گنج دعا در ماه خدا

به گزارش بولتن نیوز، آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی در دهمین نوشتار از سلسله نوشتار‌های ایشان درباره ماه مبارک رمضان نکاتی ارزنده را برشمرده اند که در ادامه مشاهده خواهید کرد:

 

بسم الله الرحمن الرحیم

يكي از وظايف و برنامه‎هايي كه روزه‎داران در ماه رمضان اجرا مي‎نمايند، دعا و مناجات و طلب حوايج از خداوند قاضي‌الحاجات است.

دعا، نجات از ناامیدی

خواندن دعا و طلب خيركردن از خداوند در هر زمان، مستحب و توان‌بخش روان و از اسباب نشاط دل، انبساط خاطر و تجديد قواي فكري و روحي است.

«دعا»، رافع غم و اندوه، غذاي مقوّي روح، برطرف‌كننده ناراحتي‎ها، سبب خوش‎بيني و امّيد به آينده و نجات از كابوس نااميدي است.

دعا، خواندن پروردگار و ياري‌خواستن و حاجت‌طلبيدن از اوست كه انسان فطرتاً از اين نعمت بزرگ و رحمت واسعه الهي، بهره‎مند است.

بشر، پناهنده قدرت لایزال

بشر ـ هر چه هم قوي و نيرومند باشد ـ در شدايد و سختي‎ها به وجود خدا ـ ‎كه برتر از همه و بي‎نياز از همه و كارساز همه است ـ رو مي‎آورد و به او پناهنده مي‎شود و رفع سختي‎ها و بلاهايي را كه به آن گرفتار شده را از او مي‎طلبد. فطرتش او را به سوي خدا رهبري مي‎نمايد و غير از خدا كارسازي نمي‎يابد: «قُلْ اَرَءَيْتَكُمْ اِنْ اَتاكُمْ عَذابُ اللهِ اَوْ اَتَتْكُمُ السّاعَةُ اَغَيْرَاللهِ تَدْعُونَ اِن كُنْتُمْ صادِقِينَ بَلْ اِيَّاهُ تَدْعُونَ»(1)

             اگر افتي به دام ابتلايي * به جز او از كه مي‎جويي رهايي(2) 

 

انسان در پستي و بلندي‎هاي زندگي و حوادث روزگار و در برابر پيشامدهاي سخت و ناگوار به مواردي مي‎رسد كه غير از دعا هيچ‎گونه تكيه‎گاهي براي خود نمي‎يابد و فقط دعا مي‎تواند ضعف و ناتواني روحي او را جبران كند.

عقده‌گشایی، نیاز شدید بشر

يكي از چيزهايي كه هر بيمار و گرفتار به آن شايق و مايل است «دعا» است. هر شخص بيمار و هر انسان مبتلا و ناراحت مايل است دوستي داشته باشد كه دردهاي خود را با او بگويد و او را از ناراحتي‎هاي خود آگاه ساخته، گرفتاري‎هاي خود را برايش شرح دهد و آن چه را بر سرش آمده يكايك براي او بازگو كند و به اصطلاح، «عقده‎گشايي» نمايد.

يكي از فوايد دعا اين است كه مؤمن، با خداي مهربان و شنوا، رازها، غصّه‎ها و رنج‎ها و افسردگي‎هايش را در ميان مي‎گذارد و گرفتاري‌هاي خود را بي‎كتمان شرح مي‎دهد؛ و از او چاره‎جويي مي‎كند و مي‎داند كه خدا از هركس به او نزديك‎تر است؛ ناله و صدايش را مي‎شنود و او را پاسخ مي‎گويد.

بنده مؤمن، پس از دعا احساس مي‎كند كه آلام دروني‎اش تخفيف يافته و سنگيني بار اندوه و فشارهاي روحي‎اش سبك‎تر شده است.

راستي اگر دعا نبود و اگر بندگان راه به دعا نمي‎بردند و ناچار بودند راز دل و غصّه‎هاي خود را بازگو نكنند، چقدر زندگي ناگوار و تلخ مي‎شد و عقده‎هاي روحي، آنان را آزار مي‎داد.

لزوم شکر نعمت دعا

ما بايد به خاطر وجود نعمت «دعا»، حمد خدا را به جاي آوريم و اين نعمت را عزيز و گرامي بداريم.

در دعاي «ابي حمزه» است كه: «اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِي اَدعُوهُ فَيُجِيبُنِي وَاِن كُنتُ بَطِيئاً حِينَ يَدعُونِي؛ حمد براي آن خدايي است كه او را مي‎خوانم؛ پس مرا جواب مي‎دهد، هر چند من در جواب او ـ ‎وقتي مرا بخواند ـ كُند هستم.»

و در همان دعا مي‎خوانيم: «اَلْحَمدُللهِ الَّذِي اَسْئَلُهُ فَيُعْطِيَنِي وَاِنْ كُنتُ بَخِيلا حِينُ يَسَتَقْرِضُنِي؛ حمد، مخصوص خدايي است كه از او مي‎خواهم، پس مرا عطا مي‎كند؛ هر چند وقتي از من وام بخواهد بخل مي‌ورزم.»(3)

و در فرازهاي ديگري از اين دعاي زيبا مي‎خوانيم: «اَلْحَمدُللهِ الَّذِي اُنادِيهِ كُلَّما شِئتُ لِحاجَتِي وَاَخلُو بِه حَيثُ شِئتُ لِسِرِّي بِغَيرِ شَفِيع فَيَقضِي لِي حاجَتي؛ سپاس مر خداي را كه هر زمان بخواهم براي نيازم او را ندا مي‎كنم و براي راز گفتن با او خلوت مي‎نمايم؛ بدون اين كه شفيعي داشته باشم، پس حاجتم را برمي‎آورد.»

آری! دعا، همّت را بلند، اراده و تصميم را استوار، و انسان را در برابر حوادث بزرگ و مصايب جانكاه مجهّز و بيمه مي‎سازد.

دعا، وسيله تهذيب باطن و نشان از شعور دعا كننده به فقر و نيازش به خدا و باعث رسوخ صفت تواضع و فروتني و افتادگي و پرهيز از تكّبر و گردنكشي است.

راجع به دعا و آثار و بركات و شرايط و آداب آن در اين مجال نمي‎توان حقّ سخن را ادا كرد و علاوه بر آن از عهده ضعيفاني چون من نيز خارج است.

از جمله اخبار درباره «فضيلت دعا» اين روايت است: «الدُّعاءُ مخُّ العِبادة؛ دعا مغز و حقيقت بندگي و پرستش است.»(4)

و نيز در حديث ديگر است: «اَلدُّعاءُ سلاحُ المُؤمِنِ وَعَمُودُ الدِّينِ وَنُورُ السَّماواتِ وَالاَرْضِ؛ دعا اسلحه مؤمن و ستون دين و نور آسمان‎ها و زمين است.»(5)

ماه رمضان، بهار دعا

پر واضح است كه ماه رمضان، بهار دعا و موسم آن است. افراد نااميد، شكست خورده، گرفتار، بي‎نشاط و ناراحت، كم صبر و بي‎شكيب در اين ماه از بركت دعا و توجّه به رحمت واسعه الهي اميدوار، با نشاط، بردبار و شكيبا گرديده و از نو با روح شكست‎ناپذير، در ميدان حيات و زندگي به فعّاليّت و كوشش مشغول مي‎شوند.

ماه رمضان به انسان اين نويد را مي‎دهد كه نبايد در كشاكش دشواري‎ها و سختي‎هاي اين جهان خود را ببازد و از دست و پنجه نرم كردن با حوادث عالم بيم‎ناك گشته و مغلوب پيشامدها گردد.

خواندن دعاي ابي حمزه، افتتاح و دعاهاي ديگر، چنان شخص را گرم و پرشور و سرشار از نشاط و معنويّت مي‎سازد كه تمام مصائب دنيا را فراموش كرده و وجودش غرق خوش‎بيني و خوش گماني به آينده مي‎شود و همان طور كه در حديث است اين گونه دعاها ـ كه در ماه رمضان رسيده و نمونه‎هاي آن در ماه‎ها و مواقع ديگر نيز زياد است ـ سلاح و زره مؤمن است و وجود او را در برابر حوادث، بيمه قطعي كرده و روحش را غيرقابل نفوذ قرار مي‎دهد.

سرتاسر دعاي ابي حمزه، برنامه تسليح اخلاق واقعي و درس رضا و تسليم و قناعت و توكّل و حبّ به خدا و پيغمبر خدا و اولياي دين است. همان سلاح و زرهي كه مجاهدان اسلام با آن به جهاد دشمنان خدا مي‎رفتند و آن‎ها را ـ ‎كه غرق سلاح و زره بودند‎ ـ شكست مي‎دادند و اسلام را بر كفر غالب مي‎ساختند.

خواننده عزيز و روزه‎دار ارجمند! از برنامه‎هاي دعايي اين ماه استفاده كنيد. وقت را غنيمت بشماريد. فرصت را از دست ندهيد كه: «الفرصة تمرّ مرّ السّحاب»(6) با خدا سخن بگوييد و سپاس و ستايش او را -كه شايسته‌ی سپاس و ستايش است- به جاي آوريد. از دعا روي نگردانيد و اظهار تكبّر ننماييد که خداوند تبارک و تعالي در قرآن کريم مي‌فرمايد: «اِنَّ الَّذِينَ يَستَكبِرُونَ عَن عِبادَتِي سَيَدخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِين»(7)

 

پی‌نوشت‌ها:

1. سوره انعام، آيه 40 و 41؛ بگو: «به نظر شما، اگر عذاب خدا شما را در رسد يا رستاخيز شما را دريابد، اگر راست گوييد، كسي غير از خدا را مي‎خوانيد؟» [نه،] بلكه تنها او را مي‎خوانيد، و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور مي‎گرداند، و آنچه را شريك [او] مي‎گردانيد فراموش مي‎كنيد.

2. از مرحوم آيت‎الله والد ‎قدّس سرّه نويسنده گنج دانش.

3. اشاره به آيه كريمه: (مَن ذَاالَّذِي يُقْرِضُ اللهَ قَرضاً حَسَناً).

4. حديث نبوي; بحارالانوار، ج 93، ص 300.

5. كافي، ج 2، ص 468.

6. فرصت‌ها همچون ابر مي‌گذرد.

7. سوره غافر، آيه 60؛ در حقيقت، كساني كه از پرستش من كبر مي‌ورزند به زودي خوار در دوزخ در مي‎آيند.