تفصیل توحید در توحید مفضّل!

گروه مذهبی: در یادداشتی که تحت عنوان «تفصیل توحید در توحید مفضل» و به قلم «محسن قائمی نسب» نگاشته شده است، نگارنده نگاهی مختصر دارد به زندگی پرآوازه و پر برکت امام جعفر صادق علیه السلام و اقدامات ارزشمند ایشان در گسترانیدن علم و دانش بر کره خاکی.

به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت که به صورت اختصاصی در اختیار خبرنگار فرهنگی بولتن نیوز قرار گرفته است، به شرح زیر است:

نهج البلاغه، قرآن صاعد، امیر بیان را به یادمان می آورد و صحیفه سجادیه زبور آل محمد (ص)، ما را به یاد نیایش های عاشقانه زینت عابدان می اندازد! توحید مفضّل آینه علم عالم آل محمد (ص) پیشوای صداقت پیشه گان است. امام جعفر صادق علیه اسلام مقتدای ششم شیعیان را شیخ الائمه نیز نامیده اند. مشهورترين لقب آن حضرت «صادق» است. اين لقب به خاطر صدق گفتار آن حضرت و تمايز از جعفر كذاب است. بیشتر مورخان، تاريخ تولد آن حضرت را هفدهم ربيع‏الاول سال 80 هجرى می دانند و اين روز مطابق است با روز ولادت پيامبر اكرم (ص). ششمین امام شیعیان درمدينه شهر پیامبر متولد شدند و مدت امامت ایشان از زمان شهادت پدرش، امام محمد باقر (ع) در هفتم ذى‏حجه سال‏114 هجرى تا 25 شوال سال 148 هجرى، مدت 34 سال بوده است. ششمین خورشید هدایت  در 25 شوال سال 148 هجرى، در سن 65 سالگى، به وسيله زهرى كه منصور دوانيقى به آن حضرت خورانيد به شهادت رسیدند و در قبرستان بقيع در مدينه منوره و در جوار قبر پدر و جدش و امام‏حسن علیهم السلام  و مادر گل ها به خاک سپرده شدند. دوران امامت امام صادق علیه السلام را باید دوران شکوفایی علوم دانست. امام صادق علیه السلام با توجه به شرایط زمان محافل گسترده علمی بر پا کرد. در دوره امامت امام صادق علیه السلام مسلمانان بیش از پیش به علم و دانش روی آوردند و در بیشتر شهرهای قلمرو اسلام بویژه در مدینه، مکه، کوفه، بصره و ... مجالس درس و مناظره های علمی دایر و از رونق خاصی برخوردار گردید. امام صادق علیه السلام در این زمان، با استفاده از فرصت به دست آمده توانست نهضت علمی و فرهنگی پدرش امام باقر علیه السلام را ادامه داده و علوم و معارف اهل بیت علیهم السلام  را بیان کرده و در همه جا منتشر کند. سفرهای اجباری و اختیاری امام به عراق و برخورد با اربابان دیگر مذاهب فقهی و کلامی نقش بسزایی در معرفی علوم اهل بیت علیهم السلام  و گسترش آن در جامعه داشت. گروههای مختلف برای فراگیری دانش نزد آن حضرت می آمدند و از دریای دانش او بهره می بردند. برخورد وی با گروههای مختلف مردم سبب شد که آوازه شهرتش در دانش و بینش دینی، علم و تقوی، سخاوت و جود وکرم و ...در تمام قلمرو اسلام طنین انداز شود و مردم از هر سو برای استفاده از دانش بیکران آن امام همام رو به سوی وی  کنند. فقه شیعه امامیه كه به فقه جعفری مشهور است منسوب به امام جعفر صادق علیه السلام  است. زیرا قسمت عمده احكام فقه اسلامی طبق مذهب شیعه امامیه از آن حضرت است و آن اندازه كه از آن حضرت نقل شده است از هیچ یك از (ائمه) اهل بیت علیهم السلام نقل نگردیده است. شاگردان بسیاری ازعلم سرشارآن حضرت بهره بردند. درباره ي تعداد دقيق شاگردان امام صادق علیه السلام نظرهاي گونا گوني وجود دارد. برخي عدد آنهارا فراتر از چهار هزارنفر دانسته اند. یکی از شاگردان مبرز آن حضرت،  مُفَضَّل است ابو محمد مُفَضَّل بن عُمَر جُعْفی کوفی از فقهای شیعه و اصحاب و وکیل امام  جعفر صادق علیه السلام  در کوفه بود. وی در اواخر قرن اول هجری در شهر کوفه به دنیا آمد. مُفَضَّل روایات زیادی را از امام صادق و امام  کاظم علیهما السلام  نقل کرده و از راویان بزرگ حدیث شناخته می‌شود. اکثر علمای شیعه چون کلینی، شیخ مفید، شیخ طوسی، او را صحابی خاص امام ششم و امام هفتم می‌دانند و محدث قمی گوید: «اختلافات شیعیان را حل می کرد و نماینده امام صادق و امام کاظم علیهما السلام بوده است.» از روایات متعددی برمی آید که وی مورد وثوق و اعتماد ائمه علیهم السلام  بوده است علت شهرت او ، کتاب توحید مُفَضَّل است که حاصل کسب فیض او از محضر عالم آل محمد می باشد . مُفَضَّل داستان نوشتن کتاب را این گونه نقل می کند: یک روز عصر من در مسجد مدینه در کنار قبر مطهر حضرت رسول خدا(ص) نشسته بودم و در مقام و منزلت آن حضرت فکر می کردم که ناگهان ابن ابو العوجاء و یارانش وارد شدند و در کناری نشستند و شروع به صحبت کردند.آنان از حضرت رسول خدا(ص) به عنوان یک فیلسوف، که با زیرکی فراوان نام خود را در جهان زنده نگه داشت، نام بردند و گفتند، این جهان خدایی ندارد و همه چیز خود به خود به وجود آمده و این جهان همیشه بوده و خواهد بود. من نتوانستم خشم خود را فرو بنشانم و بر سر آنها فریاد زدم و گفتم: ای دشمنان خدا آیا کافر شده‌اید؟! آنان در پاسخ من گفتند: اگر تو از یاران جعفر بن محمد هستی، او این گونه با ما سخن نمی‌گوید.من از نزد آنها خارج شدم و به نزد امام صادق علیه السلام رفتم و ماجرا را برای آن حضرت تعریف کردم. آن حضرت فرمود: فردا صبح به نزد من بیا و قلم و کاغذی نیز بیاور تا برای تو از حکمت خداوند متعال در آفرینش جهان سخن بگویم. من هم فردا صبح به نزد آن حضرت رفتم و ایشان نیز طی چهار جلسه حدیثی را فرمودند و من آن را املاء کردم. امام صادق(ع) در آغاز، ناآگاهی از اسباب و شیوه آفرینش جهان هستی را علت انكار يا شک عده‌ای در وجود خداوند متعال بیان می‌فرماید. سپس به بیان آفرینش جهان و خلقت انسان و اعضای بدن او، مانند دستگاه گوارش و حواس پنج گانه، می‌پردازد و از آنها به حکمت و قدرت و علم خداوند متعال، که آفریننده آنها است، استدلال می‌کند.امام(ع) در جلسه دوم به بیان شگفتی‌های جهان حیوانات، مانند اسب، فیل، زرافه، میمون، سگ، مرغ، خفاش، زنبور عسل، ملخ، مورچه و ماهی می‌پردازد. در جلسه سوم شگفتی‌های آسمان و زمین مانند رنگ آسمان و طلوع و غروب خورشید، و فصل‌های سال و خورشید و ماه و دیگر ستارگان و حرکت بسیار سریع آنها در آسمان و آفرینش سرما و گرما و باد و هوا و چگونگی ایجاد صدا و کوه‌ها و گیاهان را بیان می‌نماید. جلسه چهارم هم به بیان حقیقت مرگ و زندگی و علت آفرینش انسان و راه شناخت جهان هستی و بیان فرق میان حس و عقل در شناخت جهان و حقایق هستی اختصاص یافته است.

ایام شهادت امام صادق علیه السلام فرصت خوبی است که  این کتاب را تهیه  و مطالعه نمائیم.

محسن قائمی نسب