تغییر «کم سابقه» در جشنواره «سی و ششم»

گروه سینما و تلویزیون: ابراهیم داروغه‌زاده، دبیر بخش ملی جشنواره فجر گفته است که می‌خواهد هزینه‌های برگزاری جشنواره فجر را کاهش دهد. هزینه‌هایی که در بادی امر فی‌الحال در قامت حذف مراسم افتتاحیه ظاهر شده است. دبیر جشنواره سی‌وششمین دوره فیلم فجر، البته از حذف برج میلاد هم صحبت به میان آورده، گفته است که کاخ جشنواره به جایی دیگر منتقل خواهد شد.

داستان مکرر جشنواره

به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه شهروند، این داستان هرساله و مکرر است. پاییز که می‌رسد، انگار بوی زمستان را هم با خود می‌آورد. بوی فصل برگزاری جشنواره را. حرف و حدیث‌های جشنواره‌ای که قرار است در ماه دوم زمستان برگزار شود، هر ‌سال تقریبا در همین زمان (کمی پیشتر یا کمی بعدتر) شدت می‌گیرد؛ حالا هم دبیر این جشنواره موضوعاتی را مطرح کرده که قرار است در دوره سی‌وششم اقدام و انجام شود!

دوره سی‌وششم جشنواره فجر! جشنواره‌ای که قرار است بعد از جشنواره سی‌وپنجم برگزار شود. جشنواره‌ای که نظر سر جمع اهالی سینما، این بوده و هست که ضعیف‌ترینِ جشنواره‌های برگزارشده فجر از ابتدا تاکنون بوده است. حالا داروغه‌زاده که پیشتر مدیر گروه اجتماعی شبکه یک تلویزیون بوده، حالا بر مسند اجرای جشنواره‌ای نشسته که بنا بر اطلاعات موجود در سامانه «دسترسی آزاد به اطلاعات» ٢٠‌میلیارد تومان خرج روی دست خزانه گذاشته بود. او اما شاید به همین دلیل که نیرویی تازه‌نفس در این حوزه است، حرف‌هایی هم می‌زند که هر چند باب میل مسئولان است و آنها از گزاره‌هایی مانند «کاهش هزینه»‌ها بسیار خشنود می‌شوند اما راه‌هایی که برای این منظور در نظر گرفته، خیلی جشنواره‌ای نیست. راه‌هایی مانند جابه‌جایی کاخ جشنواره از برج میلاد به مختصاتی دیگر که هنوز مشخص نشده است. تغییری که بنا بر اعتقاد اهالی سینما، ثبات جشنواره فجر را بر هم می‌زند. ثباتی که در دنیا عامل اعتباربخشی به یک جشنواره است!

حرف‌های یک دبیر

ابراهیم داروغه‌زاده که معاون ارزش‌یابی سازمان سینمایی است، هشتم شهریورماه، از سوی رئیس سازمان سینمایی به‌عنوان دبیر سی‌وششمین دوره جشنواره فیلم فجر منصوب شد. او همان زمان وقتی در یک برنامه تلویزیونی شرکت کرد، از افزایش سهم سینمای ایران از سینمای دنیا حرف به میان آورد. حرفی که هرچند بارها و بارها تکرار شده اما تاکنون، جامه عمل به خود نپوشانده است. حالا اما او دوباره بحث‌هایی شبیه این را طرح کرده است. داروغه‌زاده در یک گفت‌وگوی رودررو با اکبر نبوی منتقد سینما، از هویت دولتی جشنواره فجر گفت: هویت جشنواره باید بازسازی شود؛ از این منظر که جشنواره فیلم فجر را دولت برگزار می‌کند و قرار است اولویت‌هایی که به لحاظ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مدنظر دولت است، در داوری‌ها به منصه ظهور برسد.

جشنواره نباید در انتخاب‌ها و داوری‌ها، خودش را مقید کند که حتما باید عینا به خاطر مسائل فنی جایزه ‌دهند. او این را هم گفت که: جشنواره فیلم فجر، جشنواره‌ای است که باید با سیاست‌گذاری‌های ‌سال آینده سینمای ایران همسو باشد. جشنواره به‌ غیر از رسالت هنری و فنی که در اعطای جوایز دارد، بحث محتوایی باید برایش مهم باشد و این‌که آن فیلمساز، آن مسیر را ادامه دهد یا خیر، ازجمله مسائل بعدی است که از عهده خود جشنواره فجر خارج است و هم این است که در جشنواره فجر به موضوعات استراتژیک بها داده شود. او در بخش دیگری از صحبت‌های خود به تعداد فیلم‌های حاضر در جشنواره اشاره کرد که پیش از این حیدریان رئیس سازمان سینمایی نیز خبرش را داده بود: در سال‌های گذشته بخش‌هایی مانند فیلم‌های اول، هنر و تجربه و مستند داشتیم که سیمرغ هم می‌گرفتند، امسال فقط ٢٢ فیلم وارد بخش مسابقه و ٢ فیلم مستند نیز وارد بخش سودای سیمرغ می‌شود که ممکن است جزوی از آن ٢٢ فیلم یا جدای از آن باشند. به گفته او، درباره داوری خیلی در شورای سیاست‌گذاری با مدیران مرکز سینمای مستند و تجربی و برخی مستندسازها صحبت شد.

در دوره قبل یک بخش مستند داشتیم، ١١ نمایش داشتیم در محل برگزاری جشنواره و توسط داوران مستند داوری شده و سیمرغ مستند می‌گرفتند، همچنین اغلب این آثار در جشنواره سینماحقیقت دو ماه قبل از جشنواره فجر به نمایش درآمده بودند که متاسفانه در جشنواره فجر از آنها استقبال نشد، اما در هر صورت یکی از سیاست‌های سازمان سینمایی این است که بتواند برای سینمای مستند و اکران آن جای پایی باز کند و جشنواره رویه‌ای ایجاد کند برای فیلم‌هایی که برای این مدیوم ساخته می‌شوند و امکان نمایش عمومی در سینماها پیدا کنند، بنابراین، این تصمیم که دو فیلم مستند نیز وارد بخش سودای سیمرغ شوند، در میان جمعی از کارشناسان گرفته‌ شده و حتما این تصمیم را عملی می‌کنیم. ممکن است خروجی خوبی نداشته باشد، اما ما فرم فراخوان را هم اعلام کردیم. دبیر جشنواره فیلم فجر درباره استاندارد هم صحبت کرد: گروهی از مخاطبان و کارشناسان جشنواره بر این نظر هستند که جشنواره استانداردها را رعایت و حرفه‌ای‌تر عمل کند. این یعنی ما نمایش را در همه شهرها نداشته باشیم و فیلم‌ها در شهرستان‌ها لو نروند و برخی برخلاف این قضیه هستند.

جشنواره فجر کم‌هزینه می‌شود

شاید مهمترین بخش صحبت‌های ابراهیم داروغه‌زاده، بخش مربوط به کاهش هزینه‌های جشنواره بود. کاهش و شفافیتی که هم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بر آن تأکید داشته و هم رئیس سازمان سینمایی پیشتر خبرش را داده بود. او درباره این موضوع گفت: سعی بر این دارم که شورای سیاست‌گذاری را مجاب کنم افتتاحیه نداشته باشیم، چراکه در هیچ کجای دنیا جشنواره‌ها مراسم افتتاحیه ندارند و مراسم ما هم غیر ضروری است که علاوه بر هزینه بالا، آورده‌ای هم ندارد. به گفته این مقام مسئول، اکثر هزینه‌های جشنواره، هزینه‌هایی عملکردی است؛ به‌طور مثال اگر همزمان در ٣٠ استان کشور جشنواره برگزار شود، طبیعتا هزینه‌بر است و میزبان چهار‌هزار نفر در برج میلاد بودن نیز هزینه‌ای در پی دارد که اعلام می‌کنم امسال برج میلاد را نداریم. دبیر جشنواره فجر با اعلام این‌که برآوردی از جشنواره امسال ندارم، افزود: حداکثر سعی‌ام در هر جشنواره‌ای که داشتم این بوده که توانستم جشنواره آبرومند، خوب و در شأن برگزار شود. باید هزینه‌ها مدیریت شود که بخشی از آن برمی‌گردد به این‌که شکل اجرایی جشنواره به چه‌صورت تعریف می‌شود. حذف افتتاحیه جشنواره بار مالی را کاهش می‌دهد و خودمان نیز در هزینه‌ها باید نظم بیشتری داشته باشیم تا بتوانیم در پایان جشنواره پاسخگو باشیم.

با این‌حال، داستان حرف‌هایی که مسئولان برگزاری جشنواره‌ طی این سال‌ها زده‌اند، تقریبا داستان حرف‌هایی از جنس هم است. حرف‌هایی که با رجوع به آرشیو سخنان دبیران قبلی هم می‌توان رد پای آن را پیدا کرد. بنا به گفته‌های دبیر جشنواره سی‌وششم، درباره حذف افتتاحیه هر چند حذف این بخش خیلی آسیبی به جشنواره نمی‌زند، اما جابه‌جایی کاخ جشنواره از برج میلاد به هر مختصات دیگر، از آسیب‌هایی است که احتمالا به اعتبار فجر آسیب خواهد زد. در تاریخ جشنواره‌های معتبر، تغییر کاخ جشنواره تقریبا بی‌سابقه است. جشنواره‌هایی که بیشتر با نام شهرهای برگزار‌کننده است و چند دهه در مکانی مشخص برگزار می‌شود و همین ثبات باعث اعتبار آنها شده است. موضوع دیگری که داروغه‌زاده مطرح کرده، دولتی بودن جشنواره است و این‌که جشنواره باید سیاست‌های مورد نظر دولت‌ها را لحاظ کند؛ موضوعی که گفته می‌شود با تغییر دولت‌ها، اولویت‌هایشان تغییر خواهد کرد و اگر این‌طور در نظر گرفته شود چارچوب مشخصی نمی‌توان برای جشنواره در نظر گرفت. چارچوب‌هایی که در دولت اصلاحات به‌طور قطع در دولت مهرورز، از زمین تا آسمان متفاوت بوده است.