نابرابري، و توزیع امکانات و ارزش افزوده در استان هاي ايران

گروه اقتصادی - ايران سرزمين پهناوري است كه جغرافياي ممتازي دارد و امكانات مادي آن در اين استان ها پراكنده شده است. اين سرزمين با بركت اما به دلايل گوناگون فاقد توازن و تعادل در بهره برداري و توزيع امكانات مالي، سياسي، فرهنگي واجتماعي است.

 

به گزارش بولتن نیوز،‌با وجود تلاش هاي 35 سال سپري شده با هدف متوازن سازي استان ها كه راه مهاجرت هاي مخرب را مسدود كند و از همه پهنه اين سرزمين استفاده شود اما شرايط هنوز نامساعد است.

مركز آمار ايران با انتشار گزارش «سيماي استان هاي كشور از نگاه حساب هاي منطقه يي در سال 1390 با تاكيد بر بخش هاي 15 گانه» كه توسط جواد حسين زاده مديركل دفتر حساب هاي اقتصادي مركز آمار و عزيزالله فرهادي رييس گروه حساب هاي منطقه يي اين مركز تهيه شده است، سيماي نابرابري در 15 مقوله مختلف را در بين 31 استان ايران تصوير كرده است كه در ادامه آن را مي خوانيد:

 بخش كشاورزي

بيشترين سهم از ارزش افزوده بخش كشاورزي، جنگلداري و شكار با 6/9درصد به استان مازندران تعلق دارد. استان هاي فارس (9/8درصد)، كرمان (3/7درصد)، خراسان رضوي (9/6درصد)، خوزستان (6/6درصد) آذربايجان شرقي و غربي (7/4درصد) و اصفهان (1/4درصد) پس از مازندران بيشترين ارزش افزوده اين بخش را ايجاد كرده اند.

نيمي از ارزش افزوده بخش كشاورزي توسط 8 استان نامبرده ايجاد شده است. كمترين سهم از ارزش افزوده بخش كشاورزي به استان هاي قم، كهگيلويه و بويراحمد و ايلام تعلق دارد كه هر يك كمتر از يك درصد از ارزش افزوده بخش كشاورزي را به بار آورده اند.

نكته جالب توجه آن است كه 10 استاني كه جايگاه آنها در انتهاي رتبه بندي است، 2/13درصد ارزش افزوده بخش كشاورزي، جنگلداري و شكار را به خود اختصاص داده است.

 بخش معدن

95درصد ارزش افزوده اين بخش به نفت خام و گاز طبيعي برمي گردد و 5درصد آن به ساير معادن تعلق دارد. فعاليت هاي استخراج نفت خام و گاز طبيعي در 11 استان كشور درحال انجام است. در ميان اين استان ها، خوزستان بزرگ ترين بهره بردار اين فعاليت است كه  48 درصد از ارزش افزوده اين بخش را به خود اختصاص داده است. كهگيلويه و بويراحمد ( 11 درصد)، بوشهر ( 4درصد) و ايلام ( 4 درصد) استان هاي برتر از نظر سهم ارزش افزوده بخش استخراج نفت خام و گاز طبيعي بوده اند.

با توجه به اينكه بخشي از استخراج نفت خام و گاز طبيعي را به دليل گستردگي حوزه فعاليت نمي توان به يك استان خاص مرتبط دانست لذا اين بخش از فعاليت در قالب «فرامنطقه يي» ارايه شده است كه 27درصد از كل ارزش افزوده بخش استخراج نفت خام و گاز طبيعي را به خود اختصاص داده است.

تعداد 25 استان كه كمتر از يك درصد از ارزش افزوده بخش معدن را به خود اختصاص داده اند جمعا 63/2درصد از كل ارزش افزوده را دارا هستند.

 بخش صنعت

استان تهران با 53/18درصد، بيشترين سهم از ارزش افزوده بخش صنعت كشور را در سال 1390 داشته است. استان اصفهان با 84/15درصد، خوزستان با 3/12درصد و بوشهر با 69/5درصد پس از استان تهران جاي گرفته اند. اين  چهار استان كمي بيش از نيمي از ارزش افزوده بخش صنعت كشور را توليد كرده اند. استان هاي كهگيلويه و بويراحمد و ايلام كمترين سهم از ارزش افزوده بخش صنعت را داشته اند. 10 استان كشور كه در رتبه بندي استان ها از نظرسهم ارزش افزوده پايين ترين رده ها را داشته اند جمعا 87/3درصد ارزش افزوده بخش صنعت كشور را پديد آورده اند.

 بخش آب، برق و گاز طبيعي

استان بوشهر با 1/16درصد، بيشترين سهم از ارزش افزوده بخش آب، برق و گاز طبيعي كشور را در سال 1390 داشته است. استان تهران با 21/14درصد، اصفهان با 32/11درصد و خوزستان با 71/10درصد پس از استان بوشهر جای گرفته اند. اين چهار استان تقريبا كمي بيش از نيمي از ارزش افزوده بخش آب، برق و گاز طبيعي كشور را توليد كرده اند. خراسان جنوبي، كهگيلويه و بويراحمد و البرز كمترين سهم از ارزش افزوده اين بخش را داشته اند و 10 استان

كشور كه در رتبه بندي استان ها از نظر سهم ارزش افزوده پايين ترين رده ها را داشته اند، جمعا 69/4درصد از ارزش افزوده بخش آب، برق و گاز طبيعي كشور را پديد آورده اند.

 بخش ساختمان

استان تهران با 21/27درصد، بيشترين سهم از ارزش افزوده بخش ساختمان كشور را در سال 1390 داشته است. استان خراسان رضوي با 84/7درصد، اصفهان با 66/6درصد، فارس با 59/4درصد و خوزستان با 51/4درصد بعد از

استان تهران جاي گرفته اند. اين پنج استان تقريبا نيمي از ارزش افزوده بخش ساختمان كشور را توليد كرده اند. استان هاي چهارمحال و بختياري، كهگيلويه و بويراحمد و خراسان جنوبي كمترين سهم از ارزش افزوده بخش ساختمان را داشته اند. 10 استان كشور كه در رتبه بندي استان ها از نظر سهم ارزش افزوده پايين ترين رده ها را داشته اند، جمعا 97/11درصد ارزش افزوده بخش ساختمان كشور را پديد آورده اند.

 بخش حمل ونقل

در بخش حمل ونقل بيشترين سهم از ارزش افزوده با 34/45درصد به استان تهران تعلق داشته است. استان هاي خوزستان (9/5درصد) اصفهان (55/5درصد) و خراسان رضوي (81/4درصد) پس از تهران بيشترين سهم هاي ارزش افزوده اين بخش را داشته اند. اين چهار استان بيش از 60درصد از ارزش افزوده بخش حمل ونقل كشور را به خود اختصاص داده اند. استان هاي خراسان شمالي و خراسان جنوبي و كهگيلويه و بويراحمد كمترين سهم از ارزش افزوده بخش حمل ونقل كشور را داشته اند كه مجموع سهم آنها كمتر از يك درصد بوده است. 10 استان كشور كه در رتبه بندي استان ها از نظر سهم ارزش افزوده پايين ترين رده ها را داشته اند جمعا53/5 رصد از ارزش افزوده بخش حمل ونقل، انبارداري و ارتباطات كشور را پديد آورده اند.

 بخش واسطه گري هاي مالي

استان تهران با 7/64درصد، بيشترين سهم از ارزش افزوده بخش واسطه گري هاي مالي كشور را در سال 1390 داشته است. استان اصفهان با 2/4درصد، خراسان رضوي با 13/3 و فارس با 84/2درصد پس از استان تهران جاي گرفته اند.

اين چهار استان بيش از 72درصد ارزش افزوده بخش واسطه گري هاي مالي كشور را توليد كرده اند. استان خراسان جنوبي، كهگيلويه و بويراحمد و ايلام كمترين سهم از ارزش افزوده اين بخش را داشته است. 10 استان كشور كه در رتبه بندي استان ها از نظر سهم ارزش افزوده پايين ترين رده ها را داشته اند، تنها 57/4درصد از ارزش افزوده بخش مذكور را پديد آورده اند.

 بخش مستغلات

استان تهران با  45درصد، بيشترين سهم از ارزش افزوده بخش مستغلات، كرايه و خدمات كسب و كار كشور را در سال 1390 داشته است. استان خراسان رضوي با  7 درصد و البرز با 5درصد پس از استان تهران جاي گرفته اند.

اين سه استان 58درصد از ارزش افزوده بخش مستغلات، كرايه و خدمات كسب وكار كشور را توليد كرده اند. استان هاي چهارمحال و بختياري، كهگيلويه و بويراحمد و ايلام كمترين سهم از ارزش افزوده بخش مورد نظر را داشته اند. 10 استان كشور كه در رتبه بندي استان ها از نظر سهم ارزش افزوده پايين ترين رده ها را داشته اند، جمعا 21/5درصد ارزش افزوده بخش مستغلات، كرايه و خدمات كسب وكار كشور را پديد آورده اند.

 بخش اداره امور عمومي و خدمات شهر استان تهران با 6/25درصد، بيشترين سهم از ارزش افزوده بخش اداره امور عمومي و خدمات شهري كشور را در سال 1390 داشته است. استان خراسان رضوي با 44/6درصد، خوزستان با 42/6درصد اصفهان با 19/6درصد، فارس باc54/4درصد و كرمانشاه 34/4درصد پس از استان تهران جاي گرفته اند. اين 6 استان تقريبا بيش از نيمي از ارزش افزوده بخش مورد نظر را توليد كرده اند. استان هاي ايلام، كهگيلويه و بويراحمد و چهارمحال و بختياري كمترين سهم ازcارزش افزوده بخش مذكور را داشته اند. 10 استان كشور كه در رتبه بندي استان ها از نظر سهم ارزش افزوده پايين ترين رده ها را داشته اند، جمعا 10درصد ارزش افزوده بخش اداره امور عمومي و خدمات شهري كشور را پديد

آورده اند.

 بخش آموزش

استان تهران با 51/21درصد، بيشترين سهم از ارزش افزوده بخش آموزش كشور را در سال 1390 داشته است. استان خراسان رضوي با 37/8درصد، فارس با 96/5درصد، اصفهان با 66/5درصد، خوزستان با 54/5درصد و آذربايجان شرقي با 4/4درصد پس از استان تهران جاي گرفته اند. اين استان ها كمي بيش از نيمي از ارزش افزوده بخش آموزش كشور را ايجاد كرده اند. استان هاي خراسان جنوبي، سمنان و ايلام كمترين سهم از ارزش افزوده بخش آموزش را داشته اند. 10 استان كشور كه در رتبه بندي استان ها از نظر سهم ارزش افزوده پايين ترين رده ها را داشته اند، جمعا 82/12درصد ارزش افزوده بخش آموزش كشور را پديد آورده اند.

 بخش بهداشت اجتماعي

استان تهران با 91/24درصد، بيشترين سهم از ارزش افزوده بخش بهداشت و مددكاري اجتماعي كشور را در سال 1390 داشته است. استان خراسان رضوي با 1/7درصد، اصفهان با 25/6درصد، خوزستان با 19/6درصد و فارس با 18/6درصد پس از استان تهران جاي گرفته اند. اين استان ها بيش از 50درصد ارزش افزوده بخش مذكور را توليد كرده اند. استان هاي ايلام، خراسان جنوبي و خراسان شمالي كمترين سهم از ارزش افزوده بخش مورد نظر را داشته اند.

10 استان كشور كه در رتبه بندي استان ها از نظر سهم ارزش افزوده پايين ترين رده ها را داشته اند، جمعا 65/10درصد ارزش افزوده بخش بهداشت و مددكاري اجتماعي كشور را پديد آورده است.