بازیگری که نمی توان او را دوست نداشت

برای بعضی از ما تصویر ثابتی که از حمید جبلی به یاد مانده، نقش او در مجموعه های " محله ی برو بیا " و " محله ی بهداشت " است .یعنی همان پسر خجول و گوشه گیر؛ بعدها هم که با او از نزدیک برخورد داشتم، حس کردم این خجول بودن به صورت نوعی کناره گیری از حواشی سینما بروز کرده است . . .

بولتن نیوز - مجید احمدی : شاید برای خیلی ها بزرگ شدن و چهره شدن بچه های محله برو و بیا دور از انتظار نبود. محله بروبيا به كارگردانی داريوش مودبيان که در سال 62 از تلويزيون پخش مي شد بسیاری بازيگران امروز سينماي ايران با اين برنامه معرفي شدند مثل حميد جبلي ،حسين محب اهري،حسين پناهي،اكبر عبدي،آتيلا پسياني ،رضا رويگري.

برای بعضی از ما تصویر ثابتی که از حمید جبلی به یاد مانده، نقش او در مجموعه های " محله ی برو بیا " و " محله ی بهداشت " است : یعنی همان پسر خجول و گوشه گیر؛ بعدها هم که با او از نزدیک برخورد داشتم، حس کردم این خجول بودن به صورت نوعی کناره گیری از حواشی سینما بروز کرده است. هرچند او همیشه موفق و موفق تر بوده ولی کمتر و کمتر از او حواشی دیده یا شنیده ایم.

واقعیت این است که او به کاری که می کند بیشتر علاقه مند است تا حواشی. چرا که حواشی هم موجب حواس پرتی می شود و هم این که کم کم باعث می شود آدم مطالب درباره ی خودش را که شاید خیلی هم واقعی نباشد، باور کند و این توهم برایش به وجود بیاید که آدم خیلی مهمی است، در چنین شرایطی کار کردن برای آدم خیلی مشکل می شود و او به واقع اینچنین است و کار کردن بدون حواشی را بیشتر دوست دارد.

حمید جبلی، متولد ١٣٣٧ تهران با مدرک تحصیلی دیپلم است که فعالیت خود را در سال 1351 در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز کرد و در سال 1357 نیز در تئاتر مشغول به کار شد.فعالیت در تلویزیون را از سالهای اول دهه شصت با بازی در مجموعه تلویزیونی محله بر و بیا آغاز کرد.

جبلی در مورد خانواده اش می گوید: من متولد ۱۳۳۷ تهران هستم. میدان عشرت آباد سابق به دنیا آمده ام، همان جا هم مدرسه رفتم، دوره ی دبیرستان را هم در منطقه ی نارمک گذراندم. فرزند دوم. خواهر بزرگتری داشتم که فوت کردند، برادر کوچکترم هم پزشک هستند. الان هم خیلی از پدر و مادرم دور نشده ام و هنوز نزدیک آنها زندگی می کنم. علاقه ام به سینما و بازیگری و در مجموع کارهای هنری هم واقعا یادم نیست چرا و از کجا شروع شد، ولی از زمانی که یادم می آید یعنی حتی قبل از دبستان به شدت به این حرفه علاقه مند بودم.

پدر من از مطبوعاتی های قدیم است. الان با این که هفتاد و یکی دوسال دارد هم چنان فعالانه با چند نشریه همکاری می کند ؛ با عنوان نویسنده و محقق، سالهای سال است که شعر می گوید. به همین خاطر من در یک فضای فرهنگی بزرگ شده ام. از همان دوران دبستان هم تئاترهای دبستانی کار می کردیم و بسیار زیاد به سینما می رفتیم.

جبلی بازیگر

بازی هایش همیشه دیدنی است. از بازی او در جاده های سرد گرفته تا تحفه ها، دیگه چه خبر، دلشدگان، مرد آفتابی، خواب سفید و دخترشیرینی فروش، همه نوع فیلم و همه نوع نقش بازی کرده است.

برای ما که خودمان را علاقه مند به سینما می دانیم مدّت ها، بودن در آرزو و وصال فیلمی که دیگران از پیش شاهکار بودنش را به ما گوشزد کرده اند یک جور روزمرگی به حساب می آید. امّا گاهی اوقات فیلم ها که اصلاً ادّعایی بر شاهکار بودن ندارند خودشان به سراغ ما می آیند. مثل فیلمی که در اتوبوس مسافرتی به ناچار می بینیم. یا فیلمی که در به نوعی اتّفاقی هنگام بالا پایین کردن کانال های تلویزیون ما را جذب خود می کند.البتّه عبارت «به نوعی اتّفاقی» در جمله ی قبل مربوط می شود به یافتن فیلم، نه جذاب بودنِ آن اثر. زیرا جذّابیّت اتفاقی نیست. و هرکس که منکرجاذبه شود احتمالاً از جایی سقوط خواهد کرد.

بچه که بودیم همیشه دلمان می خواست بدانیم چه کسی در پشت پرده به جای عروسک کلاه قرمزی صحبت می کند (و البته نمی دانستیم که او همان دربان ساده صدا و سیماست) و حالا در فیلم خواب سفید دوباره با همان شخصیّت شیرین عقل و معصوم مواجه شدم. با این تفاوت که این بار خالق عروسک به جای خود عروسک به نمایش می پردازد. و جداً کارش را خوب می داند. طنز و درام را خوب می شناسد. و این شناخت قطعاً اکتسابی است.

این که یک شخصیّت شیرین عقل جملات قصاری بلغور کندکه انسان را به فکر فرو برد، صنعت یا تکنیک جدیدی نیست. رضای حمید جبلی از لحاظ کمی نزدیک است به غلام رضای فیلم مادر یا حسین سه کله ی سوته دلان در سینمای علی حاتمی. رضا (حمید جبلی) همان کلاه قرمزی است با صدا و ظاهری جدید و دغدغه های جدید.

او در مورد بازی در فیلم کمدی می گوید: هیچ وقت به بازیگر كمدی به عنوان بازیگر خوب نگاه نمی شود البته در دنیا هم همین طور است و جایزه به آ ن نمی دهند. كمتر كمدینی است كه اسكار گرفته باشد. ذهن بیننده اینگونه است كه فكر می كند چون این فیلم خنده دار است پس خیلی سبك و سطحی است. در صورتی كه ماجدی ترین حرف ها را از یك آدمی مثل چاپلین شنیدیم. همیشه گفتیم اینها با مزه اند در صورتی كه «دیكتاتور بزرگ» به نظرم سیاسی ترین فیلمی است كه تاكنون ساخته شده است

جبلی صداپیشه و عروسک گردان

بعد از انقلاب سینمای ما احتیاج به فیلم داشت. به خصوص برای بچه ها كه فیلمی وجود نداشت. یكی دو فیلم ساخته شد كه نیاز بچه ها را برآورده نمی كرد. بنابراین تصمیم گرفته شد فیلم «شهر موش ها» كه سابقه آن هم از تلویزیون می آمد ساخته شود. در حدود صد و اندی قسمت در تلویزیون به همراه گروه بزرگی آن را كار كرد كه نتیجه آن در شكل سینمایی شد فیلم «شهر موش ها» و از اینجا بود که جبلی صداپیشه هم رشد کرد.

صدای جبلی روی بسیاری از عروسک ها به ویژه " کپل " و " کلاه قرمزی " خیلی ماندگار است و پرطرفدار، جنس صدا مهم نیست، صحبت او به جای کلاه قرمزی و پسرخاله به این دو عروسک جلوه ای ماندگار بخشید.

شاید اگر جبلی با صدای خودش هم به جای کلاه قرمزی صحبت می کرد بعد از مدتی این صدا برای تماشاگر جا می افتاد. در مورد کلاه قرمزی باید گفت او کلمات را اشتباه تلفظ می کرد و در مجموع نوع شخصیت پردازی او برای همین جذاب است. صدایش هم هماهنگ با ظاهرش بود و اصلا بعد از آشنایی با این عروسک است که صدایش هم جذاب می شود. پس جذابیت کلاه قرمزی در شخصیت اوست که البته توسط جبلی و طهماسب ساخته شده. صدای پسرخاله با صدای اصلی جبلی خیلی تفاوت نمی کند. حتی در " خواب سفید " خیلی ها می گویند چرا "رضا" شبیه " پسر خاله " حرف می زند. پس لحن پسرخاله دلیل اصلی جذابیت او نیست، شخصیت این عروسک جذاب است، مثل کسی می ماند که ما دوستش داریم؛ حالا بامزه هم حرف می زند. کلاه قرمزی در سریال تلویزیونی، در خیلی از لحظات، بد و نامفهوم صحبت می کرد و این نامفهومی خیلی وقت ها در زندگی روزمره ما کلافه کننده است. ولی چون شخصیت جذابی داشت، نوع گویش، با شخصیت و حرکت او با هم ترکیب و وارد یک موقعیت می شوند که آن موقعیت مهم است.

این عروسک با همکاری جبلی، خانم دنیا فنی زاده و آقای طهماسب به وجود آمده، حالا نمی توانیم در این ترکیب میزان سهم هر کدام از هرکدام را در شکل گیری و محبوبیت این عروسک تعیین کنیم.

وی در خونه ی مادربزرگه و هادی و هدی که هر دو برخلاف ظاهر ساده و بی تکلفی که داشتند و هیچ امکانات خاصی هم نداشتند نیز حضور داشت البته به عنوان عروسک گردان، نه گوینده.

جبلی در پاسخ به این سوال که "شما در بین عروسک هایی که به جای آنها صحبت کرده اید، کدام یک را دوست دارید و نگران احوالاتش هستید؟" می گوید: " واقعیت این است که من هم مثل همه کلاه قرمزی را خیلی دوست دارم. کلاه قرمزی برای خودش تبدیل به یک شخصیت شده، تصویر بیرونی اش از دست ما هم خارج شده و گاهی وقت ها خود ما هم احساس می کنیم زندگی مستقلی برای خودش دارد. در واقع ما هم مثل بینندگان وقتی مدتی او را نمی بینیم،دلمان برایش تنگ می شود، و دوست داریم بیاید و حضور داشته باشد." و در خلوت خودهم گاهی به سراغ کلاه قرمزی می روم ولی هیچ وقت با او بیرون از محیط کار بازی نمی کنیم. همیشه به هر اتفاق و موضوعی که بر می خورم، فکر می کنم اگر کلاه قرمزی بود در برابر این اتفاق چه برخوردی از خودنشان می داد و نظرش چه بود. در واقع ما به کلاه قرمزی جدا از وجود خودمان نگاه می کنیم، واقعا هم از ما جدا شده است."

جبلی کارگردان

دومين فيلم بلند حميد جبلي، بازيگر پرقدرت كمدي سينماي ايران، بهترين فيلم او و يكي از فيلمهاي برگزيده امسال است. خواب سفيد داستان جواني ساده و عاشق است كه به دنبال رسيدن به يك عشق افسانه اي در واقعيت و در زندگي اجتماعي اش به جنون كشيده مي شود و عشق واقعي - معصومه - را كه شايد به دليل نزديكي و ملموس بودن بيش از اندازه به چشم نمي آيد، پس مي زند.

حميد جبلي در انتخاب شخصيت و قرار دادن او در جامعه اي كه تنها به يك مغازه، يك اتاق جمع و جور و يك قبرستان كوچك ختم مي شود، نهايت دقت و ظرافت را بكار گرفته و سعي كرده تمامي موقعيت هاي كميك از طرز صحبت آقا رضا و تكيه كلام او حين مواجه با دوستان و آشنايان: «سلام، حالت خوبه» تا استفاده از ديالوگهاي نيش دار و اجراي ماهرانه شخصيت آقا رضا همه و همه را در راستاي پرداخت يكدست و متفاوت شخصيت اصلي خود بكار ببرد كه انصافا موفق هم شده است. بازي حميد جبلي در نقش آقا رضا يكي از بازيهاي درخشان كارنامه هنري اوست. بهر حال حميد جبلي نشان مي دهد كه موفقيت پسر مريم تصادفي نبوده است.

زوج هنری جبلی

بی تردید «ایرج طهماسب» و «حمید جبلی» از موفق ترین و ماندگارترین زوج های هنری ایران هستند كه سال های سال است در كنار هم فعالیت می كنند. به قول خودشان از كودكی در كلاس های كانون پرورش فكری بازی كردند و آموختند و تجربه كردند. این آموخته ها را همراه با فرمول های ازلی و ابدی كمدی عامل موفقیت در كارهایشان می دانند. به هر حال این تركیبی است كه تا به امروز در جذب مخاطب به آنها كمك كرده و فیلم هایشان را در ردیف ركوردهای فروش سینمای ایران قرار داده است. به ندرت هم طی این سال ها مصاحبه ای كردند.