ردیف‌های قدیمی دیگر کاربرد ندارد

گروه موسیقی: کتاب «گزیده ردیف‌های کاربردی موسیقی ملی ایران» تازه‌ترین تألیف آقای کیوان ساکت، آهنگساز و نوازنده است که اوایل بهمن ماه رونمایی شد. کیوان ساکت 55 ساله است. وی در سال 1369 به دعوت هنرمند گرامی پرویز مشکایتان به عنوان مسوول به گروه عارف دعوت شد و حاصل این همکاری آثاری است نظیر - افشاری مرکب و افق مهر و وطن من با صدای مرحوم ایرج بسطامی و مقام صبر با صدای آقای علیرضا افتخاری و کنسرت‌های متعددی در داخل و خارج از ایران . وی در سال 1375 گروه وزیری را تأسیس و آثار زیادی را با این گروه در داخل و خارج از کشور اجرا کرده است. با وی به همین بهانه گفت‌وگویی ترتیب داده‌ایم.

به گزارش بولتن نیوز، ساکت با بیان اینکه این کتاب ویژه است و تاکنون کتابی با این ویژگی‌ها سراغ ندارم که در حوزه موسیقی منتشر شده باشد افزود: یکی از ویژگی‌های این کتاب موجز بودنش است یعنی ما «شاه گوشه» را نوشتیم. ویژگی دیگر این است که این کتاب برای کسانی که می‌خواهند در بحث ردیف ورود و آشنایی پیدا کنند بسیار راهگشاست. نوازندگان با جواب آواز آشنا می‌شوند. همچنین با عروض شعری هم آشنا می‌شوند. این کتاب به‌جز کاربرد آموزشی، کاربرد اجرایی هم دارد. از این جهات زمان زیادی صرف نوشتن این کتاب شد.

وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چه مدت صرف نوشتن این کتاب شد گفت: حدود سه سال و نیم زمان برای نوشتن این کتاب گذاشتم. در خلال نوشتن کتاب از تمام منابع ردیفی بهره گرفتم. ردیف قدما ضمن اینکه میراث گران‌بهایی از فرهنگ ما هستند و بسیار ارزشمند و گران‌قدر و جز میراث معنوی ما محسوب می‌شوند؛ اما کاربرد اجرایی ندارند و در اجرا نمی‌توان از آنها خیلی استفاده کرد. در این کتاب از وجود بزرگانی مانند استاد امیرخانی، حسین آهی، فرهنگ شریف و غیره استفاده کردم.

ساکت ادامه داد: هنرمندانی چون آقایان جلیل شهناز، فرهنگ شریف، حسن کسایی و … بدون اینکه چیزی بنویسند، در اجرایشان به نوعی برگردان ردیف به زبان امروز را داشتند؛ من هم با استفاده از آنچه این بزرگان نواختند و نیز تکنیک‌هایی که خودم در ساز تار به دست آوردم و نیز با حفظ جان مایه‌های اصیل و حفظ موسیقی، ردیف جدیدی نوشتم که تمام اصالت‌های ردیف قدما را حفظ کرده و از آنها خارج نشده ولی جمله‌بندی‌هایش به گونه‌ای است که کاربرد اجرایی دارد.»

این آهنگساز بیان داشت: به نظر من ردیف قدما امروزه دیگر کاربرد اجرایی نداشته ولی این ردیف جدید با در نظر گرفتن این مسأله برای اجرا مناسب خواهد بود.

ساکت گفت: این ردیف کاربردی را از اکنون در قالب مستر کلاس‌هایی به نوازندگان تار و سه تار معرفی می‌کنم، به‌زودی و در آینده نزدیک درباره نکات مهم و کلیدی این ردیف و اینکه چه مواردی باعث کاربردی شدن آن شده، صحبت خواهم کرد.»

این آهنگساز درباره لزوم انتشار چنین ردیفی گفت: ردیف‌های قدیمی و سنتی موسیقی ایرانی که گنجینه‌ای از میراث کهن موسیقی ماست در عین حال که بسیار ارزشمند است به دلیل تغییر مناسبات فرهنگی و اجتماعی جامعه امروز ما خاصیت کاربردی خود را از دست داده‌اند.

ساکت افزود: ردیف‌های قدما امروزه فقط برای تدریس مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین جای ردیفی که شاگردان با فراگرفتن آن هم با گوشه‌های گوناگون موسیقی زیبای ایرانی آشنا شوند و هم در عین حال ردیف‌های کاربردی را فرا بگیرند خالی به نظر می‌رسید.

کیوان ساکت درباره آنالیز موجود در این کتاب‌ها نیز افزود: هر گوشه به صورت کامل آنالیز شده و اطلاعات جامعی به هنرجو می‌دهد. در عین حال ترجمه این کتاب به زبان انگلیسی که در پایین صفحات آورده شده، راهنمای خوبی برای علاقه‌مندان به موسیقی ایرانی در دیگر کشورها و فرهنگ‌هاست زیرا ملاحظه کرده‌ایم بسیاری از مردم کشورهای دور و نزدیک به سازهای ایرانی به ویژه تار و سه تار علاقه‌مند شدند و نواختن آن‌ها را تمرین می‌کنند. به علاوه ترجمه آنالیز گوشه‌ها به زبان انگلیسی می‌تواند در درک بهتر آن‌ها مؤثر افتد.

ساکت در پاسخ به اینکه چقدر از کتابی که منتشر شده راضی هستید و نزدیک به تفکرات شما بوده؟ گفت: هیچ هنرمندی از اثرش کاملاً راضی نیست اما اگر یک هنرمند 80 درصد از آنچه که در ذهن و تصورش بوده به فعلیت درآورد موفق بوده است و فکر می‌کنم این اتفاق برای این کتاب افتاد. از لحاظ چاپ و انتخاب کاغذ نیز نفیس‌ترین‌ها را انتخاب کردیم. حتی در انتخاب رنگ کاغذ هم حساسیت‌هایی داشتیم که مخاطب در طولانی مدت خسته نشود.

استاد ساکت را به عنوان یک موسیقیدان نوآور می‌شناسند. در این کتاب نوآوری‌های فراوانی دیده می‌شوند.

وی با بیان اینکه تمرین ردیف‌ها به‌طور کلی خسته کننده می‌شود، گفت: به همین دلیل برایم اهمیت داشت که جملات طوری نوشته شوند که ملالت برای شاگرد ایجاد نشود.

ساکت در بخش پایانی سخنانش با اشاره به سه بخش گوناگونی که در این کتاب‌ها گنجانده شده گفت: در این کتاب مانند کتاب‌های پیشینی که نگاشته‌ام سه بخش اساسی لحاظ شده‌اند. در بخش اول تمرین‌های چهارگاه و تئوری چهارگاه مورد توجه قرار گرفته است. بخش بعد شامل ردیف‌های چهارگاه است و بخش پایانی نیز به آهنگ‌های معروف و ضربی چهارگاه اختصاص دارد.

منبع: صبح نو