«بولتن سینما»؛ مجلۀ خبری روزانۀ سینمای ایران (4 اسفند)

یکی از برنامه های پنجاه و دومین جشنواره منطقه ای انجمن سینمای جوان «اروند» برگزاری نشست های تخصصی با موضوعات مختلف در حوزه سینمای ایران به خصوص در عرصه فیلم کوتاه بود و در طول این چند روز نشست هایی چون «از ایده تا فلیمنامه» توسط حبیب احمدزاده، «سینما پردازی از فیلم تا دیجیتال» به مدیریت محمود کلاری برگزار شد و آخرین نشست از این مجموعه توسط اصغر فرهادی کارگردان نام آشنای سینمای ایران با استقبال گسترده فیلمسازان جوان برگزار شد.

در این نشست علاوه بر فیلمسازان جوان، سینماگرانی چون روح الله حجازی، مهدی نادری، حمید فرخ نژاد، بایک کریمی، محسن امیریوسفی و آیدا پناهنده نیز حضور داشتند. فرهادی در این نشست بحث های مورد نظر را در قالب های مختلف چون ترس و دلهره در نگارش فیلمنامه، چگونگی شخصیت پردازی در سینمای ایران  و ویترین فیلم کوتاه مطرح کرد و دست آخر توصیه هایی به فیلمسازان جوان در حوزه فیلم کوتاه کرد.

فیلمساز اسکار گرفته سینمای ایران در ابتدا ضمن ابراز تاسف از درگذشت زاون قوکاسیان منتقد سینما به دلایل برگزاری این نشست اشاره کرد و گفت: کارگاه ها و نشست های تخصصی بسیاری را در تهران و یا در کشورهای دیگر برگزار کرده ام و همیشه این سوال از من می شد که چرا این نشست ها را در شهرستان ها برگزار نمی کنم. از همین رو زمانی که حمید فرخ نژاد پیشنهاد برگزاری نشست تخصصی در حوزه فیلمنامه را به من داد پذیرفتم چون بر خود واجب می دانستم در این نشست در شهر آبادان حضور پیدا کنم و البته باید بگویم که انتظار چنین استقبالی از سوی فیلمسازان جوان را نداشتم.

فرهادی در ادامه صحبت های خود به زمانی که سینما را شروع کرد اشاره کرد و گفت: من سینما را از 13 سالگی با ساخت فیلم کوتاه آغاز کردم و زمانی که برای برگزاری این نشست دعوت شدم خیلی فکر کردم که از کجا باید شروع کنم تا روند برگزاری این کارگاه به بیان تجربه های شخصی خودم معطوف نشود. بنابراین بهتر دیدم درباره دغدغه ها و یا بهتر بگویم درباره ترس و دلهره هنگام نگارش فیلمنامه صحبت کنم.

وى افزود: آنچه هنگام ساخت فیلم های کوتاه مرا دچار دلهره می کرد این بود که چگونه به همه امور اشراف داشته باشم چون از زبان فیلمسازان بسیاری در گفتگوهایی که می خواندم دریافته بودم که به همه امور آگاه هستند در واقع به شکل ناخواسته اینگونه القا می کردند همه امور را می دانند و بعد به شکل ویژه ای همه پازل ها را کنار هم قرار می دادند تا یک فیلم را به پایان برسانند و پس از آن فکر می کردم که چقدر باید فیلم بسازم تا به این یکدستی در آثار برسم.

اين كارگردان مطرح سينماى ايران يادآور شد: بخش دیگر ترس از تکنیک بود و چگونگی کار با ابزار بود. اما بعدها به تجربه دریافتم بسیاری از فیلمسازان خودشان هم نمی دادند که چه اتفاقی می افتد که پازل سینمایی که تصویر می کنند به درستی کنار هم چیده می شود که به نظر من این چینش بخش ناخودآگاه و غریزه آنها است و این ناخودآگاه بیش از هر عنوانی سرمایه عاطفی و احساسی است که از کودکی فیلمساز می آید.

کارگردان فیلم سینمایی «گذشته» پرورش سرمایه عاطفی و درونی را از مهمترین فاکتورهای تقویت در نگارش فیلمنامه دانست و گفت: پرورش سرمایه عاطفی و درونی از مهمترین فاکتورهای تقویت در نگارش فیلمنامه است که تقویت این سرمایه نیاز به نگار ش دارد بنابراین بیش از اشراف و دانش به موضوعات به سرمایه نیاز استو سینمای ایران دارای پنین سرمایه های عظیمی است.از همین رو پیدا کردن این گنج و یا به عبارت بهتر بانک اعتماد به نفس زیبایی به فیلمساز می دهد که این اعتماد به نفس مرحله ترس و دلهره در فیلمساز را از بین می برد.

فرهادی ادامه داد: در همه فیلمنامه هایی که نوشته ام المان های مشترک وجود دارد که در هر یک از آثارم بدون اینکه من دخل و تصورفی داشته باشم به نوعی تکرار می شود. به عنوان مثال در فیلمنامه و فیلم هایی که می سازم یک آدم آرام وجود دارد که همواره سکوت کرده است بعد با خودم فکر کردم که این کاراکتر از کودکی من آمده است به این معا که آدمی با این مشخصات در کودکی من وجود داشته است؛ یا اینکه یک دختر نوجوان وجود دارد که در همه فیلم های من حضور دارد و نام هایی چون فیروزه، الی، روحی و ریحانه داشته اند.

این فیلمساز سینمای ایران با اشاره به شخصیت پردازی هنگام نگارش فیلمنامه گفت: همانگونه که اشاره کردم ناخودآگاه و غریزه فیلمساز که به عنوان سرمایه عاطفی و احساسی از آن یاد کردم از کودکی تا بزرگسالی با انسان همراه می شود و این سرمایه براساس کشف شهود به دست می آید که من به شخصه در شخصیت پردازی آثار از کشف و شهودی که در گذشته داشته ام می گیرم. به عنوان نمونه فیلم سینمایی«گذشته» برای من تمرین و مشق کردن در کاراکتر پردازی بود.

اصغر فرهادی درباره چگونگی شخصیت پردازی در آثار خود گفت: واقعیت این است که در نگارش آثارم بیش از هر عنوانی داستان را پرورش می دهم و بعد سراغ کاراکترها می روم.این در حالی است که برخی از فیلمنامه نویسان اول به آدمها را شکل می دهند و بعد سراغ قصه می روند. بنابراین فیلمساز باید در ا ین زمینه به خودشناسی برسد.

ادبیات چپ منشا ترس سیاستمداران ما از سینماست

سیاستمداران ما هنوز این تفکر را دارند که پشت هر نماد فیلم حرفی پنهان است. این موضوع موجب ترس آن‌ها از سینما شده است.

اصغر فرهادی در نشست تخصصی فیلمنامه‌نویسی که در پنجاه و دومین جشنواره منطقه‌ای سینمای جوان «اروند» که در آبادان برگزار شد، منشا ترس سیاستمداران از سینما را ادبیات چپ دانست.

فرهادی با اشاره به ترس برخی از سیاستمداران از سینما گفت: این موضوع و واهمه از ادبیات چپ نشات می‌گیرد. در آن زمان چون فیلمسازان نمی‌توانستند برخی مسائل را به‌صورت مستقیم مطرح کنند؛ از نماد‌ها برای بیان حرف خود استفاده می‌کردند.

وی ادامه داد: امروزه در جهان تاریخ مصرف نمادگرایی تمام شده است و ابزارهای زیادی برای بیان منظور برای فیلمساز وجود دارد؛ که نیازی به استفاده از این نمادها ندارد. اما  سیاستمداران ما هنوز این تفکر را دارند که  پشت هر نماد فیلم حرفی پنهان است. این موضوع موجب ترس آن‌ها از سینما شده است.

فرهادی در این نشست که فیلمسازان جوان از اقصی نقاط کشور در آن حضور داشتند؛ به مطرح کردن مسائلی مثل شکل‌گیری ایده؛ شخصیت‌پرازی؛ دکوپاژ و میزانسن؛ پردازش شخصیت‌های خاکستری داستان؛ پرداختن و بیشترین تاکیدی که به فیلمسازان تازه‌کار داشت این بود که سعی کنند از فیلمسازی لذت ببرند و تنها به خاطر خوشایند جشنواره فیلم نسازنند.

این فیلمساز سینمای ایران در ادامه به شکل گیری داستان «درباره الی» اشاره کرد و گفت: سفرهای گروهی جوانان را بسیار دوست دارم و همیشه به این موضوع فکر می کردم که اگر اتفاقی برای یکی از جوان ها بیافتد آینده آن جمع چه می شود؟ نگارش فیلمنامه «درباره الی» با طرح این سئوال شکل گرفت.

کارگردان فیلم«جدایی نادر از سیمین» طرح انتقال پیام از سوی فیلمساز به مخاطب را نادرست عنوان کرد و گفت: یکی از زشت ترین نگاه فیلمساز به مخاطب خود این است که بگوید می خواهم پیامی را به مخاطب انتقال دهم که متاسفانه بسیاری از فیلم ها با این رویکرد ساخته می شود و حکومت ها هم همین تلقی را از هنر دارند.بنابراین تفکر انتقال پیام را از ذهن بیرون کنید.

وی ادامه داد: خودمن همیشه می گویم که می خواهم یک حس را به دیگران نشان دهیم و می خواهم این حس را به دیگران منتقل کنم و حال اینکه مخاطب اگر احساس کند کارگردان می خواهد پیام به او منتقل کند این احساس را دارد که ممکن است به او بی احترامی شود.

کارگردان فیلم«جدایی نادر از سیمین» خطاب به فیلمسازان جوان تاکید کرد: به شما توصیه می کنم که در ساخت فیلم های کوتاه خود با بازیگران حرفه ای کار نکنید. در واقع توصیه می کنم به فکر درست کردن ویترین برای فیلم کوتاه نباشید و آثار خود را برای اولین بار با افرادی که با آنها رودربایستی ندارید مانند افراد خانواده خود ببینید.

نشست تخصصی «فیلمناه نویسی» اصغر فرهادی در پنجاه و دومین جشنواره منطقه ای انجمن سینمای جوان «اروند» با طرح پرسش فیلمسازان جوان به پایان رسید. از نکات قابل توجه این نشست اشتیاق فیلمسازان جوان برای دانستن تجربه های این فیلمساز سینمای ایران بود که فرهادی با حوصله به تک تک سوالات پاسخ می داد.

محسن محسنی نسب کارگردان و تهیه کننده سینما در گفتگویی، با اشاره به اینکه به تازگی از کشور ترکیه برگشته و در حال انجام توافق های مورد نظر برای ساخت این فیلم است، گفت: هرچند همه توافقات برای بخش ترکیه فیلم «مجانی» انجام شده است، اما ما در ایران با دریافت مجوز برای استفاده از بازیگران ترکیه ای دچار مشکل هستیم، اگر در این مرحله نتوانیم مجوز حضور بازیگران را دریافت کنیم، بی شک در هنگام دریافت پروانه نمایش دچار مشکل می شویم.

تهیه کننده «لامپ صد» ادامه داد: سال گذشته 2 فیلمنامه آماده کار داشتم که فکر می کنم اگر فیلمنامه دوم را کار می کردم تا الان ساخت آن به پایان رسیده بود. البته داستان هر دو فیلمنامه در خارج از ایران رخ می داد. با توجه به توافقاتی که با بازیگران ترک در گذشته انجام شده است، اگر مجوز حضور بازیگران توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر شود، نیمه دوم اسفند فیلم را کلید می زنیم. چرا که پیش تولید آن انجام شده و ما تنها در انتظار دریافت مجوز از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد هستیم.

این کارگردان سینما با اشاره به اینکه سرمایه گذار اصلی «مجانی» یک شرکت ترکیه ای است، توضیح داد: 80 درصد از بودجه فیلم تامین شده است و ما از نظر بودجه هیچ مشکلی برای ساخت فیلم نداریم، در واقع شرایط من نسبت به دیگر کارگردانان در ایران کاملا متفاوت است، کارگردانان دیگر مشکل بودجه دارند و نمی توانند فیلم بسازند، من بودجه لازم را دارم اما هنوز مجوز حضور بازیگران را در فیلم را دریافت نکرده ام.

کارگردان فیلم سینمایی «شانه دوست» با اشاره به اینکه شرکت سرمایه گذار ترکیه پیشنهاد داده است تا «مجانی» را به عنوان یک پروژه ترک جلوی دوربین ببریم، بیان کرد: اگر با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حضور بازیگران مورد نظر به نتیجه نرسم، مجبور هستم تا امتیاز ساخت این فیلم را به شرکت ترکیه ای واگذارکنم و خود نیز به عنوان مشاور در پروژه حضور داشته باشم. چرا که دوست ندارم به عنوان کارگردان در پروژه خارجی شرکت کنم که دولت ایران مجوزی برای آن صادر نکرده است.

محسنی نسب در پایان گفت: فیلمنامه دیگری که در دست دارم و امیدوارم بتوانم آن را جلوی دوربین ببرم، درباره جوان های ایرانی است که در خارج از کشور به هر دلیلی با یک غیرایرانی ازدواج می کنند، مساله ای که این روزها بسیار دیده می شود، سعی کرده ام تا در این فیملنامه بسیاری از مشکلات و معضلات این ازدواج ها را که به دلیل تفاوت فرهنگ ها به وجود می آید، نشان دهم.

«مجانی» داستان دختری به نام بی بی گل است که پدر و مادرش او را بدون دریافت پول به ارباب خود داده اند به همین دلیل ارباب او را مجانی صدا می کند. پیش از این حضور کیوانچ تاتلیتوگ در «مجانی» قطعی شده بود. این بازیگر قرار است نقش منفی فیلم را بازی کند.