حال و هوای محرم و قاب کم رمق تلویزیون

گروه سینِما و تلویزیون - رسانه ملی در محرم امسال حال و هوایی متفاوت از سالهای قبل داشت؛ حال و هوایی که البته نقد عموم مخاطبین آن و نیز فعالان فرهنگی و رسانه ای را به همراه داشت.

تلویزیون در محرم امسال ترجیح داد که حال و هوای این ماه را بیشتر در قالب برنامه های کم دردسری همچون پخش زنده یا با تأخیر مراسم های عزاداری اقصی نقاط کشور و نیز پخش برنامه های گفتگو محور با حضور یک مجری و حداکثر دو کارشناس دینی به این رسانه بیاورد و البته برخلاف سالهای قبل، دیگر خبری از پخش سریال های متعدد از شبکه های مختلف سیما، متناسب با حال و هوای این ایام نبود.

به گزارش بولتن نیوز، شبکه یک در دهه اول ماه محرم امسال به ادامه پخش سریال پلیسی «آمین» پرداخت. شبکه دوم سیما نیز همین روال را پیرامون «کیمیا» در پیش گرفت. دست شبکه سه نیز در این زمینه همچون دو شبکه باسابقه تر خالی بود و ترجیح داد به پخش یک سریال قدیمی مناسبتی اقدام کند. شبکه تهران نیز بی خیال عالم و آدم مجموعه کره ای «دختر امپراطور» را به روی آنتن فرستاد. حال وهوای مابقی شبکه های تلویزیون نیز دست کمی از این نداشت؛ یا سریالهای مناسبتی محرم محور سالهای قبل پخش شد یا همچون شبکه های سراسری به ادامه روند پخش برنامه های قبل از محرم خود پرداختند.

این تغییر یکباره در رویه صدا و سیما در نمایش برنامه های ویژه ی مناسبت محور، به خصوص سریالهای مناسبتی که در ایام ویژه سال به بخش اصلی و جداناشدنی کنداکتور اکثر شبکه های رسانه ملی تبدیل شده است، موضوعی عجیب می نمایاند؛ موضوعی که شاید با رسالت اصلی این سازمان در تناقض باشد.

برخی دلیل عمده این تغییر رویه را به کمبود بودجه و نیز تغییر مدیریت صدا و سیما مرتبط می دانند. موضوعی که از سوی مدیر شبکه سوم سیما نیز مورد تأکید قرار گرفته است.

غلامرضا میرحسینی مدیر شبکه سه سیما در گفتگو با یکی از خبرگزاری ها در این زمینه می گوید: «بخشی از این مسأله به دلیل مشکلات مالی است که سازمان دارد و همچنین تغییراتی که در این شبکه وجود داشته است.»

میرحسینی در ادامه دلیل اصلی را به تغییرات گسترده در بدنه مدیریتی این شبکه مرتبط کرده و می افزاید: «آثار نمایشی با زمان‌بندی که برای پیش‌تولید و تولید آنها در نظر گرفته می‌شود تا به آنتن برسند، یک‌سال زمان نیاز دارند و این درحالی است که گروه فیلم و سریال این شبکه چند ماه پیش با تغییراتی مواجه بوده است و برای تولید آثار جدید باید از فرصت کافی برخوردار باشند تا بتوانند فیلمنامه‌ها را بررسی کرده و آنها را براساس مشکلات مالی بررسی کنند. ما امسال سریالی نداشتیم، بنابراین، این آثار را پخش کردیم تا با اولویت‌بندی مسائل مالی فرصت داشته باشیم آثاری را تولید کنیم.»

مشکلات مالی و کمبود بودجه موضوعی است که به ویژه در سالهای اخیر از سوی مدیران صدا و سیما بارها تکرار شده است؛ موضوعی که البته تا حدودی درست هم هست، اما آنجا که گاه برای ساخت مجموعه های نمایشی و یا طنز کم مایه و تاحدودی بی مایه رقم های آنچنانی هزینه می شود؛ کمبود و نبود بودجه برای ساخت برنامه و سریال در مهمترین موضوع تاریخ شیعه کمی عجیب می نماید؛ ضمن آنکه توجیه این کم کاری به خاطر تغییر در مدیریت سازمان هم از آن ادعاهایی است که البته تنها در کشور ما جای طرح و بیان دارد.

پیرامون این ادعای تکراری از مسئولین رسانه ملی باید پرسید: سازمان عریض و طویلی همچون صدا و سیما که به شکل مستقیم در فرهنگ عمومی جامعه اثر بسزایی دارد، آیا باید وضعیت سیاست گذاری هایش این طور باشد که با تغییر مدیریتی در رده های مختلف، این چنین دستش در پوست گردو بماند؟

برخی نیز همراهی صداوسیما با جلسات عزاداری و تلاش برای ترغیب مردم به حضور در این جلسات را دلیل کم رونقی فضای محرم به ویژه در تلویزیون می دانند؛ ادعایی که عجیب می نماید و با توجه به رویکرد رسانه ملی در پخش برنامه های مناسبتی در ایام ماه مبارک رمضان به ویژه ساخت سریالهای مناسبتی مبتنی بر حال و هوای ماه مبارک به نظر می رسد، آنچنان قابل تامل و بررسی نباشد؛ ضمن آنکه این فضا در سالهای گذشته وجود داشت اما در عین حال از رونق مجالس عزاداری نیز کاسته نمی شد.

اهمیت، جایگاه و اثرگذاری رسانه ملی به ویژه در ایام مناسبت های دینی و ملی بر کسی پوشیده نیست؛ اما رویکردی که در محرم سالجاری از سوی مدیران این رسانه اتخاذ گردید، موضوعی است که قطعا از نقش این دانشگاه عمومی به ویژه در فرهنگ سازی مبتنی بر این ایام حتی در کوتاه مدت نیز می کاهد؛ موضوعی که باید مورد دقت و توجه قرار گیرد، به ویژه آنکه امروزه این رسانه رقیبان جدی ای در جذب مخاطب همچون شبکه های هزار رنگ ماهواره ای دارد.

توجه بر موضوع جدیدی همچون «مناسک سازی رسانه ای» خود عاملی برای حضور موثر، پویا و اثرگذار رسانه ملی در این عرصه است؛ به ویژه آنکه در این ایام هجوم بی امان شبکه های ماهواره ای در کنار شبهات فراوانی که در این روزها به معارف مرتبط با قیام عاشورا وارد می شود، برای حضور کارا و اثربخش تر این رسانه، در تولید آثار مرتبط با عاشورا چه در بعد کمی و چه در بعد کیفی کافی به نظر می رسد.

البته در این میان برخی نیز عدم توانایی و نیز دست خالی صدا و سیما از نیروی انسانی توانمند، کارآمد و کاربلدِ آشنا با مفاهیم دینی را دلیلی بر کم کاری امسال صدا و سیما می دانند و با این تعبیر که اثر کارهای ضعیف مناسبتی بیشتر مصداق ضرب المثل «آمد ابرو را درست کند، چشمش را کور کرد» می باشد، به دفاع از این کم کاری رسانه ملی می پردازند.

شاید بتوان با اغماض، این ادعا را در برخی از بخش های فنی وارد دانست، اما توجه به سابقه تولید آثار نمایشی و مجموعه های مناسبتی به ویژه در حوزه های مرتبط با عاشورا آن هم در سالهای اخیر خود دلیلی برای رد این ادعاست.

تلویزیون در سالهای اخیر سابقه پخش سریالهای موفقی همچون مجموعه فاخر «مختارنامه»، «شب دهم» و ... را در کارنامه خود دارد که همگی این مجموعه ها ضمن ایجاد حال و هوای مختص ماه محرم و ارائه مفاهیمی ناب مرتبط با قیام امام حسین (علیه السلام) از استقبال گسترده مخاطبین نیز مواجه شدند. همین موضوع، خود نشان دهنده آن است که با انتخاب سوژه مناسب و به کارگیری افراد توانمند و علاقمند، می توان به ساخت مجموعه های اثرگذار در این زمینه امیدوار بود؛ به ویژه آنکه اصل و حواشی قیام عاشورا سراسر لبریز از سوژه های ناب فراوانی است که اگر همه اهالی فن، درگیر ساخت مجموعه هایی با این مضامین شوند، باز هم سوژه هایی برای پرداخت وجود خواهد داشت.

به نظر می رسد رسانه ملی برای انجام درست وظایف ذاتی اش در حوزه های مرتبط با مباحث دینی باید در رویکرد فعلی خود تغیراتی اتخاذ و تجدید نظر نموده تا با چاپکی و توانمندی بیشتری در این عرصه ها حاضر شود به ویژه آنکه این رسانه بیشترین نقش را در جهت دهی به فرهنگ عمومی جامعه را بر دوش دارد.