بررسی تخصصی ادعای فیلترینگ هوشمند

به گزارش بولتن نیوز، این ادعا که از سال گذشته آغاز و به تعریف پروژه و هزینه‌کرد از بیت المال منجر شده، یک نکته واضح را نادیده گرفته است: اکثر شبکه‌های اجتماعی و ارتباطی، امروزه از رمزگذاری استفاده می‌کنند و بنابراین زیرساخت ارتباطی کشور قادر به مشاهده متن پیام‌های تبادل شده نیست که بعد بخواهد خوب و بد آن را از هم جدا کند. ادعائی گزاف که حتی در حالت عادی نیز به لحاظ فنی ممکن نیست، چرا که رایانه برای قضاوت ساخته نشده، بلکه با دستورات و الگوریتم‌هائی مشخص داده‌ها را پردازش می‌کند. به عبارت دیگر، علاوه بر این که رایانه نمی‌تواند جای قضاوت درباره محتوای مجرمانه را بگیرد، مسأله دیگری به نام رمزنگاری مطرح است که فیلترینگ هوشمند شبکه‌های ارتباطی را از اساس غیرممکن می‌کند.

این نکته مهم سال گذشته توسط بسیج دانشجوئی دانشکده برق، کامپیوتر و فناوری اطلاعات ۸ دانشگاه مهم کشور به وزارت ارتباطات تذکر داده شد، اما متأسفانه گوش شنوائی وجود نداشت، و ادعاهای خلاف واقع همچنان ادامه پیدا کرد.

در نهایت دولت ادعا نمود که فیلترینگ هوشمند برای اینستاگرام اجرائی شده است، حال آن که صفحات نامناسب و غیراخلاقی بسیاری در اینستاگرام در دسترس بود که خلاف ادعای دولت را نشان می‌داد. مدت کوتاهی پس از طرح این ادعای دولت و بستن برخی صفحات معدود، اینستاگرام کل ارتباطات وب خود را از http به https رمز شده تبدیل کرد و بدین ترتیب فیلترینگ هوشمند بی‌فایده شد و تمامی صفحات نامناسب، غیراخلاقی و بعضا ضدامنیتی به یک‌باره در دسترس همه کاربران قرار گرفت.

نه وزارت ارتباطات، و نه وزارت ارشاد هیچ عکس‌العملی نشان ندادند و تنها کاری که انجام شد این بود که نمایش صفحات اینستاگرام را اندکی کند کردند تا کسی که به صفحه‌ای مراجعه می‌کند، تصاویر را در لحظه اول مشاهده نکند! اما با کمی صبر یا مراجعه به صفحه ویژه هر تصویر، تمامی صفحات اینستاگرام در دسترس است، و حتی یک صفحه یا حتی یک عکس هم محض رضای خدا پالایش نشده که البته به لحاظ فنی ممکن نیست.

این وضعیت را می‌توان به یک بزرگراه قاچاق اطلاعات از مرزهای ایران تا کشورهای بیگانه تشبیه کرد که امکان نظارت بر روی آن وجود ندارد و مسئولیت حقوقی تبادلات در آن را نیز کسی متقبل نمی‌شود. در این صورت، تنها راه مسدود کردن این بزرگراه است که به آمریکا و اسرائیل ختم می‌شود. نکته دیگر این که آن‌چه در این بزرگراه تبادل می‌گردد، اطلاعات خصوصی مردم است که از این اطلاعات خصوصی سوءاستفاده‌های بسیاری انجام می‌گیرد و این شرکت‌ها به لحاظ حقوقی در قبال مردم ایران به هیچ وجه پاسخگو نیستند.

فیس‌بوک، وایبر،، تلگرام، واتس‌اپ و بسیاری دیگری از سایت‌ها و نرم‌افزارهای ارتباطی و اجتماعی دیگر نیز از ارتباطات رمز شده برای فرار از هرگونه نظارت بهره می‌گیرند که توضیحات کامل درباره آن‌ها در گزارش تفصیلی بسیج دانشجوئی ۸ دانشگاه مهم کشور آمده است.

حال سؤال این‌جاست که این موفقیت ۸۳% ای اینستاگرام (ادعای آقای واعظی که آقای جنتی۷% نیز بر آن افزوده) از کجا آمده و وقتی تمام صفحات اینستاگرام باز است، باید ادعای ایشان را قبول کنیم، یا واقعیتی که به چشم می‌بینیم؟

متأسفانه ادعای فیلترینگ هوشمند تنها به دستمایه‌ای بدل شده است تا دولت از وظیفه قانونی خود در مسدود کردن شبکه‌های خارجی ارتباطی غیرقابل نظارت شانه خالی کند. نقش این شبکه‌ها در گسترش محتوای مجرمانه بسیار پررنگ است و به طور مثال در واقعه مهاباد این شبکه‌های اجتماعی در کنار شبکه‌های ماهواره‌ای در گسترش شایعات و تحریک احساسات مردم با پخش دروغ نقش اساسی داشتند. بدین صورت، عدم تمکین دولت به حکم دادستانی در مسدود کردن این شبکه‌ها، به طور قطع زمینه‌ساز و تسهیل‌گر جرم بوده است و ادعاهای خلاف واقع و عدم مسدودسازی این شبکه‌ها، جای بررسی و پی‌گیری نهادهای مسئول و ذیصلاح را دارد. چند فاجعه این‌چنینی باید رخ بدهد تا مسئولین دولت به خود بیایند و به وظیفه قانونی خود عمل کنند؟  اگر مسئولین نمی‌دانند و یا نمی‌خواهند بدانند https و ارتباطات رمز شده چیست، تاوان این عدم آگاهی را نباید کشور بپردازد.