در ابتدای این نشست محمدرضا سنگری با بیان اینکه تلاش برای نامگذاری ادبیات دفاع مقدس خود نشان دهنده متولد شدن یک کودک نوپا و جریان جدید  است خاطرنشان کرد: درست همانطور که کودکی متولدمی‌شود یا اتفاقی به وقوع می‌پیوندد تلاش برای نامگذاری این نوع ادبیات چون ادبیات دفاع مقدس، ادبیات جنگ، ادبیات پایداری و... نشان دهنده آن است که این ادبیات وجود دارد و مسیر خود را به درستی طی می‌کند. 

این پژوهشگر فرهنگ و هنر ادامه داد: در واکاوی ادبیات دفاع مقدس چند نکته وجوددارد که به آن باید توجه شود. یکی از این نکات بررسی همخوانی بین نام و نامیده در این ادبیات است. مسئله دیگر بررسی این نکته است که چرا این نام خوانا است و در نهایت مسئله نامگذاران این نوع از ادبیات است. 

او افزود: در خود این بحث باید در نظر بگیریم که ما یک مقوله به نام ادبیات و یک مقوله به نام زبان داریم. فراموش نکنیم زبان ابزاری برای ارتباط و اطلاع‌رسانی است که باید حتما یکدست و روان باشد. اما ادبیات متنی است که باید امکان برداشت‌های متفاوت و چندگانه در آن وجود داشته باشد. ارزش یک متن ادبی به چندلایه بودن آن برداشت‌های متفاوتی است که از سوی خوانندگان آن متن صورت می‌پذیرد. 

سنگری با بیان اینکه در ادبیات دفاع مقدس باید بر روی کلمه «دفاع» توجه ویژه‌ای شود، گفت: فراموش نکنیم وقتی کلمه دفاع مطرح می‌شود ما با یک مهاجم روبرو هستیم. تمامی دفاع‌ها ارزشمند و مقدس نیستند اما آنچه که در طول جنگ 8 ساله ایران رخ داده و پس از آن هم سبب به وجود آمدن یک گونه ادبی شد دفاع مقدس بود. ما به این خاطر بر روی کلمه «مقدس» تاکید داریم که معتقدیم دفاع ما متفاوت از آن چیزی بوده که گاهی به صورت عمومی مطرح می‌شود.

این پژوهشگر فرهنگ و هنر همچنین دلایل مقدس بودن این دفاع را برشمرد و اظهار کرد: یکی از موارد اظهارات مجامع بین‌المللی و اعتراف به مهاجم بودن عراق است. مسئله دیگر آنکه وقتی جنگ آغاز شد این دشمن بعثی بود که به خاک ما تجاوز کرد و در آن زمان هیچ یک از نیروهای ایرانی در خاک عراق نبودند. مسئله سوم هم اعتراف خود دشمن بود که گفت به ایران تجاوز و حمله کرده است. 

سنگری در ادامه با اشاره به رهبری امام خمینی(ره) در دوره دفاع مقدس خاطرنشان کرد: یکی دیگر از مواردی که سبب مقدس بودن این دفاع می‌شود حضور کسی بوده که دارای ریشه وحیانی است و همین امر سبب ایجاد یک جنبه قدسی برای دفاع ما شده است. 

او ادامه داد: تقدس بر روی مسیر و همچنین هدفگذاری یکی دیگر از مواردی بود که باعث مقدس شدن دفاع ما گردیده است. هدف ما چیزی جز ریشه‌های وحی نبود. کسانی که در طول 8 سال دفاع مقدس حضور داشتند بیشترین انگیزه خود را بر روی دفاع از اسلام و دین متمرکز کرده بودند. 

این پژوهشگر فرهنگ و هنر همچنین به مظاهر دوران دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: تمام مظاهری که در طول دوران 8 ساله دفاع مقدس وجود داشته مبتنی بر ریشه‌های قدسی و وحیانی بوده است. برای مثال وقتی به نام لشکرهای حاضر در دوران دفاع مقدس و یا پیشانی‌بندهایی که نیروهای ایرانی به سر می‌بستند نگاه می‌کنیم می‌توانیم به این مظاهر مقدس پی ببریم. 

سنگری در ادامه اضافه کرد: تقدس در فرآورده‌های دوره 8 ساله جنگ یکی دیگر از مواردی است که سبب مقدس شدن دفاع و ارزشمند بودن این نوع از ادبیات شده است. برای مثال سفارش‌هایی را که شهدا در وصیت‌نامه‌های خود آوردند نگاه کنید تمامی آنها به ارزش‌های الهی تاکید ویژه‌ای داشتند. 

وی با تاکید بر اینکه ادبیات دفاع مقدس را نباید در کنار ادبیات انقلاب اسلامی مطرح کرد، افزود: ادبیات دفاع مقدس جزئی از ادبیات انقلاب اسلامی است. درست است که ادبیات دفاع مقدس بخش بزرگی از زیرمجموعه ادبیات انقلاب اسلامی را تشکیل می‌دهد اما نباید آن را به صورت مستقل مطرح و بیان کرد. 

او یکی دیگر از ویژگی‌های ادبیات دفاع مقدس را اشرافی‌نبودن آن عنوان کرد و گفت: برای مثال در گذشته ادبیات ایران در مواردی مخاطب خاص داشته و یا در دربار مطرح می‌شد. اما ادبیات دفاع مقدس ادبیاتی است که توسط همه مردم ثبت شده و تمامی اقشارجامعه را درگیر خود می‌کند. وقتی که به ادبیات دفاع مقدس نگاه می‌کنیم می‌بینیم اولین داستانها، اشعار و شعارها توسط مردم بیان شده است که تمامی این موارد نشان از مردمی بودن این سبک از ادبیات دارد. 

سنگری همچنین به پویایی ادبیات دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: این نوع از ادبیات همواره پویا است و تداوم دارد. حتی حالا پس از گذشته سال‌ها شاهد زایایی این سبک از ادبیات هستیم. 

این پژوهشگر فرهنگ و هنر اضافه کرد: یکی دیگر از موارد مهم در ادبیات مقدس حضور خالقان آثار در جنگ بوده است. شاعران و نویسندگانی که در متن جنگ حضور داشته و در آن به خوبی این نوع از ادبیات را خلق نموده‌اند. 

او در ادامه سخنان خود انتقادی را به آنچه که ادبیات ضدجنگ که قصد سیاه‌نمایی دارد، وارد کرد و گفت: ادبیات دفاع مقدس ضدجنگ است اما برخی تلاش می‌کنند تا با پدید آوردن ادبیات سیاه و ضددفاع مقدس این سبک از ادبیات را به چالش بکشند که البته موفق هم نبوده است. هیچ کسی در ادبیات دفاع مقدس جنگ را ستایش نمی‌کند. 

وی با تاکید بر اینکه ادبیات دفاع مقدس دارای ظرفیت جهانی است، تصریح کرد: متاسفانه با وجود آنکه ادبیات دفاع مقدس دارای یک ظرفیت عظیم جهانی است، چندان تلاشی برای ترجمه و بازگرداندن این ادبیات به زبان‌های دیگر صورت نمی‌پذیرد. باید تلاش کنیم تا ادبیات دفاع مقدس را در سطح جهان مطرح کنیم. 

این پژوهشگر فرهنگ و هنر همچنین به زنده شدن برخی از گونه‌های ادبی در طول دوران دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: به واسطه دفاع مقدس شاهد احیا شدن برخی از گونه‌های ادبی همچون رباعی و دوبیتی بودیم که تا پیش از آن چندان توجهی به این سبک‌ها صورت نمی‌گرفت. 

سنگری همچنین به پدید آمدن برخی از گونه‌های ادبی به واسطه دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: برای مثال وصیتنامه‌هایی که توسط رزمندگان در دوران دفاع مقدس نوشته می‌شد خود به گونه‌ای ادبی تبدیل شد. شاید تا پیش از دفاع مقدس وصیتنامه فقط وسیله‌ای برای مشخص کردن دارایی‌ها بود اما دفاع مقدس سبب شد تا وصیت‌نامه سبک و گونه‌ای جدید پیدا کند و حتی حالا هم  وصیت‌های خود را براساس این سبک می‌نویسند. 

او اضافه کرد: بخش‌های دیگری چون نامه‌هایی که در دوران دفاع مقدس شنیده می‌شد و یا نوشته‌های بر روی لباس‌ها یا تابلونوشته‌های دوران دفاع مقدس و مواردی از این دست همگی گونه‌های ادبی بود که چندان که باید به آنها توجه نشد. فراموش نکنیم که حوزه ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس تنها به محتوا و مفهوم خلاصه نمی‌شود بلکه در فرم هم اتفاقات زیادی در این نوع از ادبیات رخ داده است. 

این پژوهشگر فرهنگ و هنر در پایان خاطرنشان کرد: فضای جبهه بسیاری از رزمندگان را شاعر و نویسنده کرد. ادبیات دفاع مقدس یک سبک و گونه ارزشمند و مهم در ادبیات به شمار می‌رود که باید توجه ویژه‌ای نسبت به آن صورت پذیرد.