ترویج زایمان طبیعی با مامای خصوصی یعنی افزایش هزینه مادران!

گروه اجتماعی: اخیراً " نامه‌ای از طرف "جمعیت مامایی ایران " خطاب به معاونت محترم درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۹۷ در خصوص مفاد دستورالعمل ترویج زایمان طبیعی در برخی رسانه‌ها انتشاریافته است. این نامه نکات مختلفی را موردتوجه قرار داده و ضمن استقبال گرم از دستورالعمل یادشده ادعاهای گوناگونی نیز درزمینهٔ دامنه مسئولیت‌ها و اختیارات "ماماها " مطرح کرده است؛ از ادعای استقلال در عهده‌دار بودن مسئولیت فرایند مراقبت از "مادر کم‌خطر " تا نقش ماما در راستای اجرای سیاست‌های اقتصاد سلامت (همسو بااقتصادمقاومتی) و توصیه به مقامات وزارت بهداشت به اجرای کامل بسته جدید ترویج زایمان و ضرورت همکاری مراکز درمانی در پذیرش نقش "مامای خصوصی " با این ادعای مضاعف که گویا "دنیای توسعه‌یافته به سمت‌وسوی مامای خصوصی شتافته است "! و همچنین در بند هشت نامه مورداشاره، ادعاشده است که "ارائه خدمات مامایی به مادر کم‌خطر توسط مامای ایرانی، در قالب شرح وظایف مدون، می‌تواند یک برند جهانی شود ..."!

به گزارش بولتن نیوز، هرچند بررسی تحلیلی و موشکافی همه‌جانبه درباره درستی و نادرستی برخی از این دعاوی ازلحاظ علمی –تجربی، نیازمند فرصت مناسب‌تری است، اما انجمن علمی متخصصین زنان و مامایی ایران " وظیفه خود می‌داند که نظراتی کارشناسی را درباره برخی فرازهای این نامه، مبتنی بر تازه‌ترین تحقیقات علمی و بر اساس اصل کلیدی حمایت از مادران و نوزادان میهن عزیزمان، به‌اجمال اعلام نماید.

قبل از هر چیز باید یادآوری کرد مفاد ماده ۲ دستورالعمل جدید ترویج زایمان طبیعی (ابلاغی معاونت درمان وزارت بهداشت) به‌درستی هدف کلی این دستورالعمل را ارتقاء سلامت مادران کشور دانسته و در ماده ۳ نیز ضمن برشمردن برخی اهداف کلی، از "کاهش پرداختی از جیب مردم " به‌عنوان یک هدف اختصاصی نام‌برده و در ابتدای ماده ۴، ارائه خدمات رایگان را برای زایمان طبیعی در تمام بیمارستان‌های دولتی نوید داده است. لیکن باکمال تأسف، مفاد بند ۱۴ از ماده ۴ که انعقاد قرارداد تک بیمارستان دولتی در شهرها را با مامای خصوصی الزامی اعلام کرده است، خود آشکارا مخالف با اهداف اختصاصی این دستورالعمل است. ضمن این‌که به اعتقاد انجمن علمی متخصصین زنان و مامائی ایران، زمینه‌سازی برای شکل‌گیری پدیده مامای خصوصی در ایران، برخلاف جهت‌گیری‌های اصلی دنیای پزشکی در مدیریت سلامت زنان بارداراست.

از سوی دیگر در تمامی کشورهای پیشرفته‌ای که کنترل باردار کم‌خطر را بر عهده ماما قرار داده‌اند، مشخصاً حقوق و دستمزد ثابتی برای آنان مقرر کرده‌اند و عملاً در این کشورها، ماما هیچ‌گونه منفعتی در عدم ارجاع به‌موقع زن باردار به متخصص زنان ندارد؛ اما دستورالعمل اخیر معاونت محترم وزارت بهداشت بدون در نظر گرفتن تیغ دو پهلوی انگیزه اقتصادی، راه را برای دخالت یک‌سویه این عامل در سرنوشت بارداران باز گذاشته است.

علاوه براین، هرچند کنترل و زایمان مادران کم‌خطر در حیطه وظیفه حرفه‌ای ماما تعریف می‌شود اما ازآنجاکه بارداری و زایمان یک پروسه دینامیک است و امکان تغییر موقعیت از low risk به high risk همواره وجود دارد، لذا وظیفه تیم پزشکی، شناخت به‌موقع و کنترل این فرآیند خواهد بود؛ و این در حالی است که ماماها به‌هیچ‌وجه مستقلاً مسئولیتی درزمینه‌ی شناخت و مدیریت تمام ریسک‌های فرآیند زایمان و بارداری بر عهده ندارند و چنین نقش خطیری در تقسیم‌کار تخصصی، به آن‌ها سپرده نشده است.

اگر هدف اصلی خدمت به مادران است و صرفاً منافع مالی و حرفه‌ای مدنظرها نیست، می‌باید به‌مانند همه کشورهای پیشرفته، تیم مراقبت از مادر باردار زیر نظر پزشکان متخصص زنان فعالیت کنند و اگر این ارتباط و هماهنگی با صدور این یا آن دستورالعمل شتاب‌زده، خدشه‌دار شود، بی‌شک سلامت مادران به خطر خواهد افتاد.

آنچه منجر به کاهش مرگ و میر مادران می‌شود تقویت اصل هماهنگی و همکاری تیم مراقبت در کنترل تمامی مادران بارداراست. ازاین‌رو بهبود توان علمی، حرفه‌ای و چابکی و هماهنگی تیم پزشکی و دسترسی به تجهیزات لازم، عوامل اساسی برای کاهش موارد مرگ‌ومیر و دستیابی به بهترین نتیجه یعنی سلامت مادر و نوزاد خواهد بود. به‌طور مثال در مورد ترویج زایمان در منزل، بر طبق تازه‌ترین تحقیقات مشخص‌شده است که اگر انتخاب این روش به‌موازات تجهیز امکانات و خدمات لازم برای انتقال سریع مادر باردار به بیمارستان تدبیر نشده نباشد، بیشترین خطرها در انتظار مادر و نوزاد خواهد بود و رواج چنین سازوکاری در شرایط فعلی کشور ما، بالاترین هزینه‌ها را برای نظام سلامت در بر خواهد داشت.

گفتنی است حتی در کشور پیشرفته و ثروتمندی نظیر ایالات‌متحده آمریکا هم براثر کاهش سرمایه‌گذاری و تضعیف حمایت‌های خاص، در سالیان اخیر، میزان مورتالیته مادران افزایش قابل‌توجهی یافته است (به استناد کتاب ویلیامز، 2018، فصل اول). این پدیده بیشتر در میان سیاه‌پوستان و اقشار کم‌درآمد این کشور ثروتمند بروز کرده و به‌طور مشخص سیاست‌هایی که مردم کم‌درآمد را از خدمات اولیه سلامت و بهداشت با شعار صرفه‌جویی یا خصوصی‌سازی بی‌قیدوشرط، محروم ساخته، موردانتقاد شدید نهادهای علمی و مدنی قرارگرفته است.

جالب این‌که بیشترین درصد مرگ و میر مادران در آمریکا به علت بیماری‌های "کاردیوواسکولر " و "کاردیو میوپاتی " رخ‌داده است که معمولاً در دوران بارداری و قبل از زایمان با اعمال مراقبت‌های تخصصی و شناسایی به‌موقع، قابل‌پیشگیری است.

جمعیت مامایی ایران در نامه یادشده همچنین کوشیده است که اجرای بند 14 از ماده 4 "دستورالعمل ترویج زایمان طبیعی " را نوعی صرفه‌جویی و در راستای "اقتصاد مقاومتی " قلمداد کند. درحالی‌که تنها با مدیریت درست هزینه‌ها و اعمال روش‌های تخصصی در پیشگیری‌هاست که می‌توان به این اهداف دست‌یافت، نه با به خطر انداختن جان مردم کم‌درآمد و بالا بردن تدریجی خطر مرگ و میر مادران.

بدیهی است همه متصدیان تأمین سلامت مادران و نوزادان باید به امکانات واقعاً موجود در کشورمان توجه کنند و با ارتقاء بخش‌های تخصصی، زایشگاه‌ها و اتاق‌های زایمان در حدود استانداردهای تعریف‌شده وزارت بهداشت و بهره‌گیری از ظرفیت‌های کار تیمی، با شناخت درست از توانمندی‌های موجود و تلاش در جهت ارتقای توان علمی و حرفه‌ای ماماها، سلامت مادران را در مسیر درست هدایت و مدیریت نمایند و با نگاه عمیق و مسئولانه نسبت به رسالت حرفه‌ای خود پشتیبان نظام سلامت کشورمان باشند. در این صورت است که نظام سلامت ما، از ابداع سازوکارهای ناقص و ناکارآمد نظیر تبلیغ و ترویج "مامای خصوصی " بی‌نیاز خواهد شد.

انتهای پیام/#