استفاده از روش هرم غذایی برای ایجاد تعادل در مصرف مواد غذایی

گروه سلامت و تغذیه: يكي از روش هايي كه براي ايجاد تعادل در مصرف مواد غذايي مورد استفاده قرار مي گيرد،‌ روش هرم مواد غذايي است. در قاعده هرم غذايي، غلات و حبوبات قرار گرفته اند. به اين معني كه لازم است مصرف اين مواد غذايي در برنامه غذايي زياد باشد.

به گزارش بولتن نیوز، قسمت بعدي هرم به دو نيمه تقسيم مي شود. يك طرف سبزي ها و طرف ديگر ميوه ها قرار گرفته اند. با توجه به جايگاه سبزي ها و ميوه ها در هرم و با توجه به ويژگي هاي تغذيه اي كه دارند، لازم است مصرف آنها زياد باشد. قسمت بالاتر هرم هم به دو قسمت تقسيم شده. يك طرف لبنيات و طرف ديگر گوشت، مرغ، ماهي و تخم مرغ قرار دارند. بنابراين نبايد درمصرف اين مواد غذايي افراط كرد. لازم به يادآوري است كه مصرف لبنيات در كشور ما كم است. به طوركلي متوسط مصرف لبنيات در كشورهاي در حال توسعه يك چهارم كشورهاي توسعه يافته است. در رأس هرم هم، قند و شكر و روغن ها قرار گرفته اند. به اين معني كه به منظور حفظ تعادل در تغذيه و سلامتي بايد مصرف قند و شكر و چربي ها را محدود كرد.

هرفردي، در هر گروه و يا طبقه اجتماع براي زندگي بهتر و مرفه تر تلاش مي كند. يكي از مهم ترين حوايج انسان، تأمين تغذيه خوب و كافي است. معمولاً در خانواده هايي كه درآمد متوسط دارند،‌ كمتر از 50 درصد از درآمد صرف هزينه غذا مي شود. اين قسمت از هزينه نسبت به درآمد افراد كاملاً متغير است. با درآمدهاي كم هم مي توان نياز غذايي را تأمين كرد. اما در اين مورد تنظيم صحيح بودجه غذايي اهميت بسزايي دارد.

توجه كافي به تأمين نياز غذايي افراد نه تنها در سطح خانواده بلكه در سطح كشور هم بايد مورد توجه باشد. در كشورهاي در حال پيشرفت معمولاً در طبقات كم درآمد، خانواده هايي هستند كه حتي اگر تمام درآمد روزانه خود را براي خريد مواد غذايي خرج كنند، باز هم نمي توانند غذاي كافي براي تمام افراد خانواده تأمين كنند. در چنين مواردي، با كمك هاي غذايي و بالا بردن سطح درآمد خانواده (بالا بردن سطح درآمد خانواده روش اصلي در بهبود وضعيت جوامع فقير است)، به طريقي ممكن است مشكل تغذيه اي اين افراد را حل كرد. به طوركلي هرچه درآمد كمتر باشد، قسمتي از آن كه صرف تهيه غذا مي شود زيادتر است. رژيم هاي غذايي ارزان قيمت را بايد به خوبي شناخت و از آنها در تنظيم اين نوع برنامه ها استفاده كرد. آموزش مصرف صحيح بودجه محدود از مهم ترين عوامل مؤثر در بهبود وضع تغذيه اي خانواده هاي كم درآمد است. بايد مواد غذايي را طوري انتخاب كرد تا از گروه هاي چهارگانه غذايي استفاده شود.

بودجه غذايي خانواده بستگي به عواملي دارد. از جمله تعداد افراد خانواده و مشخصات سني و فيزيولوژيك هريك (مانند كودك مادر شيرده و غيره...). همچنين در شهرهاي بزرگ مواد غذايي، گران تر از شهرهاي كوچك و روستاها است. مقدار مواد غذايي كه درخانه تهيه و نگهداري مي شود هم در بودجه غذايي مؤثر است. صرف غذا در بيرون از منزل هم گران تر از منزل است. درضمن تهيه بعضي از مواد غذايي در فصل برداشت ارزان تر است تا ساير فصول. استفاده بهينه از بودجه محدود و جلوگيري از اسراف هم اثرگذار است. بدين منظور بايد از مصرف موادي با ارزش كم تغذيه اي مانند چيپس، پفك، نوشابه و غيره خودداري كرد. گوشت ها معمولاً گران ترين مواد غذايي هستند. بخصوص قسمت هايي از گوشت كه بيشتر مورد توجه بوده و مطلوب است گران تر است. بايد دانست كه قسمت هاي مختلف گوشت از نظر كيفيت پروتئين تفاوت زيادي با هم ندارند. در تنظيم برنامه غذايي بايد مقدار مورد نياز نان،‌ برنج يا سيب زميني و شيوه فراورده هاي آن را منظور كرد. روزانه لازم است دست كم يك بار يكي از سبزي ها و يا ميوه ها براي تأمين ويتامين مورد نياز مصرف شود. درمورد كودكان بايد مطمئن شويم كه مقدار لازم شير، گوشت، تخم مرغ، ميوه و سبزي مصرف كنند. درمورد مواد غذايي لازم كه بايد روزانه تهيه شود. بهتر است در هر نوع رژيمي مقداري از بودجه صرف خريد لبنيات، سبزي ها و ميوه ها شود.

مواد غذايي مختلف را به مناسبت شباهت تركيبات مواد مغذي آنها، برحسب بودجه غذايي وموادي كه در دسترس هستند، مي توان جانشين يكديگر كرد. نان هاي مختلف در وزن مساوي تفاوت هاي زيادي با هم ندارند. نان، برنج و ذرت با اختلاف كمي ممكن است جانشين يكديگر شوند. 100 گرم نان با 350 گرم سيب زميني و 75 گرم برنج خام از نظر ارزش تغذيه اي تقريباً برابر است. 30 گرم گوشت پخته با يك عدد تخم مرغ و يا 30 گرم پنير ارزش تغذيه اي نزديك به هم دارد.

منبع: اصول تغذيه، نگارش دكتر علي كشاورز با همكاري آزاده نجارزاده كارشناس ارشد رشته علوم بهداشتي در تغذيه.