اگر بخواهيم خيلي ساده صحبت کنيم، اين است که ما يارانه را براي چه ميدهيم، اين منابع کشور را به چه کسي بايد بدهيم؟ آيا توزيع يارانه ها درست انجام ميشود، آيا آثار بيروني منفي، بايد تقويت شود، فعاليت يک بنگاه ، يک آثار دروني دارد و به خودش بر ميگردد. کالايي را توليد ميکند و ميفروشد و سود آن ميشود اثر دروني آن، اما اگر محيط را آلوده کرد، آن ميشود اثر خارجي و اثر بيروني. ما يارانه مي دهيم که اثرات بيروني منفي افزايش يابد، از چه جيبي؟
وزير اقتصاد با تاکيد بر اينکه نظام ناکارآمدي فعلي پرداخت يارانهها توليد ثروت در کشور را مختل کرده است از هدفمندي يارانهها به عنوان رازگشايي اقتصاد ايران ياد کرد که اقتصاد را از مسير و آدرس غلط فعلي نجات ميدهد.
به گزارش بولتن، براساس اعلام دکتر محمود احمدي نژاد رئيس جمهوري، قانون هدفمندکردن يارانه ها در نيمه دوم امسال اجرايي خواهد شد، البته مرحله نخست هدفمندي يارانه ها ابتدا در سه استان و سپس در شش استان ديگر با اولويت افتتاح حساب پرداخت يارانه نقدي کليد خورده است.
برهمين اساس، هرچه که به اجراي رسمي هدفمندشدن يارانه ها در کشور نزديک ميشويم، بالاترين مقامات اقتصادي کشور نيز شفاف تر از گذشته زواياي پيدا و پنهان اقتصاد ايران را بيان مي کنند؛ اظهاراتي که در ساليان گذشته کمتر مسئولي پيدا ميشد تا آن اظهارات را حتي تائيد کند.
سيد شمس الدين حسيني وزير امور اقتصادي و دارايي و سخنگوي اقتصادي دولت در گفتگو با مهر به بيان برخي از واقعيتهاي اقتصاد ايران در بحث نظام فعلي پرداخت يارانهها پرداخت که به نظر مي رسد اگر اين نظام تداوم يابد، اقتصاد ايران با بن بست مواجه مي شود؛ اقتصادي که آدرس و مسير اشتباه تحول آن داده شده است.
حال به گفته حسيني، هدفمندي يارانه ها با هدف اصلاح نظام فعلي پرداخت يارانهها و نه حذف يارانهها، در آستانه اجرايي شدن است تا مسير اقتصاد ايران را تغيير دهد.
اختلال در قيمتها
وي با ناکارآمد خواندن روش فعلي پرداخت يارانهها گفت: يارانه بايد به کالاها و خدماتي پرداخت شود که براي مردم و کشور منشاء اثر مثبت باشد، ضمن اينکه وقتي اثرات بيروني يک رفتار اقتصادي منفي باشد بايد با ماليات اين را جبران، مثبت و مديريت کنيم.
وي افزود: ما قيمتهاي نسبي را در جامعه خراب کردهايم. وقتي قيمتهاي نسبي را خراب کرديد، يعني مسير و آدرس را اشتباه معرفي ميکنيد. يکي از دلايلي که بهرهوري انرژي و بهرهوري منابع در کشور ما پايين است، به اختلال در قيمتها بر ميگردد.
حسيني در مورد چگونگي ارتباط قيمتها وهدفمند کردن يارانه ها توضيح داد: اگر بخواهيم خيلي ساده صحبت کنيم، اين است که ما يارانه را براي چه ميدهيم، اين منابع کشور را به چه کسي بايد بدهيم؟ آيا توزيع يارانه ها درست انجام ميشود، آيا آثار بيروني منفي، بايد تقويت شود، فعاليت يک بنگاه ، يک آثار دروني دارد و به خودش بر ميگردد. کالايي را توليد ميکند و ميفروشد و سود آن ميشود اثر دروني آن، اما اگر محيط را آلوده کرد، آن ميشود اثر خارجي و اثر بيروني. ما يارانه مي دهيم که اثرات بيروني منفي افزايش يابد، از چه جيبي؟
وي ادامه داد: بنگاه مقصر نيست، ما مسير و آدرس را با خراب کردن قيمتهاي نسبي اشتباه داده ايم و بايد قيمتها را در نظام اقتصادي خود از پارامتر به همان آدرس و نشانه تبديل کنيم.
حسيني روش کنوني پرداخت يارانه ها را منشاء ايجاد اختلال درنظام قيمتها دانست و افزود: وقتي که در قيمتي اختلال ايجاد ميشود، چگونگي و اندازه مصرف يک کالا يا خدمت را بي اهميت مي کند.
وزير اقتصاد گفت: ما بايد ساختار را درست کنيم. بايد يارانه ها در خدمت توليد قرار بگيرد، به جاي اينکه ميلياردها دلار در جامعه تزريق کنيم تا در نهايت به ترافيک منجر ميشود.
در شمال و شمال غرب کشور قاچاق ميشود
دبير کارگروه تحول اقتصادي دولت افزود: امروز کشوري هستيم که سبد انرژي ما چيزي حدود 6-5 دلار است. در کشورهاي اطراف ما 80 دلار است. لذا بزرگترين انگيزه براي قاچاق وجود دارد. ما از جنوب کشور بنزين، گازوئيل با نرخ بينالمللي وارد ميکنيم، و بعد با قيمت يارانهاي توزيع ميکنيم. در شمال و شمال غرب کشور قاچاق ميشود. بعد به خاطر اينکه از قاچاق جلوگيري کنيم، شهيد و جانباز داريم.
يارانه ها به چه کساني پرداخت ميشود؟
وي افزود: اين يک جنبه از پرداخت يارانه هاست و جنبه ديگر آن اين است که اگر مي پذيريم که ميخواهيم مثلا به انرژي يارانه دهيم ، آيا به افرادي که استحقاق آن را دارند، به تناسب استحقاقشان يارانه ميدهيم؟ ما در مواردي داريم کاملا برعکس عمل ميکنيم.
حسيني با عنوان اينکه امروزه در دنيا پذيرفته شده است که انرژيهاي فسيلي کالايي نيست که به آن يارانه دهند، گفت: فرض اينکه ما از اين مرحله گذشتيم و به هر دليلي پذيرفتيم که ميخواهيم به انرژي يارانه دهيم. آيا افرادي که ميخواهند يارانه بگيرند بايد استحقاق داشته باشند يا نه؟
وزير اقتصاد کشورمان باغير اقتصادي و غيرعادلانه خواندن نظام فعلي پرداخت يارانه ها گفت: اين سئوال مطرح است که آيا پرداخت اين يارانه بايد در راستاي حق و استحقاق دريافت کنندگان باشد يا نه؟ واقعاً در کشور ما اينگونه است؟ يا کاملاً برعکس است.
وي گفت: در نظام فعلي پرداخت يارانه ها آنهايي که استحقاق دارند يا دريافت نمي کنند، يا خيلي کمتر دريافت ميکنند و برعکس آنهايي که مستحق نيستند، بيشتر دريافت ميکنند.
نظام پرداخت يارانه، توليد ثروت را مختل کرد
حسيني در پاسخ به اينکه ممکن است کسي بگويد افراد ثروتمند جامعه نيز جزء اين جامعه هستند، افزود: قطعاً همين طور است در قبل نيز عرض کرده ام، اصلاً اصل 44 به اين منظور ابلاغ شد که ما از توليد ثروت در جامعه دفاع کنيم. منتهي اين نظام پرداخت يارانه، توليد ثروت را مختل کرده است.
وزير اقتصاد با ضروري دانستن ايجاد تغيير در اين روش گفت: ما داريم به بخش درآمدي بالاتر، يارانه بيشتري مي دهيم. اين از لحاظ عدالت قابل قبول نيست. متاسفانه اين وضع در جامعه جا افتاده بود، اما الان اجراي صحيح قانون هدفمند کردن يارانهها مطرح است.
ميزان جبران پرداختها
حسيني درخصوص اينکه ميزان جبران پرداختها چگونه خواهد بود، گفت: به ميزاني که قيمتها اصلاح مي شود متناسب با اصلاح قيمتها، جبران صورت مي گيرد. به اين موازنه توجه داشته باشيد، اين يک ترازو است.
دبير کارگروه تحول اقتصادي دراين مورد که به چه ميزان اين اصلاح انجام خواهد شد، گفت: سقفي را مجلس گذاشته و گفته است براي سال اول 24 هزار ميليارد تومان، اين را ما از نيمه دوم سال شروع مي کنيم.
وي درمورد ميزان پرداخت نيز گفت: ما بايد اطلاعات مربوط را در هر مرحله که اصلاح قيمت تصويب و تاييد مي شود، بگيريم. اين موضوع بعد از مشخص شدن قيمتها روشن مي شود.
هدفمندي يارانه ها حذف يارانهها نيست
حسيني با بيان اينکه " تأکيد مي کنم هدفمند کردن يارانه ها حذف يارانهها نيست و هدفمند کردن يارانه ها اصلاح نظام يارانه هاست"، گفت: دو خطا در نظام يارانه اي وجود دارد. نظامهاي يارانه اي را دو گروه مي کنند، نظام يارانه همگاني يا باز و نظام يارانه ايي هدفمند، نظام يارانه ايي همگاني، مي گويد من مي خواهم از تأمين غذاي مردم کشورم اطمينان پيدا کنم راه آن چيست؟ در نظام باز اين است که قيمت غذا را ارزان کنيم. مي گويد يکسري از گروهها نياز به اين حمايت ها ندارند و گروههايي نياز دارند اگر افرادي که نياز به اين حمايت دارند ولي حمايت نشوند دچار خطا شده ايم. افرادي نياز به اين حمايت دارند ولي ما به اندازه کافي از آنها حمايت نمي کنيم اين يک ضعف است. از طرف ديگر افرادي هم نياز ندارند به حمايت، اما حمايتشان کنيم باز دچار خطا شده ايم.
وي افزود: امروز اين خطاها بايد اصلاح شود. وقتي مي خواهيم اينها را اصلاح کنيم مجبوريم از نظام همگاني يا باز، برويم به سمت نظام هدفمند، در اين نظام ما مدام به اين سمت مي رويم که آن گروه داراي استحقاق را بيشتر تحت پوشش قرار دهيم.