جزئيات روش‌هاي تقلب فاركس

بابك پانيران كارشناس بازار سرمايه در گفت‌و‌گوي تفصيلي با فارس با ارزيابي تاريخچه فاركس در ايران و بررسي فعاليت آن، به ابعاد و زواياي پنهان فاركس پرداخته و درباره نرم‌افزارهاي فاركس مباحث جالبي را مطرح مي‌كند.

اين كارشناس بازار معتقد است: فاركس فعاليت هرمي ندارد اما از حضور هرمي‌ها سود برد. پس از انهدام ۴۱۰ دفتر شركت هرمي كوئست در تهران از اين موقعيت در سايه بودن استفاده كرد و ضمن برائت از هرمي‌ها به تصور خود از برخورد گريخت.

پانيران مي‌گويد: در بررسي شكايات مالباختگان متوجه مي‌شويم كه اساساً موضوع معامله و خريد و فروش روي يك دموي نرم‌افزاري صورت گرفته است. يعني اينكه صرفاً با فريب مشتري يا مخاطب پول را از او گرفته‌اند و به جيب زده‌اند و در يك نمايش صرفاً نموداري به مخاطب چنين القا مي‌كنند كه شما اين معامله را تحت اين شرايط باخته‌ايد. در حالي كه ساز و كار بورس و سنجش نوسانات به‌راحتي در تهران قابل ارائه است به چه دليل اين چنين افسار گسيخته افراد به ترويج معاملاتي آن هم در قالب‌هاي موهوم بدون پشتوانه و توأم با ضرر بيش از ۹۰درصد مي‌پردازند؟

گفت‌وگوي مشروح با اين كارشناس مسائل اقتصادي و بازار سرمايه را با هم مي‌خوانيم.

* فاركس چيست؟

در دانشنامه جهاني ويكي‌پديا اين گونه تعريف شده است: فاركس (FOREX) اصطلاحي است برگرفته از دو كلمه Foreign Exchange كه به معني تبادلات ارزهاي خارجي است. در واقع فاركس بازار تبديل يك ارز به ارز ديگر است. يا به قولي فاركس بازار جهانى خريد و فروش ارز است. در ادمه تعريف با كلمات جالب و اغواگري مواجه مي‌شويم: فاركس بزرگترين، كاراترين، پوياترين و جذابترين بازار مالي در جهان با حجم تبادلات روزانه بيش از ۳ تريليون دلار براساس آمار سال ۲۰۰۷ ميلادي است.

دقيقاً مشابه عملكرد شركت‌هاي هرمي كه براي خود تاريخچه‌اي از بازاريابي شبكه‌اي را براي مشروعيت خود ذكر مي‌كنند فعالان اين عرصه نيز تاريخچه مفصلي براي فاركس تعريف مي‌كنند كه شامل، مبادلات پاياپاي، پيدايش پول، قانون برتون وودز، مبادلات آزاد ارزها و در نهايت تحولي كه اينترنت در مبادلات ايجاد كرد،‌ است.

اين تاريخچه بسيار شبيه تاريخچه بازاريابي شبكه‌اي است كه شركت‌هاي هرمي براي فعاليت كلاهبرداري خود به عاريه مي‌گيرند و خود را شبكه‌اي مي‌نامند.
جالب است كه در نوع ابزار كه اينترنت است و اين كه اين مبادلات از طريق اينترنت و به قصد سهولت معامله‌گران و با سرعت انجام مي‌شود نيز اين دو فعاليت مشتركند.در اين تاريخچه سيستم مالي و ارزي كشورهاي عمدتاً اروپايي سيستم كاملاً باز و بر اساس قاعده عرضه و تقاضا معرفي مي‌شود كه بيشتر يك ادعاي تبليغاتي به نظر مي‌رسد و خود جاي بحث و بررسي فراوان دارد.
شروع عمل در اين بازار از طريق يك بروكر انجام مي‌شود. براي ورود به بازار شبيه بازارهاي بورس لازم است براي خود كارگزار تعيين كنيد. اين كارگزار، "بروكر " ناميده مي‌شود. در بررسي بروكرها نكات جالبي به چشم مي‌آيد. بروكر به نوعي واسطه شخص و بازار است.


* به طور اجمالي به ظهور و فعاليت فاركس در ايران بپردازيد و توضيح دهيد؟

عبارت فاركس در حدود ۱۰سال پيش اولين بار وارد ايران شد. در سال ۱۳۸۰ نخستين شركت فعال در فاركس در خيابان خالد اسلامبولي و با يك دفتر وسيع و تعداد زيادي كارمند شروع به كار كرد. با توجه به حجم بالاي فعاليت اين شركت و وعده‌هاي فراوان سود دهي و همين‌طور نو بودن و جذابيت اين موضوع، مشتريان فراواني جذب اين شركت شدند.
پس از مدتي و با متضرر شدن عده‌اي از هموطنان، اين شركت برچيده شد. اما با توجه به نحوه عمل و اين كه قراردادها يك جانبه بسته شده بود و عدم شناخت افراد از اين فعاليت، همه فكر مي‌كردند در بازار بين المللي متضرر شده‌اند. تا آنجا كه مي‌دانيم هيچ پرونده قضايي در اين مورد تشكيل نشد.

در مرحله دوم برخي بازماندگان اين شركت تصميم به ادامه اين فعاليت گرفتند. اين گروه شامل كارمندان، شاگردان آموزش ديده و برخي سرمايه گذاران متضرر بودند كه اكنون تلاش مي‌كردند با ادامه فعاليت و آموزش و جذب سرمايه‌هاي ديگران درآمدي كسب كنند. در اين مرحله چند شركت به وجود آمدند. در اين ميان برخي شركت‌ها اقدام به تبليغات گسترده و همه جانبه كردند. يكي از اين شركت‌ها در صفحات داخلي يك روزنامه اقتصادي هر روز به طور كامل مطالبي را منتشر مي‌كرد كه اين حجم تبليغات كم سابقه بوده و هست.
در اين دوره خلاءهاي قانوني و عدم شناخت عامه مردم از اين فعاليت موجب يكه‌تازي اين شركت‌ها شده بود. در نهايت با چندين اطلاعيه كه از جانب بانك مركزي در سال ۸۳ به مردم هشدار مي‌داد اين دوره به پايان رسيد.

* مرحله بعدي فعاليت فاركس در ايران چگونه بود؟

اين چرخه ادامه پيدا كرد. در دور سوم، شاگردان اين شركت‌ها و كارمندان جداشده و سرمايه‌گذاران متضرر، شركت‌هاي جديدي ايجاد و اقدام به جذب سرمايه‌هاي مردم كردند. اين دوران، دوران ايجاد شركت‌هاي جديد به صورت قارچي بود.
اين دوره مصادف است با بالا گرفتن حجم عمليات شركت‌هاي هرمي و به خصوص كوئست و مطرح شدن مسائلي چون تجارت الكترونيك و بازاريابي شبكه‌اي و سوءاستفاده از اين نامها. در اين دوره در برخي مقاطع فاركس زير سايه هرمي‌ها مخفي مي‌شود .برخي اوقات هرمي‌ها از همين نام جعلي هم سوءاستفاده مي‌كنند و اين خود به مطرح شدن فاركس كمك مي‌كند.

در يكي از همايش‌هاي شركت هرمي گالف، فردي خود را عضو تيم فاركس ايران! معرفي كرده و در مورد فاركس صحبت مي‌كند و با تشريح اين كه مي‌توان از اين بازار حتي روزي ۱۰۰%سود كسب كرد در خدمت هرمي‌ها قرار مي‌گيرد و به اين ترتيب است كه هرم گالف توجيه مي‌شود.

دوره آخر دوره يك تا يك و نيم سال اخير است. در دوره‌هاي اخير، فاركس از حضور هرمي‌ها سود برد. در حالي‌كه زمان انهدام و ضربه زدن, از اين موقعيت در سايه بودن استفاده كرد و ضمن برائت از هرمي‌ها به تصور خود از برخورد گريخت.
اين دوره آخر را بايد دوره بلوغ اين موجود ناخلف دانست. شكل كار بسيار به روز و پيشرفته است، شركت‌هاي فراواني با عناوين دهان پركن فعاليت مي‌كنند. مصاحبه‌هاي تلويزيوني و همين طور روزنامه‌ها، شركت در نمايشگاه‌هاي مختلف، برگزاري سمينار و كلاس‌هاي مختلف در دانشگاه‌ها و پاركهاي فناوري، مجوز از فني حرفه‌اي و ...

* ارزيابي شما از فعاليت ۱۰ ساله فاركس در ايران و دوره‌هايي كه درباره آن بحث كرديد، چيست؟

در دوره اول موضوع فعاليت فقط نمايندگي بروكر خارجي و البته آموزش بود.كه هر دو فعاليت بدون ريسك و با سود خوبي بوده و هستند.(تمركز روي اين دو فعاليت بدون ريسك تا به امروز الگوي فعاليت اكثر شركت‌ها بوده است.)

در دوره دوم علاوه بر اين دو بخش برخي شركت‌ها شروع به اقدامات مشكوكي مثل گرفتن نمايندگي انحصاري از بروكرهاي خارجي كردند كه جاي سوال و ابهام بسيار داشت. در نهايت با بررسي شركت‌هايي كه ادعاي نمايندگي انحصاري مي‌كردند مشخص شد اين شركتها و اشخاص با خريد يك نرم افزار و پلات‌فورم نرم‌افزاري و اجاره يك سرور اقدام به كلاهبرداري از هموطنان كرده‌اند.

* فعاليت اشخاص و شركت‌ها در فاركس چگونه است و از چه روش‌هايي بهره مي‌برند؟

در واقع فعاليت اشخاص و شركت‌ها در فاركس در چند بخش خلاصه مي‌شود كه شامل آموزش، نمايندگي بروكر خارجي، فروش سيگنال و اكسپرت و عمليات بروكري است.
در بخش آموزش؛ با توجه به اين كه اكثر آنها يا در شركت‌هاي ديگر شاگرد بوده و آموزش ديده‌اند و اكنون با تصورات واهي تصور مي‌كنند كه خود استادند و اين نكته كه كم ريسك‌ترين و راحت ترين درآمدها در اين وادي با آموزش ديگران به دست مي‌آيد اقدام به آموزش مي‌كنندو در اين راه از چاپ كتاب نرم افزار و سي‌دي نيز بهره مي‌برند.
روش بعدي نمايندگي بروكر خارجي است، يكي از راههاي كم‌ريسك فعاليت شركت‌ها در فاركس نمايندگي بروكرهاي خارجي است. بروكر به ازاي جذب مشتري بخشي از سرمايه اوليه را به نماينده مي‌دهد ( مشابه سود بازاريابي مستقيم هرمي‌ها) و در ازاي هر بار معامله كميسيوني از اصل سرمايه سرمايه‌گذار مي‌گيرد كه بخشي از آن به نماينده پرداخت مي‌شود (مثل سود بازاريابي غير مستقيم هرمي‌ها).طبيعي است كه شركت‌ها و اشخاص داخلي به دنبال بروكرهايي مي‌روند كه بخش بيشتري از درآمد را به نماينده پرداخت كنند و بروكرهاي غير قانوني يا در جه ۴ و ۵ و پايين‌تر حاضرند تن به اين عمل دهند و نماينده نيز در مقابل وي را قانوني و صالح جلوه داده و اين چرخه بين نماينده و بروكر تا زمان ورشكستگي سرمايه گذار مرتب ادامه دارد.

* روش‌هاي فروش سيگنال و اكسپرت و عمليات بروكري را هم توضيح دهيد؟

سيگنال عبارتست از اعلامي كه به معامله‌گر مي گويد اكنون چه كالايي را بخرد يا بفروشد. برخي شركت‌ها با ادعاهاي عجيب و اغواگر سعي در متخصص نشان دادن خود دارند و اقدام به فروش سيگنال مي‌كنند .مثلاً ادعاي ماهي ۱۰۰۰ پيپ سود يعني ۱۰ برابر سود. حال اين سوال مطرح مي‌شود اگر اين سيگنال اين چنين سود ساز است چرا شركت زحمت اجاره محل و ثبت شركت و آموزش و حتي جذب مشتري براي سيگنال خود مي‌كند .كافي است با يك وام صد ميليوني در عرض يك سال چندين ميليارد سود كسب كند! اكسپرت نرم افزارهاي كمكي معاملات هستند در واقع نرم افزارهاي معاملات هوشمند. كه سوال قبلي اينجا نيز جاي پرسش دارد.

عمليات بروكري(واسطه گري) نيز اوج فعاليت يك شركت در فاركس است، در واقع شركت با خريد يك نرم‌افزار و پلات‌فورم خود جاي بروكر مي‌نشيند.اين عمليات در دو شكل انجام مي‌شود: با ثبت يك شركت صوري خارجي و اجاره يك تلفن در آن كشور خارجي خود را نماينده انحصاري آن معرفي مي‌كنند و مبالغ دريافتي از مردم را خود دريافت مي‌كنند.
روش ديگر هم به اين شكل است و اخيراً با انفعال دستگاه‌هاي مسئول، خود را نماينده بروكر خارجي معرفي نمي‌كنند بلكه مدعي هستند كه بروكر ايراني هستند.

* پس با اين حساب در فاركس همه بازنده هستند؟

در اين بازار پول توليد نمي‌شود و جمع جبري آن با جمع سرمايه شركت كنندگان برابر است پس بايد جمع صفر باشد. اما با توجه به حق كميسيون‌هاي كلاني كه بروكر اخذ مي‌كند جمع جبري بازي منفي مي‌شود.
اين به اين معناست كه سود هركس حاصل ضرر شخص يا اشخاص ديگري است به علاوه كميسيون بروكر كه از دو طرف معامله دريافت كرده است.در واقع بر همين اساس بين منافع معامله‌گر و سرمايه‌گذار و طرف مقابل،بروكر، تضاد منافع وجود دارد يعني سود هر طرف زيان طرف مقابل است،اين يعني بروكر براي سود و بقا دست به هر فعاليتي مي‌زند و از هر ابزاري استفاده مي‌كند.

هايروني موس اقتصاددان دانشگاه ايلي‌نويز در تحقيقي كه چند سال پيش انجام داد به نتايج جالبي رسيد كه امروز به نام تئوري هايروني موس شناخته مي‌شود، موس معتقد است؛ داد و ستد منجر به سود براي برخي از معامله‌گران اتفاق افتاده است اما در اكثر موارد معامله‌گران حرفه‌اي سود خود را از معامله‌گران غيرحرفه‌اي دريافت كرده‌اند و مبلغ آن را به واسطه‌ها (بروكرها) براي ادامه معاملات پرداخته‌اند.
جمع جبري فعاليت در فاركس هميشه منفي است و نتيجه فعاليت منجر به ضرر سرمايه گذاران مي‌شود و مشتري فاركس در اين قمار ۱۰۰ درصد بازنده است.

* بروكر‌ها در فاركس نقش مهمي دارند، در اين باره توضيح دهيد؟

همانطور كه مي‌بينيد بر اساس اين تئوري كه اساس بازارهاي سوداگرانه چون فاركس است سود اصلي را در اين بازار همواره بروكر مي‌برد و ديگران چه آماتور و چه حرفه‌اي محكوم به شكست هستند، چون بازي با جمع جبري منفي مواجه است تلاش معامله‌گران حداكثر براي بقاء است و نه كسب سود.
به همين دليل است كه در موج اخير اين جريان شركت‌هاي داخلي تلاش مي‌كنند خود را بروكر معرفي كنند يا عمل بروكر را انجام دهند.
در يكي از پرونده‌هاي مفتوح در دادسرا دو جوان زير ۳۰ سال با ثبت يك شركت در انگلستان و اجاره يك خط تلفن و سپس ايجاد يك سايت به زبان انگليسي يك ظاهراً بروكر را ايجاد و سپس نمايندگي انحصاري آن را به خود مي‌دهند و سالها با اين روش كلاهبرداري مي‌كردند. يكي ديگر از اين شركت‌ها تا چند سال قبل به كار واردات دستگاه‌هاي گنج ياب اشتغال داشته اما ظاهراً متوجه شده كه گنج همين جاست و با حجم تبليغاتي بالايي شروع به فعاليت كرده است.
برخي شركت‌هاي داخلي نيز دانسته يا نادانسته اين خدمت را در ازاي شراكت در سود براي شركت‌هاي خارجي انجام مي‌دهند.
روش‌هاي فريب شركت‌هاي داخلي عموماً در چند محور انجام مي‌شود:جلب اعتماد سرمايه دار با ترفندهاي مختلف، وعده سود بالا، اطمينان به اين موضوع كه ريسك بسيار پايين و در كنترل است، ثبت يك نام تجاري در خارج و ادعاي خارجي بودن و ادعاي بروكر بودن آن هم بدون داشتن هيچ مجوزي.

* بروكرهاي اين بازار چه كساني هستند؟

يك نمونه سكسو بانك(saxo bank) است، بر اساس اطلاعات سايت الكسا بيشترين بازديد از اين سايت از كشور گرجستان است. اين بروكر به دليل تحريم‌ها با اشخاص ايراني كار نمي‌كند. يكي از بروكرهاي مورد علاقه ايرانيان ACM است. بر اساس اطلاعات، بعد از كشور روسيه، ايران بيشترين بازديد كننده را از اين سايت دارد. جالب است بدانيد كشور سوئيس بر خلاف تصورعامه در بحث مالي و مجوزهاي مالي بسيار ضعيف بوده و به راحتي مي‌توان يك مجوز بانك در اين كشور تهيه كرد.

يكي ديگر از اين بروكرها www.windsorbrokers.biz است، اين بروكر مدعي است در قبرس ثبت شده و از اين حيث بسيار جالب است. حتماً شركت‌هاي فراواني را كه مدعي ثبت در قبرس هستند مي‌شناسيد. به نظر مي‌رسد قبرس محل مناسبي براي آدرس‌هاي جعلي و پولشويي و فرار مالياتي است. بيشترين بازديد كننده از اين سايت از قبرس، مصر و ايران هستند.
شركت فيبو گروپ از بروكرهاي مورد علاقه ايرانيان است. اين بروكر مدعي است روسي است در انگلستان دفتر دارد، در بررسي مشخص شد بيشترين بازديد از سايت اين بروكر از ايران، آلمان و ويتنام هستند. اين كه اين بروكر از انگلستان يا روسيه بازديد كننده چنداني ندارد جاي سوال است.

دقيقاً مشابه عملكرد شركت‌هاي هرمي كه تلاش مي‌كنند وجهه اجتماعي كسب كنند برخي سايت‌هاي فعال فاركس نيز چنين رويه‌اي دارند.
حال سوال اين است چطور اين تجارت چند تريليون دلاري بيشترين مراجعه و بازديد را از كشورهايي مثل ايران، اتيوپي و قبرس دارد. و چگونه است كه كشورهاي با اقتصاد قدرتمندتر مثل ايالات متحده، سوييس، فرانسه,چين و ... در آن نقش كمتري دارند؟ آيا نقش ما در اقتصاد يك جانبه جهاني بيشتر از اين كشورهاست؟ اگر اين يك تجارت بين المللي است چرا سهم كشورهاي با اقتصاد باز كمتر از ماست؟

* اين در حالي است كه كشورمان تحريم است؟

دقيقاً، با افزايش تحريم‌هاي اقتصادي عليه كشور، معمولاً شركت‌هاي خارجي در تجارت و به خصوص در بحث‌هاي مالي سختگيري و حتي ممانعت‌هاي فراواني در كار كردن با هموطنان دارند. حال اين سوال به ذهن مي‌رسد چگونه است كه اين عمليات مالي بدون بحث تحريم به جز در يكي دو مورد در حال انجام است؟ آيا فقط در مورد فاركس و خروج ارز از كشور تحريم‌ها حذف شده‌اند؟
تنها پاسخ منطقي از دو نكته پرده بر مي دارد: عمليات سازمان يافته در جهت ضربه زدن و اين عمل يك عمل كلاهبرداري است كه دور از چشم نهادهاي نظارتي كشور مربوط انجام مي‌شود، در واقع بخش مربوط به ايرانيان با يك تشكيلات مجازي و بدون حضور واقعي و تنها با يك نرم افزار شبيه‌ساز و اجاره يك سرور انجام مي‌پذيرد.

* بحث بروكرها ناتمام ماند، در اين باره بيشتر توضيح دهيد؟

هر بروكر براي خود تعدادي شركت بازارياب دارد كه اصطلاحاً IB ناميده مي‌شوند يا به قولي INTRODUCER BROKER يعني معرف بروكر. در واقع اشخاص يا شركت‌هايي كه براي شركت مادر اقدام به جذب سرمايه يا سرمايه گذار مي‌كنند، چيزي مشابه ليدرهاي شركتهاي هرمي. حال سوال اين است منفعت اين شركت‌ها چيست؟ و محل درآمدشان از كجاست؟ و اصولا نفع اين شركتها در انجام اين عمل چيست؟
اين شركتها از دو يا سه راه منتفع مي‌شوند: در ابتداي سرمايه گذاري، شركت مادر بخشي از سرمايه شخص سرمايه‌گذار را به نماينده خود پرداخت مي‌كند. اين سهم معمولاً از ۵ تا ۲۰% متغير است. اين امر مشابهت بسياري به پورسانت اوليه پرداختي شركت‌هاي هرمي در تشويق عضوگيري جديد دارد.
يا شركت مادر بخشي از پورسانت دريافتي بابت معاملات را به نماينده پرداخت مي‌كند. اين مبلغ معمولا بين ۵ تا ۵۰% پورسانت دريافتي است. اين سود نيز مشابه پورسانت معرفي اعضاي غيرمستقيم در شركتهاي هرمي است با اين تفاوت كه آنجا بابت عضويت جديد است و اينجا بابت معامله جديد، در شركتهاي هرمي تعداد اعضاي بيشتر تشويق مي‌شود و اينجا تعداد معاملات بيشتر، اما هدف يكي است: منفعت بيشتر شركت مادر و نماينده وي.
بنابراين سود نماينده در معرفي بروكري است كه پورسانت بيشتري به وي پرداخت مي‌كند. روش سومي هم وجود دارد كه توضيح خواهم داد كه تحت عنوان نرم افزار معاملاتي است.

* در فاركس به موضوع آموزش تأكيد فراواني مي‌شود، هدف چيست؟

يكي ديگر از نكات جالب روي آوردن سايتهاي ايراني به آموزش اين امر مي باشد. در واقع هركاري براي شروع نياز به آموزش دارد. متاسفانه برخي دانشگاه‌هاي رسمي و كارگزاري‌هاي رسمي بورس نيز نه به قصد آگاه‌سازي و نه به قصد آموزش بلكه به قصد سودجويي و ترغيب افراد به حضور در فاركس اقدام به برگزاري كلاس‌هاي آموزش كرده‌اند. برخي سايت‌هاي ايراني امروزه محل درآمد خود را در برگزاري دوره‌هاي آموزشي و چاپ كتاب‌هايي با موضوع فاركس و برگزاري سمينار و كارگاه‌هاي آموزشي قرار داده‌اند.
اين دوره‌هاي آموزشي هزينه هاي گزافي را شامل مي‌شود، معمولاً دوره‌ها در چند سطح مقدماتي و پيشرفته برگزار مي‌شوند و هزينه آن از چند صد هزار تومان تا چند ميليون تومان متفاوت است، در اين آشفته بازار مدعيان فراواني به چشم مي‌خورند.
در بررسي مقدماتي مشخص مي‌شود تاكنون هيچ دوره رسمي يا دانشگاهي براي آموزش اين امر برگزار نشده است و اشخاص آموزش دهنده عموماً اشخاصي هستند كه تا چند روز پيش خود آموزش مي‌ديده اند و امروز خود را استاد مي‌نامند و دانسته يا نادانسته در جهت منافع نامشروع ديگران، هموطنان خود را فريب مي‌دهند.

* معاملات فاركس چگونه انجام مي‌شود؟

در فاركس قرار است شما ارزهاي مختلف را در مقابل هم خريد و فروش كنيد تا از اختلاف قيمت آنها سود ببريد. در واقع شما به طور مثال دلار را با پوند عوض مي‌كنيد تا با بالا رفتن قيمت پوند يا پايين آمدن دلار سود كسب كنيد. براي اين كار از طريق اينترنت و يك نرم‌افزار تحت وب عمل مي‌شود.
براي اين عمل از نرم افزارهاي مختلفي استفاده مي‌شود. يكي از معروف‌ترين اين نرم‌افزارها meta trader نام دارد، كه شركت روسي metaquotes آن را مي‌فروشد. در بررسي سايت اين شركت مشخص شد بيشترين بازديدكنندگان اين سايت از كشورهاي قبرس، برمودا، غنا و اردن هستند. در واقع پرطرفدارترين نرم افزار معاملات فاركس بيشترين طرفدار را در اين كشورها دارد كه خود جاي سوال و تعجب است.
اين نرم افزار دو بخش دارد يك نسخه مربوط به معامله‌گر يا client و يك نسخه مربوط به شركت‌هاي كارگزاري. نسخه معامله‌گر به راحتي و به صورت رايگان دانلود شده و با اتصال به اينترنت و يك كارگزار قيمت‌ها را عرضه مي‌كند. اما درآمد اصلي اين شركت از فروش نسخه كارگزاري است كه شامل يك نرم افزار به قيمت حدوداً چند هزار دلار و يك وب سرويس قيمت فاركس با اجاره ماهيانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار و براي راه‌اندازي اين موارد يك سرور كه اجاره ماهانه حداكثر چند صد دلار دارد كفايت مي كند. يعني با يك هزينه اوليه چند هزار دلاري و هزينه ماهيانه چند صد دلار اكنون شما مي‌توانيد به عنوان يك بروكر بازارساز عمل كنيد يعني مشتري بگيريد، قيمت بدهيد و ... اين دقيقا اين عملي است كه بروكرها در اكثر حالات و حداقل در مواجهه با مشتريان ايراني انجام مي‌دهند.

* بحث ضريب اهرم در فاركس جالب توجه است؟

يكي از امكانات بسيار خطرناك در اين بازار leverage يا ضريب اهرم است، به طور مثال شما ۱۰۰۰ دلار از سرمايه خود را براي يك به اصطلاح معامله وارد بازار مي‌كنيد. بروكر به شما مي‌گويد شما مي‌توانيد يك معامله ۱۰۰ هزار دلاري انجام دهيد يعني اهرم شما ۱:۱۰۰ است و اين را از امكانات خود ذكر مي‌كند. اما در عمل اين تنها پورسانت دريافتي بروكر است كه ۱۰۰ برابر شده است. يعني در حالتي كه همه چيز حتي اعتبار شما مجازي است. تنها يك امر واقعي است كه سرمايه شما به طور واقعي و نه مجازي در اختيار بروكر است و از طريق اين معامله صوري فقط يك اتفاق حقيقي افتاده و پورسانت پرداختي شما به بروكر ۱۰۰ برابر شده است.
نكته جالب توجه ديگر اين است كه بنابر ادعاي خود فعالان اين بازار بيش از ۹۰% شركت كنندگان در اين بازار سرمايه خود را از دست مي‌دهند. شايد اين اغراق‌آميز است اما احتمالا معناي ديگر اين سخن اين است كه همه كساني كه وارد اين بازي مي‌شوند ۹۰% سرمايه خود را از دست مي‌دهند. اين امر مشابهت بسياري به وضعيت اعضاي شركت‌هاي هرمي دارد كه بيش از ۹۰% اعضا سرمايه خود را از دست مي‌دهند و تنها عده معدودي به سود مي‌رسند.
حال در چنين حالتي ۱۰۰ برابر كردن معاملات تنها يك مفهوم دارد و آن سرعت بخشيدن به اين روند سقوط است. برخي بروكرها اين رقم را تا ۱۰۰۰ برابر نيز افزايش مي‌دهند.

* در صحبت‌هايتان به اصطلاح دمو(DEMO) اشاره كرديد، منظور شما چه بود؟

در فاركس اصطلاحي داريم به نام حساب دمو، در واقع هر شخصي مي‌تواند به طور رايگان يك حساب مجازي افتتاح كند و به طور مجازي سود يا زيان را تجربه كند. نكته جالب اينجاست كه اكثر شركت كنندگان بازار در حساب دمو به راحتي سود مي‌گيرند و در مدت كوتاهي سرمايه فرضي را چند برابر مي‌كنند.
در واقع حساب دمو حكم طعمه‌اي را دارد كه براي جلب سرمايه گذار عمل مي‌كند اما وقتي به طور حقيقي سرمايه گذاري مي‌كند در عرض چند روز يا حداكثر چند هفته كل حسابش را از دست مي‌دهد.حال سوال اين است چه تفاوتي بين دمو و حساب واقعي وجود دارد كه در اولي همه برنده و معاملات شيرين و در حساب واقعي همه بازنده مي‌شوند؟ و سوال بعدي اين است: در بازاري كه ۹۵% شركت كنندگان بازنده هستند چه نيازي است به زحمت بروكر براي اتصال مشتري به بازار! و اصولاً مشتري از كجا متوجه خواهد شد اين حساب يك شبيه سازي است يا يك معامله واقعي در بازار جهاني؟
در حساب دمو به طور مجازي و بدون پرداخت وجه شما مي‌توانيد وارد بازار شويد و يك حساب فرضي باز كنيد و از طريق نرم افزار شبيه ساز شروع كنيد به معامله.
عملي كه دقيقاً مشابه حساب‌هاي ظاهراً واقعي انجام مي‌دهيد. حال سوال اين است كه از كجا مي‌توان تشخيص داد كه حسابي كه اكنون با آن كار مي‌كنم واقعي است يا شبيه سازي شده؟ حسابي كه بابت آن سرمايه‌ام را داده‌ام چطور؟ اصولا در بازاري كه ۹۰% بازنده هستند چه نيازي است كه بروكر حساب واقعي باز كند و معاملات واقعي براي شما ترتيب دهد؟ در حالي كه با يك شبيه‌سازي شما را سرگرم مي‌كند و از ۱۰۰% عايدي كه به حسابش ريخته شده ۱۰% سود را بدهد و با يك حساب سرانگشتي ۹۰% سرمايه افراد به عنوان درآمد خالص نصيب بروكر مي‌شود.
حال كه بازار مجازي است اصولاً چه دليلي دارد كه بروكر قيمت واقعي را در زمان و لحظه واقعي اعلام كند؟ چرا كه سود او در گرو زيان شماست و سود شما يعني زيان بروكر. پس قيمتها را در برنامه شبيه ساز دستكاري و با مختصر دستكاري چون از امكاناتي مانند ضريب اهرم نيز استفاده مي‌كند، سرعت سقوط شما را تسريع مي‌كند.در واقع قيمتي كه شما مي‌بينيد ممكن است اختلافات ناچيزي در قيمت و فاصله زماني با قيمت واقعي داشته باشد كه اين فرصت را به بروكر مي‌دهد. در واقع بروكر رقيب شما است و طرف مقابل معامله شما فقط يك نفر است:خود بروكر


* بازار خرد فاركس اصطلاحي است كه اغلب اوقات مطرح است، موضوع چيست؟

فاركس بازار بين بانكي است كه عملاً براي ارتباطات ارزي فعاليت مي‌كند.چيزي كه امروز اين شركت‌ها با نام فاركس به مشتريان خرد عرضه مي‌كنند به شرط صحت و درستي همه بخش‌ها OFF EXCHANGE RETAIL FOREX نام دارد. در واقع بخشي به نام بازار خرده فروشي خارج از بورس فاركس، جالب اينجاست كه اين عمليات خرده فروشي در برخي كشورها ممنوع است. حتي در كشوري مثل تايلند!
اين بخش از بازار حجمي كمتر از ۵% بازار را در اختيار دارد، در واقع ادعاي حجم معاملات چند تريليون دلاري در روز فريبي بيش نيست و در حقيقت حتي خود بانك‌هاي عامل مثل دوچ بانك سرمايه خود را در معاملات وارد نمي‌كنند و سود و درآمد خود را از كميسيون معاملات به دست مي‌آورند. در واقع بر خلاف ادعاهاي زياد، بانكهاي تجاري سرمايه‌هاي خود را وارد اين بازي نمي‌كنند و اگر هم وارد بازي مي‌شوند با هدف كسب كميسيون است. بانك مركزي خودمان نيز حضور بانك‌هاي داخلي را در اين بازار ممنوع كرده است. روش معاملات در بازار بين بانكي از طريق ترمينال‌هايي مثل رويترز و بلومبرگ است، بانك‌هاي داخلي ما عموماً از ترمينال رويترز استفاده مي‌كنند.

در اين بازار مراتب مختلفي وجود دارد كه به ترتيب: سرمايه گذار و معامله گر خرده، نماينده بروكر، بروكر يا بازارساز واسطه، كانتر پارت و تأمين كننده نقدينگي و بروكر اصلي يا بانك صاحب ترمينال يا خط اعتباري است، البته حضور نماينده بروكر اجباري نيست و تازه همه اينها به شرط صحت و عدم سوء نيت است.
در واقع در يك سيستم سلامت همه تلاش مي‌كنند تا به ترمينال بانكي منتقل شوند اما همانطور كه مي‌بينيد براي رسيدن به ترمينال بين بانكي بايد از موانع زيادي گذشت كه مهمترين آن بروكر است. درواقع بروكر تلاش مي‌كند همه سود را تا آنجا كه مي‌تواند خود دريافت كند.
در اين بازار بيش از ۹۵%شركت كنندگان خرد بازنده هستند و چون بازار با بازي جمع منفي اداره مي‌شود اگر خود بروكر طرف مقابل معامله قرار گيرد اين سود به او تعلق مي‌گيرد.
بنابراين به جاي انتقال معامله به بازار، خود طرف معامله (كانترپارت) مي‌شود و علاوه بر كميسيون، سود حاصل از زيان طرف مقابل را نيز كسب مي‌كند.
در اين سيستم سود اصلي با بروكر است به همين دليل بروكر تلاش مي‌كند خود در مقابل معامله گر قرار گيرد و علاوه بر كميسيون، سود حاصل از زيان طرف مقابل را نيز كسب كند، ابزار اين عمل پلاتفورم نرم‌افزاري معاملات است.
رايج‌ترين پلاتفورم بازار متاتريدر است، اما روش‌هاي تقلب از طريق نرم افزار به شرح زير است: تأخير در نمايش قيمت، دستكاري قيمت، شكار نقاط زيان معامله‌گران به منظور خروج آنان از بازي برنده، نمايش دمو و عدم اتصال به بازار و ... است.
يكي ديگر از مسائل دسترسي بروكر به اطلاعات جمعي معامله‌گران است. به همين جهت بروكر كه خود طرف مقابل معامله است با داشتن اين اطلاعات يك قدم از همه معامله‌گران جلو است.

* فاركس چه ميزان ضرر به كشور وارد كرده است؟

بر اساس اطلاعات ما و گزارش‌هاي نهادهاي نظارتي خارجي و تطبيق با وضعيت داخلي، هر فرد به طور متوسط ۱۵ هزار دلار در فاركس از دست داده است. برخي اين كلاهبرداري را بزرگترين كلاهبرداري سال‌هاي اخير مي‌دانند كه در خيلي نقاط دنيا انجام شده اما با توجه به شرايط فعلي، ايران بهشت اين كلاهبرداري است و در صورت عدم برخورد قاطع با اين موضوع، هرمي‌ها را پشت سر مي‌نهد. قبل از هر چيزي لازم است توضيح بيشتري بدهم، يكي از موارد مهم در پولشويي مبحث پول الكترونيك است.
پول الكترونيك از چندين سال پيش وارد ايران شد و در سال‌هاي اخير در ميان شركت‌هاي فاركسي و به خصوص نمايندگان بروكرهاي خارجي بسيار رواج پيدا كرده، شركت‌هاي فعال فاركس به واسطه نوع فعاليت خود در خروج ارز از كشور و كشف روش‌هاي جديد همواره پيشگام بوده اند.
فاركس موجب خروج حداقل مبلغي بين ۵۰۰ ميليارد تا ۱۰۰۰ ميليارد تومان ارز از كشور طي ۳ سال گذشته شده است. هرچند اين رقم را با احتياط بايد عنوان كرد. اكثر مال‎باختگان فاركس شكايتي نمي‌كنند، اما مال‎باختگاني كه ۴۰ ميليارد تومان سرمايه خود را در اين راه از دست داده‌اند، وجود دارند.

* گويا براي فعاليت در فاركس احكام شرعي نيز وجود دارد؟

همچون برخي شركت‌هاي هرمي كه براي توجيه عمل خود به استفتائات مراجع عظام استناد مي‌كردند اين سوءاستفاده در اين مورد نيز وجود دارد.اين عمل به چند شكل انجام مي‌شود: جعل استفتاء مراجع و طرح سوال استفتاء به نحوي كه با مخفي كردن برخي حقايق حكم عدم حرمت بگيرند.
اما در استفتائاتي كه رسماً‌ اخذ شده و قابل اطمينان است، مراجع عظام عموماً حضور در اين بازار را منع و حرام اعلام كرده‌اند.آيت‌الله مكارم شيرازي، آيت‌الله سيستاني وآيت‌الله بهجت فعاليت در فاركس را حرام اعلام كرده‌اند.

* با اين توضيحات آيا فاركس قانوني است؟

يكي از مشكلات اصلي، عدم اعلام مواضع شفاف از سوي مسئولان ذيربط و عملكرد انفعالي آنان در قبال اين موضوع است. در واقع تنها اعلام موضع رسمي، از سوي بانك مركزي به عنوان متولي امور پولي و مالي در كشور آن هم مربوط به سالها پيش است كه اطلاعيه‌اي دو پهلو در صفحات داخلي يكي از روزنامه‌هاي صبح كشور چاپ شد.
در واقع يك اعلاميه بدون پشتوانه و غير الزام آور كه متأسفانه از پشتوانه فني هم برخوردار نبود. اين همه آگاه‌سازي و برخورد مرجع سياست گذاري نهادهاي پولي و سرمايه در جهت جلوگيري از متضرر شدن هموطنان و از دست رفتن سرمايه ملي بوده است. نهادهاي ذيربط ديگر مثلاً بورس حتي همين عمل را نيز انجام ندادند و اين خود دستاويزي براي شركتها و اشخاص شد تا اعلام كنند فاركس غير قانوني نيست و بلكه بانك مركزي شركت‌هاي غيرحرفه‌اي را مخاطب قرار داده است و ما صحيح عمل مي‌كنيم.

عده‌اي هنوز سعي دارند با دامن زدن به شايعات و القاي اين موضوع كه برخوردهاي احتمالي ناشي از ضعف دانش و آگاهي مسئولان است و مظلوم نمايي خود و سياه نمايي اوضاع تلاش كرده‌اند. مانند سرشبكه‌هاي شركتهاي هرمي كه عنوان مي‌كنند چون ما مستقيم بازاريابي مي‌كنيم و ماليات نمي‌دهيم دولت با ما برخورد مي‌كند. اينجا نيز نهادهاي حكومتي متهم به سهم خواهي مي‌شوند.

عده ديگري از موافقان فاركس معتقدند: فاركس بازاري است كه افراد مي‌توانند به صورت مستقيم يا از طريق كارگزار در آن خريد و فروش كنند اگر كسي به صورت اصولي وارد فاركس شود و در بازار فاركس معامله كند با داشتن حساب بانكي مشخص مي‌تواند در سود و زيان شريك شود. اما بحث شركت ‌هاي هرمي‌متفاوت است. شركت‌هايي هستند كه در فضاي مجازي و با وعده‌هاي فريب‌دهنده كلاهبرداري مي‌كنند و گاهي اسم خود را فاركس مي‌گذارند كه بايد با شركت‌ هاي فريب ‌دهنده برخورد شود.

در واقع همه تلاش بر اين است كه القا كنند اين يك عمليات صحيح است و بايد با شركت‌هاي متخلف برخورد كرد و جالب اينجاست هيچ شخص يا شركتي خود را متخلف نمي‌داند.

فاركس در خوشبينانه ترين حالت بازاري است كه در آن نوسانات موهوم خريد و فروش مي‌شود. نوساناتي كه صرفاً بر اساس نرخ متغير ارزهاي رايج به وجود آمده‌اند و چرخه نقدينگي آن در نزد خريداران ايراني جايگاهي نداشته و پشتوانه پول ملي ما نيست.
به لحاظ عقود اسلامي اين نوع معاملات چه از نظر قرري بودن، ربوي بودن، صفحي بودن داراي مشكل بوده و فارغ از قوانين موضوعي كشوري در عقود شرعي صرفاً به مانند يك قمار با ضريب باخت بسيار بالا عمل مي‌كند.

در بررسي شكايات مالباختگان متوجه مي‌شويم كه اساساً موضوع معامله و خريد و فروش بر روي يك دموي نرم افزاري صورت گرفته است. يعني اين كه صرفاً با فريب مشتري يا مخاطب پول را از او گرفته اند و به جيب زده‌اند و در يك نمايش صرفا نموداري به مخاطب چنين القا كرده‌اند كه شما اين معامله را تحت اين شرايط باخته‌ايد. در حالي كه سازوكار بورس و سنجش نوسانات به راحتي در تهران قابل ارائه است به چه دليل اين چنين افسار گسيخته افراد به ترويج معاملاتي آن هم در قالبهاي موهوم بدون پشتوانه و توأم با ضرر بيش از ۹۰% مي‌پردازند؟

فاركس در سلامت‌ترين حالت و به شرط صحت همه امور يك بازار اهرمي بسيار پرريسك است كه برندگان اصلي آن تنها بانك‌ها و بروكرهاي خارجي بوده و هستند و با موازين شرعي اقتصاد نيز همخواني نداشته و بنابر فتاوي ورود به اين بازار حرام است.