دولتی آسان به پایان رسیده است.
رئیس رستوران‌ها و پارک‌های دریایی و کسی که رستوران‌های زنجیره‌ای ایتالیایی فورچتتا را راه‌اندازی کرده میگوید که در چند سال گذشته ۵۰۰ کارمند را اخراج کرده و کارمندانش را به ۷۰۰ نفر کاهش داده است. در حال حاضر پنج رستوران از شعبه‌های فورچتتا تعطیل شده‌اند. وی گفت: «ما تا اواسط سال ۲۰۱۷ بحران اقتصادی را احساس نمی‌کردیم اما اکنون در برخی از رستوران‌های ما میزان فروش بین ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش یافته است. باید این بحران را مدیریت کنیم.» چالش‌هایی که مدیرانی مثل گوستین (مدیر رستوان‌های زنجیره‌ای) با آن مواجه‌اند چالشی جدی است. دولت در سال جاری نه تنها قیمت برق و بنزین را افزایش داد بلکه دریافت مالیات بر ارزش افزوده را نیز در دستور کار خود قرار داد. در کنار این‌ها قانونی تصویب شد تا شرکت‌ها در صورت استخدام نیروی خارجی، هزینه اضافی پرداخت کنند. این در شرایطی است که این نیروها حقوق کمتری نسبت به کارگران داخلی دریافت می‌کنند. تصویب این قانون باعث شد صدها هزار کارگر خارجی از کشور خارج شوند.
ریزش تعداد مشتری در عربستان نه تنها برای رستوران‌ها و فروشگاه‌ها، بلکه برای مدارس خصوصی و شرکت‌های ارتباطی نیز رخ داده است. شاخص اقتصاد سالانه عربستان بعد از یک کاهش ۰/۹ درصدی در سه ماهه نخست سال ۲۰۱۷، در نهایت با رشد ۱/۲ درصدی مواجه شد. این رشد در پی افزایش قیمت نفت و پرداخت‌های دولتی برای دستمزدها به منظور کاهش شوک به‌وجود آمده اتفاق افتاد. با این حال صاحبان کسب و کار می‌گویند برای بهبود کامل اوضاع سال‌ها زمان لازم است و معلوم نیست بعد ازبین رفتن بعضی مسائل قرار است چه چیزی پیش آید و شرایط به چه سمتی حرکت کند. صندوق بین‌المللی پول انتظار دارد که اقتصاد عربستان در سال جاری رشدی در حدود ۱/۹ درصدی داشته باشد و رشد اقتصادی تا پایان سال ۲۰۲۳ و به‌تدریج به ۲/۳ درصد افزایش یابد. این میزان به طور قابل ملاحظه‌ای پایین‌تر از سال‌های رونق قیمت نفت است.
یکی از محققان ارشد موسسه کشورهای خلیج فارس در واشنگتن میگوید: «اقتصاد عربستان سعودی مانند یک کشتی بزرگ است که به راحتی نمی‌تواند به سمت جلو حرکت کند اما من هنوز هم دولت را به عنوان مرکزی برای گسترش فعالیت‌های اقتصادی می‌دانم.» خطر دیگری که عربستان را تهدید می‌کند افزایش اختلاف طبقاتی بین غنی و فقیر است. در حال حاضر نرخ بیکاری در میان شهروندان سعودی ۱۳ درصد است.
حمدی الضعیم، ۳۱ ساله و مسئول توسعه کسب و کار خانوادگی خود است و مدیریت یک شرکت بین‌المللی در زمینه املاک و مستغلات را برعهده دارد؛ شرکتی که در بخش ساخت و تجهیز ساختمان فعالیت می‌کند. ساخت و ساز یکی از بخش‌هایی است که تحت تاثیر رکود اقتصادی قرار گرفته. در حالی که دولت مشغول پرداخت هزینه‌های خود است، قراردادهای ساخت و ساز کاهش یافته و پرداخت هزینه‌ها به پیمانکاران متوقف شده است در نتیجه بسیاری از شرکت‌های بزرگ یا منحل شده‌اند یا در آستانه فروپاشی قرار دارند. از آنجا که الضعیم کسب و کار خود را در معرض خطر می‌دید تصمیم گرفت درمورد سرمایهگذاری آن بررسی‌های بیشتر و دقیق‌تری انجام دهد و چشم اندازهای جدیدی برای خود ترسیم کند. در نتیجه شرکت وی با یک شرکت سوئیسی بر روی یک دستگاه تصفیه آب در جهت صرفه‌جویی انرژی شروع به همکاری کرد و توانست مسئولان عربستان را متقاعد کند در کارخانه‌ها برای شیرین سازی آب شور روش خود را تغییر داده و از تکنولوژی جدید وی استفاده کنند. در شیوه پادشاهی گذشته، راندمان در اولیت نبود اما در حال حاضر این مساله یک نقطه قوت قوی محسوب می‌شود.
الضعیم معتقد است: «ما هم اکنون در حال درک واقعیت‌های جدیدی در مسیر خود هستیم و البته پذیرش بعضی تغییرات نیازمند یکسری تغییرات بزرگ ذهنی است.» سعودی‌های جوانی همچون الضعیم، برای طرح‌های بن سلمان درمورد بازسازی اقتصادی و کاهش محدودیت‌های اسلامی-اجتماعی بسیار مهمند. در چند سال گذشته دولت محدوده فعالیت‌های پلیس مذهبی را کاهش داده، رانندگی زنان را مجاز کرده و به سینماها اجازه فعالیت داده است و در شرایطی که پیش از این صدای موسیقی کمتر در بین عموم مردم شنیده میشد، اکنون دولت حامی اصلی برگزاری کنسرت‌هاست. با وجود همه این‌ها، جوانان بزرگ‌ترن چالش بن سلمان هستند زیرا حدود ۷۰ درصد از ۲۱ میلیون جمعیت عربستان را جوانان زیر ۳۵ سال شامل می‌شوند که در حال ورود به بازار کارند اما با تلاش دولت برای کنترل دستمزدها، توانایی آن برای ایجاد اشتغال به کسب و کارهای خصوصی و راه اندازی آنها کاهش یافته است.
مدیر عامل شرکت Othaim Holding دراین‌باره گفت: «ابتدا باید تلاش کنیم پول را در جایی که احتمال کسب سود و موفقیت است سرمایهگذاری کنیم. در واقع مردم باید در ابتدا در بخش‌های که ریسک کمتری دارد سرمایهگذاری کنند.» وی افزود: «بخش‌های خصوصی نمی‌توانند بنشیند تا ببینند دولت چه تصمیمی می‌گیرد.»
در کالج تجاری و کارآفرینی شاهزاده بن سلمان، در ساحل دریای سرخ، به دانشجویان اقتصادی تدریس می‌شود که با آنچه قبلا پدر و مادرشان به آنها یاد داده بودند متفاوت است. یکی از این دانشجویان، عبدالرحمن السعتی است که شغلش را به عنوان پزشک رها و یک شرکت به نام خودش تاسیس کرد. او یک جوان سوری ۲۹ ساله است که در جده بزرگ شده و تصمیم دارد تورهای پرهیجانی را برای دریا و کویر راه‌اندازی کند تا صنعت توریسم را در منطقه رونق دهد و به این ترتیب به رشد اقتصادی کمک کند. او میگوید: «اتفاقی خوب است که در زمان مناسبش رخ دهد. این یک فرصت شگفت انگیز است.»
در کافه درفت ده‌ها نفر از مشتریان به مبل‌های نرم خاکستری لم می‌دهند و در تراس آفتابی آن باهم گفت‌وگو می‌کنند. کافه‌ای که بر روی لیوان‌های آن شعارهای فمنیستی و آزادی‌خواهی نوشته شده است. الرشید، مدیرعامل آن با یک کت کتانی، موهایی کوتاه و دستبندهای مختلف، تلاش می‌کند بخشی از محبوبیت کافی شاپ خود را به تغییرات اجتماعی گسترش دهد. او میگوید: «از آنجایی که در حال حاضر عربستان در حال حرکت در مسیری جدید از جهات مختلف است؛ مردم از هر چیز جدیدی بخوبی استقبال می کنند.
انتهای پیام/#
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
