بازنده اصلی جنگ عراق

براساس اظهارات مقامات آمریکایی و عراقی، موافقت اوباما برای ادامه حضور نیروهای آمریکایی در عراق براساس درخواست رسمی نوری مالکی، نخست‌وزیر آن کشور، از وی صورت می‌گیرد.

اما اکنون مقامات آمریکایی و عراقی تصدیق می‌کنند که مالکی ممکن است برای مطرح کردن درخواست رسمی از ایالات متحده برای استقرار نیروهای آن کشور در عراق تردید داشته باشد. مالکی با فشارهای سیاسی زیادی در داخل کشورش روبه‌رو است. در روزهای گذشته و بعد از سفر رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا به عراق، هزاران عراقی در شهرهای مختلف در اعتراض به ادامه اشغالگری آمریکا دست به تظاهرات زدند. مقامات آمریکایی یا عراقی نمی‌دانند که آیا مالکی می‌تواند تا فرا رسیدن تابستان در برابر موج بزرگ مخالفان حضور آمریکا در عراق مقاومت کند و جان سالم به در ببرد یا خیر؟

کــاخ سفید در اوایــل سپتامـبر 2010میلادی به دولت عراق اطلاع داد که قصد دارد 15 تا 20هزار نفر از سربازان خود را در عراق نگه دارد، این در حالی است که هزاران نفر از نیروهای عملیات ویژه که هویتشان مشخص نشده است در عراق به‌سر می‌برند. براساس اظهارات یکی از مقامات ارشد اطلاعاتی عراق، اوباما تصریح کرد که حضور نیروهای آمریکایی در عراق فقط درصورت درخواست مالکی از وی صورت می‌گیرد. در حالی که زمان برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا فرا رسیده بود، کاخ‌سفید که نگران از دست دادن حمایت پایگاه ضد‌جنگ حزب دمکرات بود، اصرار کرد که سربازان مذکور ظاهرا باید تحت‌کنترل نیروهای امنیتی وزارت امور خارجه آمریکا قرار داشته باشند.

طرفداران حضور نظامیان آمریکا در عراق پس از سال2011 میلادی که در دولت اوباما هستند، بر این باورند که جنگ عراق از یک شکست نکبت‌بار به یک موفقیت در سال2007 و 2008 میلادی تبدیل شده و این موفقیت مدیون افزایش سربازان آمریکایی و راهبرد ژنرال دیوید پترائوس بوده است.

براساس اظهارات این مقام اطلاعاتی عراق، مقامات وزارت دفاع آمریکا در ماه فوریه به مسئولان عراقی متذکر شدند که اوباما اکنون حاضر است از استقرار 17هزار سرباز رزمی ایالات متحده در آن کشور پس از سال2011 میلادی حمایت کند و این امر به ارسال نامه رسمی مالکی به اوباما و درخواست از او بستگی دارد.

این مقام اطلاعاتی عراق همچنین فاش کرد که پنتاگون به‌دنبال اجرای طرح‌های احتیاطی است تا سومین لشکر پیاده نظام آمریکا را در شهر کرکوک که به‌شدت تحت کنترل نیروهای ایالات متحده قرار دارد مستقر کند، اما به‌دلیل اینکه اوباما قاطعانه تصمیم گرفته است نیمی از نیروهای نظامی آمریکا را در عراق نگه دارد، این احتمال که مالکی از رئیس‌جمهور ایالات متحده رسما درخواست کند که سربازان آمریکایی در آن کشور باقی بمانند، امری سؤال‌برانگیز است.مقامات آمریکایی و عراقی اکنون تصدیق می‌کنند که نیاز مالکی به حمایت‌های سیاسی مقتدی صدر، روحانی شیعه و نفوذ مقتدی در بخش شیعه‌نشین جنوب عراق- پس از شکست در انتخابات اواسط سال2008 میلادی- بیشتر شده و نشان می‌دهد که به خاطر احتمال تداوم حضور سربازان آمریکایی در عراق، فشارهای سیاسی بر مالکی افزایش یافته است.

مقتدی از طرفدارانش خواسته بود که از برگزاری تظاهرات گسترده علیه دولت مالکی در تاریخ 25 فوریه خودداری کنند. این مقام اطلاعاتی عراق در مصاحبه با خبرگزاری IPS گفت که این امر از سقوط دولت مالکی جلوگیری کرد.
مقتدی صدر هم همیشه از حضور نظامی آمریکا در عراق انتقاد می‌کند. پس از آنکه او در ماه ژانویه به عراق بازگشت، پیام تندی را صادر کرد با تأکید بر این موضوع که نخستین هدف برای آزادی عراق، خلاص شدن از دست آمریکای اشغالگر است.

این مقام اطلاعاتی عراق در این رابطه گفت: اگر مالکی از آمریکا درخواست کند که سربازانش در آن کشور باقی بمانند، طرفداران مقتدی صدر تلاش می‌کنند که نخست‌وزیر عراق را از قدرت ساقط کنند. این مقام اطلاعاتی همچنین افزود: مشخص نیست که مالکی بتواند تابستان امسال هم در قدرت باقی بماند یا خیر.از سوی دیگر، یکی از مقامات رسمی آمریکا اظهار داشت که حتی قبل از اینکه مالکی دررابطه با درخواست از اوباما برای ادامه حضور سربازان ایالات‌متحده در عراق تصمیمی بگیرد، دولت او ممکن است سقوط کند.

اما عربستان سعودی با اعزام سربازان جنگی خود به بحرین در ماه گذشته که باهدف سرکوب جنبش طرفدار دمکراسی و اکثریت شیعیان آن کشور صورت گرفت، اگر چه گسترش روابط با دولت مالکی را غیرممکن نکرده ولی توسعه روابط با آمریکا را دشوار کرده است.براساس اظهارات این مقام اطلاعاتی عراق، اقدام خصمانه عربستان سعودی علیه شیعیان بحرین، این موضوع را روشن‌تر کرده است که ریاض باید به‌عنوان دشمن شمار یک بغداد در نظر گرفته شود.

اما این تنها بخشی از اختلافاتی است که میان مقامات عراقی و عربستان سعودی وجود دارد. وزارت اطلاعات عراق به شواهد و مدارکی دست یافته است که نشان می‌دهد گروه اصلی القاعده در آن کشور می‌خواهد عراق را به مقصد لیبی ترک کند. اما اکنون سازمان دیگری وجود دارد که به اسم القاعده در عراق فعالیت می‌کند. این گروه درحقیقت یک گروه شبه نظامی بعثی است که تحت حمایت عربستان سعودی قرار دارد و از اردن توسط ژنرال عالی‌رتبه‌ای که به صدام حسین، دیکتاتور پیشین عراق، خدمت می‌کرد، هدایت می‌شود.لزوم دفاع در برابر دخالت‌های عربستان سعودی در عراق و مبارزه با دامن زدن به اختلافات شیعه و سنی در منطقه، بدین معناست که مالکی باید روابط خود با ایران را بیشتر کند.

ناآرامی‌های سیاسی در عراق در قالب تظاهرات مردمی نمایان می‌شود. بیشتر این ناآرامی‌ها به خاطر ناتوانی دولت مالکی برای بهبود خدمات‌رسانی اولیه به مردم است و باعث شده تا او مجبور شود سطح همکاری نظامی با آمریکا را کاهش دهد.
یکی از نشانه‌های کاهش سطح همکاری نظامی عراق با آمریکا را می‌توان تردید بغداد برای خرید 18 فروند از آخرین مدل‌های جت‌های جنگنده اف-16 واشنگتن دانست. این معامله که 4 میلیارد و 200میلیون دلار تخمین زده شده بود، با تسلیحات پیشرفته هوا به زمین و هوا به هوا کامل می‌شد. هنگامی که جزئیات معامله تسلیحاتی عراق و آمریکا، سپتامبر سال گذشته به‌طور رسمی مشخص شد، آژانس همکاری امنیت دفاعی و دفتر پنتاگون که وظیفه فروش تسلیحات به کشورهای خارجی را بر عهده دارد، با افتخار اعلام کردند که این معامله تضمین می‌کند که حضور نظامی آمریکا در عراق سال‌ها ادامه خواهد داشت.در اواخر ژانویه، مرکز فرماندهی آمریکا در عراق تا حدی به انجام این معامله تسلیحاتی و امضای قرارداد توسط مالکی امیدوار شده بود که به اشتباه در یک گزارش خبری اعلام کرد که امضای این قرارداد قبلا صورت گرفته است.

اما پس از اینکه ماه فوریه تظاهرات مردمی در شهرهای بغداد و کربلا در اعتراض به معامله تسلیحاتی عراق با آمریکا شروع شد، علی دباغ، سخنگوی دولت عراق، اظهار داشت که امضای قرار داد خرید جت‌های جنگنده از واشنگتن، امسال به تعویق افتاده است. وی توضیح داد که 900میلیون دلار پیش‌پرداختی که قرار است برای خرید جت‌های جنگنده اف-16 آمریکا هزینه شود، به‌صورت کمک‌های 3 تا 4میلیارد دلاری به مردم نیازمند اختصاص خواهد یافت تا آنها بتوانند سهمیه غذایی خود را تهیه کنند.اگر چه دولت عراق در تاریخ اول مارس اعلام کرد که قیمت‌های بالای نفت در سال‌جاری 8 میلیارد دلار به بودجه این کشور می‌افزاید، با وجود این، تعداد جنگنده‌های اف-16 در این معامله به 12فروند کاهش یافت و سیستم‌های تسلیحاتی که کمتر پیچیده هستند در این قرارداد گنجانده شدند. اکنون انتظار می‌رود که هزینه این معامله فقط کمی بیشتر از یک چهارم قرار داد اصلی باشد و پیش‌پرداخت آن به 250میلیون دلار کاهش یابد.

با وجود اینکه مالکی تصمیم گرفته است ساخت نیروگاه ملی برق فشار قوی را شروع کند چرا که میلیاردها دلار هزینه دربرخواهد داشت، براساس اظهارات یکی از مقامات نظامی ارتش عراق، هنوز مشخص نیست که آیا او این قرارداد تسلیحاتی با آمریکا را امضا خواهد کرد یا خیر؟

اگر پس از پایان مهلت توافقنامه امنیتی بغداد- واشنگتن که در نوامبر 2008میلادی میان عراق و آمریکا به امضا رسید، نخست‌وزیر عراق از سربازان ایالات متحده درخواست نکند که در آن کشور حضور داشته باشند، ادعایی که در 3سال گذشته وجود داشت مبنی بر اینکه مالکی یکی از متحدان آمریکاست، غلط از آب درمی‌آید. آمریکا در توهم نفوذ در عراق به سر می‌برد اما حقیقت اصلا برای مقامات ایالات متحده خوشایند نیست. گزارش‌های خبری نشان می‌دهد که رویدادهای مهمی که در گذشته در عراق اتفاق افتاد، به مثابه ضربه محکمی بر سیاست خارجی آمریکا بود. از این رویدادها می‌توان به انتخاب مالکی به‌عنوان نخست‌وزیر عراق در سال2006، آتش‌بس‌های سال2007 در بصره و بغداد و تجدید میثاق سیاسی میان مالکی و مقتدی صدر در سال2010 میلادی اشاره کرد.