در ابتدای بحث از سینمای کودک شروع کنیم. آیا سینمای کودک به معنای سینمایی است که مخاطب آن کودک است و باید فیلم برای کودکان باشد؟
قشقاییان: سینمای کودک هم شامل فیلمهای برای کودک می‌شود و هم شامل سینمای درباره کودک؛ و این 2 نباید از هم جدا شوند؛ این درست نیست که جشنواره کودک و نوجوان اصفهان تنها به فیلمهای برای کودک بپردازد و فیلمهایی درباره کودک نداشته باشیم.
دولتخواه: بنده با آقای قشقاییان مخالفم و به نظر من جشنواره کودک باید محل فیلمهایی برای کودک باشد زیرا اگر درباره کودک باشد، می‌تواند در جشنواره‌ها و مکان‌های دیگر اکران شده و دیده شود ولی برای جشنواره کودک بچه ها راغب هستند که بیایند و فیلمی مناسب حال و فضای خودشان ببینند.
به نظر من جشنواره کودک باید تماما به سمتی برود که همه برای کودکان فیلم بسازند، اما این تیزهوشی فیلمنامه نویس است که هم قصه برای بچه‌ها باشد و هم آموزه‌هایی برای کودکان داشته باشد.
قشقاییان: ما نمی‌توانیم بگوییم چرا جشنواره کودک تولیدات درباره کودکان دارد این 2 موضوع جدانشدنی است؛ نقض تربیتی جشنواره این است که یک آموزشی هم برای بزرگسالان داشته باشد و نمی‌شود بعضی موضوعات کودک را فقط برای آنها بیان کرد.
پورابوطالب: این دسته بندی‌ها برای سیاست‌گذاری نیاز بوده که حداقل کسی که می‌خواهد سیاست‌گذاری کند، باید پژوهش کند که کشور ما بیشتر نیاز به فیلم‌هائی برای کودک دارد و یا خیر. چون در تمام دنیا وقتی ارگانی حمایت می‌کند، فیلمسازی باید بر اساس سیاست گذاری‌ها باشد تا متوجه شود که نیاز جامعه چیست.
وقتی خودم در جامعه اطراف مقایسه می‌کنم، می‌بینم فیلم برای کودک خیلی کم داریم؛ وقتی نسل ما بچه بود، خیلی از آدم‌های مطرح سینمای حاضر برای ما فیلم کودک و نوجوان می‌ساختند که الان نیستند. حالا کارگردان‌های خوب فقط بزرگسال می‌سازند؛ بازخورد قضیه این است که کودکان تمام وقتشان برای دیدن تلوزیون پای ماهواره و فیلمهای خارجی می‌گذارند.
از نگاه شما سینمای کودک چه فاکتورهایی دارد و چه خصوصیاتی باید در فیلمهای کودکان و نوجوانان لحاظ شود؟
دولتخواه: مسئله‌ای که برای من خیلی اهمیت دارد، فضاسازی فیلم برای کودکان بوده، اگر این فضای کودکانه در فیلم درست ایجاد شود و راه برای تخیل بچه باز شود تقریبا بیشتر مسیر فیلمسازی برای کودکان طی شده است؛ در بعضی از این فیلمهایی که دوستان اصفهانی ساختند، سعی نکرده بودند که این فضا را در بیاورند.
پورابوطالب: یکی از فاکتورهای مهم سینمای کودک، روایت سلیس و روان است؛ روایت پیچیده به درد کودمان نمی‌خورد؛ موضوع باید برای کودک قابل فهم باشد.
قشقاییان: ما کودکان دهه 60 هستیم و کودکی‌های ما زمین تا آسمان با کودکان امروز فرق می‌کند؛ در مقایسه با ما اینها موجودات عجیبی هستند و این سادگی که دوستان می‌فرمایند باید باشد قبول ندارم، چون کودکان الان خیلی بیشتر از کودکی‌های ما می‌فهمند.
یعنی کودکان امروز از لحاظ رشد فکری زودتر به بلوغ می‌رسند و می‌شود مقال عمیق‌تر و بزرگ‌تری را برای آنها مطرح کرد؟
پورابوطالب: بنده مخالفم سطح درک کودکان امروز به لحاظ ذاتی با ما فرقی ندارد، فقط ما ماده خامی که به کودک امروز می‌دهیم، بیشتر است. در بحث محتوا درک ما و کوکان امروز تفاوت خاصی ندارد. چطور می‌شود که یک فیلم خوب که با مختصات ایران ساخته می‌شود، در جشنواره خارجی هم به راحتی ارتباط برقرار می‌کند.
درست است که فرم‌های و تکنیک‌های دیروز و امروز خیلی فرق کرده اما در محتوا قائل به این تفاوت نیستم که کودکان امروز و یا غرب بهتر و بیشتر از کودکی‌های ما می‌فهمند.
شما قائل به دسته‌بندی کودکان شرق و غرب دارید، بعنی کارهای کودکی که در شرق ساخته می‌شود، آیا می‌تواند ذهن کودکان غربی را هم درگیر کند و بالعکس؟
قشقاییان: ما یک سینمای بومی داریم، یعنی یک سینمایی داریم که مختص خود ایران است؛ به عنوان مثال باشو غریبه کوچک در کجای دنیا توانستند مثل ایران با آن ارتباط برقرار کنند، اما یک بحث اینجاست که چرا کودک ما دارد به سینمای غرب تمایل پیدا می‌کند؟
پورابوطالب: یک وقت هست که موضوع ما جهان شمول بوده و دیگر کودک شرقی و غربی نمی‌شناسد و این مسئله خیلی به موضوع هم وابسته است؛ مثلا یک فیلم در شرایط اصفهان و برای بچه‌های اصفهان ساخته می‌شود و شاید در جای دیگر کودکان با چنین مسئله‌ای روبرو نباشد و دغدغه آنها نباشد.
شما چرا در ابتدای راه فیلمسازی به سمت سینمای کودک تمایل پیدا کردید؟
قشقاییان: نمی‌شود این را انکار کرد که وجود تهیه کننده و سرمایه‌گذار دوستان جوان من را به سمت فیلم کوتاه کودک سوق داد، یعنی وجود این حامی خیلی تاثیرگذار بود. در فیلم کوتاه اکثرا سرمایه‌گذار وجود ندارد اما وقتی این فرصت پیش آمد، نشستیم و فکر کردیم که چگونه می‌توانستیم فیلم کوتاه درباره کودک بسازیم.
حرکت امسال شهرداری و اینکه به 50 فیلمساز با اختصاص بودجه توجه کرد را چطور ارزیابی می‌‌کنید؟
قشقاییان: حرکت شهرداری به طور کامل بی‌نقص بود، اما سئوال من این است که چرا به جای کیفیت به کمیت اهمیت داده شد؟ در همین بخش تولیدات کوتاه جشنواره چرا به جای پنجاه تا فیلم نیامدند 5 فیلم با کیفیت‌تر بسازند؟ برای این که بگویند ما 50 فیلم ساختیم؟ اگر دلیلشان این بوده که می‌توانستند با همین بودجه، 200 عدد فیلم بسازند؛ هیچ شکی در خوب بودن کار نیست و من برای بهتر شدن نظراتم را می گویم.
اما به احتمال فراوان مسئولان می‌خواستند به افراد بیشتری فرصت فیلمسازی بدهند.
قشقاییان: وقتی به 50 نفر فرصت فیلمسازی می‌دهند، آیا به این مسئله نگاه می‌کنند که اصفهان ظرفیت ساخت 50 فیلم کوتاه را دارد؟
دولتخواه: به بنده گفتند که ما می‌خواهیم به 50 فیلمساز جوان که تازه شروع به کار کرده‌اند، فرصت بدهیم. اگر هدفشان این است که از فیلمسازان حمایت کنند، حمایت کنند؛ به هر حال هر کس دغدغه خود را تبدیل به فیلم کند اما اگر هدف آنها برگزاری جشنواره کودک و نوجوان بوده، بیایند و تصمیم بگیرند که تعداد محدوتری کار بسازند اما برای کودکی که در سالن از تماشای فیلم لذت ببرد.
پورابوطالب: حرف دوستان صحیح اما به نظرم کار درستی صورت گرفت چون در همه دنیا همین طور است؛ وقتی یک چیزی هنوز شکل نگرفته، ابتدا نگاه کمی به آن می‌کنند و بعد که رشد کرد، به سراغ نگاه کیفی می‌روند.
به طور مثال چین که تولیدات جهان را در دست دارد، در ابتدا فقط نگاه کمی داشتند و تولید کرده و کار می‌کردند اما به مرور به سمت کیفیت رفته‌اند و اکنون این ذهنیت پاک شده و مردم فهمیده‌اند که چین هم اجناس باکیفیت تولید می‌کند؛ وقتی ما در اصفهان به اندازه کافی استعداد جوان شناخته نشده بوده و ما نمی‌دانیم چند نفر در اصفهان هستند که فیلمسازند و یا این کار را تازه شروع کردند، باید کشفشان کنیم و برای کشفشان این کار لازم بود.
قبول دارید که یکی از خوبی‌های این طرح آن بود که افراد مستعد بهتر شناسایی شده و افراد بیشتری فرصت امتحان پس دادن داشتند؟
قشقاییان: من منظورم این نیست که 10 کار تولید شود، اما اگر آقایان می‌خواهند برای سال بعد هم اینطور برنامه‌ریزی کرده و به من فیلمساز برای ساخت فیلم زمان بدهند، همان 10 تا فیلم را کار کند، بهتر است چون اصفهان در این زمان گنجایش 50 فیلم را نداشت؛ پارسال هم دقیقا همین کار را کردن و قول دادند برای امسال تکرار نشود.
دولتخواه: من اگر یک ماه بیشتر وقت داشتم، بدون شک کیفیت کارم خیلی بیشتر از این می‌شد؛ البته این مسئله فقط برای من نیست و برای بقیه هم صادق است.
به غیر از حمایت مالی، چه حمایت‌هائی باید صورت گیرد که فیلمسازان خوب و جوان اصفهانی در سطح کشور مطرح شوند؟
قشقاییان: بحث حمایت مالی در ابتدای کار نیست؛ من اصلا برای جشنواره سال بعد با بودجه شخصی خودم فیلم می‌سازم اما آیا مسئولان به من این قول را می‌دهند که اگر فیلم خوب بود شرایطی را فراهم کنند و حمایت‌هایی را انجام دهند که سرمایه‌ام برگردد.
پور ابوطالب: خیلی ایده‌های خوبی هست برای اینکه بتوانیم سرمایه یک فیلم کوتاه و یا مستند را برگردانیم؛ وقتی قرار است چنین جشنواره‌ای برگزار شده و این استعدادها شناسایی شوند، بهتر است که از قبل بین خودشان چنین قانونی نوشته شود که مثلا ما چند درصد از سفارشات صدا و سیما را به این افراد مستعد می‌دهیم.
می‌گویند این حمایت مالی و ورود پول به عرصه فیلم کوتاه اصفهان مشکلاتی را هم به وجود آورده، درست است؟
قشقاییان: متاسفانه در مواقعی همین حمایت مالی هم به ضرر بچه‌های اصفهان تمام شد چون آن همدلی و همراهی قبلی بچه‌ها جای خودش را به حساب و کتاب‌های مالی داده بود و خیلی از نگاه‌ها و قیمت‌های عوامل به خاطر وجود پول و سرمایه‌گذار عوض شده بود.
دولتخواه: خیلی دوست دارم در یک نشست و میزگردی با همه بچه‌های عوامل این 50 فیلم تولیدی اصفهان بنشینم و دلیل این رفتارها را بدانم که چرا حمایت‌های دوستان با ورود پول یک نوع دیگر شد و مشکل واقعا چیست؟ اگر قرار است کسی از ما حمایت کند، ابتدا خودمان باید پیش قدم شویم و از خودمان حمایت کنیم.
پورابوطالب: یکی از مشکلات این بود که وقتی قرار شد پنجاه تا فیلم ساخته شود، عرضه بسیار کم شده و تقاضا زیاد شد؛ به همین دلیل برخی از قیمت‌ها بالا رفت اگر عرضه زیاد شود این مشکل رفع می‌شود؛ چون در اصفهان تصویربردار کم است در چنین مواقعی قیمتشان بیشتر می‌شود!
در پایان به نظرات چه مشکل بارزی در این طرح تولید فیلمهای کوتاه توسط دبیرخانه جشنواره وجود داشت؟
پورابوطالب: حرکت شهرداری واقعا مثبت بود و هیچ شکی در آن نیست. اما اشکال عمده‌ای که وجود دارد، بحث زمانی و برنامه‌ریزی بوده که در سال‌های قبل هم وجود داشته داشته است. یکی از نقاظ ضعف زمان است و دیگری مساله عدل و انصاف چون یک مقدار لابی‌گری در جشنواره وجود داشت که به نظر من همه‌اش قابل حل است؛ فیلمنامه‌ها در کل یک مقدار ضعیف بودند و به نظر من 2 راهکار برای تقویت آن وجود دارد، یکی اینکه به فیلمنامه‌نویس‌ها بیشتر بها و زمان بدهند و دیگری روش فیلمنامه‌های اقتباسی است که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان کتاب‌های خوب را معرفی کنند تا نویسندگان اقتباس یگیرند.
قشقاییان: کار شهرداری در حوزه فرهنگی کار مقدس و بدون عیبی بود ولی مسئولانی که خارج از شهرداری وارد عمل شدند، اشتباهات و مشکلاتی داشتند که بارها در طول مصاحبه به آن اشاره کردیم و خدا کند سال بعد دوباره این مشکلات را بازگو نکنیم.
