گزارش نشنال جئوگرافیک از حیات یوزپلنگ ایرانی

به گزارش بولتن نیوز،به نوشته این نشریه، کمتر سرزمینی در سطح جهان است که به اندازه بیابانهای پر سنگلاخ و ناهموار مرزهای شمالی ایران و عراق برای زیست گربه های غول پیکر وحشی 'یوزپلنگ ایرانی ' خطرناک باشد .

این سرزمین پوشیده شده از میلیونها مین زمینی و محل گشت شکار چیان سوگند خورده است . این دو عامل مخرب, زیست بوم منطقه را حتی برای حیات تیزپا ترین جانوران هم خطرناک کرده، با همه این اوصاف، این سرزمین بزرگترین خانه 'یوزپلنگ ' در جهان است .

دیر هنگامی، زیستگاه یوزپلنگ ایرانی سراسر منطقه 'قفقاز' بود اما امروز آن محدوده گسترده به یک ناحیه کوچک که تا چند سال قبل میدان کارزار ایران و عراق و منطقه جنگی به شمار می رفت و امروز ناحیه ای است متروکه و روستایی محدود شده است.

در این ناحیه در اواخر قرن بیستم، صدها هزار سرباز ایرانی وعراقی در جنگ با یکدیگر بودند و خونبار ترین میدان جنگ در سالهای پایانی قرن را ثبت کردند.

با وجود همه این نابسامانی ها, نسل یوزپلنگ بقاء خود را در کوران همه این فراز و فرودهای روزگار در منطقه حفظ کرده است و بلکه حیرت آورتر اینکه گذشته سراسر خشونت منطقه به بقاء نسل این جانور کمک هم کرده است .

در اواخر دهه 1980 در مقطعی از جنگ ایران و عراق، دو کشور، مشترکا تعداد 20 تا 30 میلیون مین در منطقه جاسازی کردند .

امروز دو دهه بعد از کاشت آخرین مین های کار گذاشته شده، مواد انفجاری همچنان از میان بومیان محل قربانی می گیرد و مصدوم باقی می گذارد. اما این مین ها آنقدر هم مضر نبوده و توانسته است از نسل این جانور محافظت نماید و مانع از نزدیک شدن شکارچیان به مناطق مین گذاری شده این سرزمین شود.

چالش عظیم پاکسازی منطقه از وجود مین های کار گذاشته شده، خود به نبرد میان انسان و حیوان بدل شده است.

در عراق، اقلیم نیمه خودمختار 'کردستان ' با پیشرفتی پرشتاب مواجه است و در این مسیر، اکتشاف آزمندانه ذخایر جدید نفت و گاز که اکثر میادین آن در ارتفاعات محل زیست یوزپلنگ های قوی جثه نهفته است، رو به فزونی گذارده است.

اکتشاف چاههای نفت و گاز در منطقه همه تلاشها در راه حفاظت از محیط زیست منطقه را در سراسر خاورمیانه در قلمرو خود قرار داده است .

همانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه ، در این ناحیه هم رفاه موجودات زنده بومی منطقه ؛ قربانی ملاحظات متعدد شده است.

نشریه نشنال جئوگرافیک نوشت: در همین راستا طرفداران حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی منطقه از مسئولان محلی درخواست کرده اند پاکسازی منطقه از وجود مین های زمینی متوقف شود تا فرصت برای از سر گرفته شدن سیل شکار یوزپلنگ ایرانی مهیا نشود.

مقامات محلی می گویند که اصل بازگشت ساکنان محل به منطقه، ایجاب می کند که منطقه از وجود مین های زمینی پاک شود و زندگی در این سرزمین جان بگیرد ضمن آنکه حضور مردم در محل می تواند حافظ جان یوزپلنگ ها هم باشد .

در وادی تجارت، بازار فروش پوست یوزپلنگ کساد است اما با همه این اوصاف منافع سرشار هم نتوانسته است مانع از شکار حیوان توسط شکارچیان شود. اعمال جرائم سنگین علیه شکارچیان غیرقانونی هم نتوانسته است جلوی خطر انقراض نسل یوزپلنگ ایرانی را بگیرد .

جمعیت کثیری از یوزپلنگ ها در مناطق کوهستانی مین گذاری شده سرگردان هستند و مردم قادر به حضور در محل نیستند و شکارچیان هم جرات ورد به منطقه را پیدا نمی کنند اما درعین حال برای ابد چشم از شکار حیوان بر نمی دارند.

به نوشته این نشریه، البته وجود مین های ضد تانک برای جان حیوان هم خطرآفرین است. اما یوزپلنگ, جانوری است تیزپا و فرز و چالاک و در عین حال سبک وزن. از آنجایی که وزن حیوان بر روی چهارپایش پخش شده است , ضربه شدیدی بر روی مین های کار گذاشته شده در زمین وارد نمی کند. این مین ها برای انفجار نیازمند وارد آمدن ضربه ای سنگین بالغ بر بیش از 176 پوند (80 کیلوگرم) نیروست.

این مواد انفجاری مرگبار کمک شایانی به بقاء نسل یوزپلنگ ایرانی در مناطق کوهستانی 'زاگرس ' کرده است .

در عراق، در شهر 'سلیمانیه ' و سایر شهرهای کوچک منطقه , عملیات پاکسازی منطقه از وجود مین های زمینی در راه توسعه منطقه، گستردگی زیست بومهای یوزپلنگ ایرانی را بشدت فشرده است.

کوهستانی که در حوالی دریاچه 'دوکان' وجود دارد چند سال پیش از وجود مین های زمینی پاکسازی شد و به قلمرو فعالیت حزب سیاسی منطقه با نام 'حزب میهنی کردستان ' تبدیل و محل عملیات ساختمانی شد . مردم به محل روی آوردند و منتظر پاکسازی کل منطقه شدند.

در اواخر سال دهه 1980 دولت ' صدام حسین ' با انهدام 4 هزار دهکده کردنشین و کشتار و تخلیه منطقه از ساکنانش، ناخودآگاه منطقه را برای زیست یوزپلنگ مساعد و شکارچیان را از منطقه دور کرد.

چند سال بعد به دنبال آنکه آمریکا منطقه شمال عراق را 'منطقه پرواز ممنوع ' اعلام کرد ونیروهای دولتی محل را ترک کردند، اهالی محل به منطقه بازگشتند و در نتیجه حیات وحش کوهستانهای این سرزمین هم به خطر افتاد.

نشریه نشنال جئوگرافیک ادامه داد: اما در ایران , زیستگاه یوزپلنگ ایرانی متفاوت است.

جععیت یوزپلنگ ایرانی در ایران در مقام مقایسه با عراق به نحو قابل توجهی بیشتر است و حضور این حیوان در ایران به اسطوره های ایران باستان باز می گردد.

'امیر حسین خالقی ' بنیانگذار مشترک 'پروژه یوزپلنگ ایرانی ' در این باره توضیح می دهد: ' یوزپلنگ ایرانی در 'پارس ' باستان نماد قدرت و شهامت بوده است'.

به گفته خالقی پوست یوزپلنگ به عنوان پرچم در چندین سلسله پادشاهی ایران مورد استفاده قرار می گرفته است .

اعتقاد مردم ایران به یوزپلنگ، نسل این حیوان را حفاظت کرده است .

طبق اعلام 'سازمان بهداشت جهانی ' یکی از عوامل تهدید کننده نسل این حیوان در ایران جاده هاست. بر اساس اعلام این سازمان جاده های ایران بسیار خطرناک است و این کشور یکی از بالاترین آمار مرگ و میر ناشی از تصادفات رانندگی را در سطح جهان دارد و آمار تلفات رانندگی در ایران سالانه بالای 20 هزار کشته است. جمعیت زیادی از این حیوان در ایران حین عبور از این جاده های خطرناک تلف می شوند و بسیاری دیگر هم در میان بزرگراههای غیر قابل عبور بدون دسترسی به عذا به دام می افتند .

تهدید جدی تر افزایش بی رویه شکار حیوان و مبارزه کشاورزان با این جانور است که از بیم آنکه دام و احشامشان طعمه یوزپلنگ نشود، آن را با تفنگ و یا با خوراندن سم از بین می برند.

در حالی که شکارهای رسمی یوزپلنگ شاهد کاهش بوده اما شکارهای دزدکی این جانور افزایش یافته است .

در هر دو کشور ایران و عراق جنگلبانانی که وظیفه شان حفاظت از نسل این حیوان است، با تعقیب شکارچیان و اعمال جرائم سنگین شکارچیان غیر مجاز و تعقیب قانونی فروشندگان پوست حیوان در راه حفاظت از نسل این جانور وارد عمل شده اند.

در بسیاری از روستاها که اهالی محل قوت لایموت خود را از کوهستان تامین می کنند، مجریان قانون با ساکنان محل همواره دچار چالش هستند .این مشاجره در سراسر جهان وجود دارد.

مبارزه موثر برای حفاظت از نسل یوزپلنگ ایرانی نیازمند اقتدار عمل نگهبانان منابع طبیعی با قدرت اجرایی است اما در ایران موانعی بر سر اجرای قانون در این مبارزه وجود دارد که کار را فلج کرده است .

جنگلبانان مجاز به حمل اسلحه اند اما اگر ماموری تصادفا یک شکارچی غیرقانونی را هدف تیراندازی قرار دهد و از پای در آورد، به دست محاکمه که همواره با اطاله مواجه است سپرده خواهد شد و احتمالا زندانی و شاید هم در مواردی اعدام شود.

'اتحادیه بین المللی حفاظت از منابع طبیعی' نسل یوزپلنگ ایرانی را در معرض انقراض اعلام کرده است .

البته محاسبه دقیق خطری که نسل این حیوان را در ایران تهدید می کند، کاری است بس دشوار . هیچ آمار رسمی در این زمینه وجود ندارد و تلاشهای مستقل در ایران برای سرشماری از این حیوان ناکام مانده و تجهیزات مورد لزوم این امر همواره توسط سارقان به سرقت رفته است .

قابل استناد ترین آمار در این زمینه را اتحادیه یادشده عرضه کرده است و و تعداد یوزپلنگ در سراسر جهان را حول و حوش یک هزار راس تخیمن زده است که اکثریت آن در ایران زیست دارد.

در کشور عراق همه 10 دوربینی که برای عکسبرداری و شناسایی یوزپلنگ های موجود در این کشور بکار گرفته شده به سرقت رفته است و در ایران از 80 دوربین استفاده شده برای این کار در 'پارک ملی گلستان' 24 دستگاه به سرقت رفته است.

طرح' یوزپلنگ ایرانی' و گروه حفاظت از نسل یوزپلنگ با نام 'پا نترز' هردو جمعیت این حیوان را در ایران بالغ بر 500 تا 800 راس تخمین زده اند و این آمار را رو به کاهش اعلام کرده اند.