رمزگشایی از ساخت جعبه سیاه در ایران

به گزارش بولتن نیوز،جعبه سیاه هواپیما قطعه بسیار مهمی است که تمامی اطلاعات پروازی و پارامترهای موتور، فرمان های سیستم الکترونیکی و اویونیکی و دیگر اطلاعات از لحظه روشن شدن موتور تا لحظه فرود هواپیما و خاموش شدن در آن ثبت و ضبط می شود.

این جعبه که تمام مکالمات بین خلبان و مسافرین، گروه پرواز و باند پرواز را در خود ذخیره می کند، تنها در بروز سوانح کاربرد ندارد، بلکه اگر در حین پرواز سیستم هایی از هواپیما دچار مشکل شوند، با استفاده از اطلاعات موجود جعبه در اولین نشست فرودگاهی مورد بررسی قرار می گیرند.

عارف اقدم مدیرعامل شرکت دانش بنیان تولیدکننده این جعبه سیاه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار داشت: مشخصه ها و استانداردهایی برای موتور و دیگر اجزای تشکیل دهنده یک هواپیما وجود دارد که نمودارهایی از آن در حافظه هواپیما ذخیره می شود. در هنگام حرکت پارامترهای مختلف هواپیما در مقایسه با این نمودارها اندازه گیری می شود.

وی همچنین درباره ساختار جعبه سیاه هواپیمای تولید شده، گفت: این قطعه متشکل از یک بخش داخلی است که اطلاعات مرتبط با حرکت هواپیما را ذخیره می کند که در داخل جعبه ای قرار گرفته است که که دارای عایق حرارت و ضربه است.

اقدم اضافه کرد: در بخش دیگر این جعبه سیاه، از لایه های عایقی روی جعبه فلزی استفاده شده است که علاوه بر عایق و ضربه گیربودن قادر است بخش های داخل جعبه را تا 100 درجه سانتیگراد محافظت کند.

به گفته این محقق جعبه سیاه هواپیما یکی از قطعات استراتژیک در صنایع هوایی است که معمولا تولید کنندگان این کالاها خارجی هستند و آن را به قیمت گزاف به کشورها می فروشند که این محصول اکنون با یک چهارم قیمت خارجی تولید آزمایشگاهی شده است.

وی افزود: تولید جعبه سیاه هواپیما برای نخستین بار در ایران به طور همزمان توسط دوشرکت دانش بنیان و دیگری از زیرمجموعه های دفاعی کشور مورد پیگیری قرار گرفت و اکنون منتظر انجام تست های نهایی بر روی این محصول هستیم.

اقدم خاطرنشان کرد: قسمت های داخلی این جعبه سیاه به صورت دیجیتالی طراحی شده است و فضای مناسبی را برای رصد عملکرد خلبان ایجاد می کند.

به گفته این محقق در طراحی این جعبه سیاه از استانداردهای روز دنیا استفاده شده است و تمامی مواد اولیه این جعبه سیاه نیز در داخل کشور تولید شده است.

وی اضافه کرد: در حال حاضر این جعبه سیاه در مرحله نخست و بدون پوسته و محافظ روی هواپیما و هلی کوپتر آزمایش شده است و قرار است در مراحل بعدی با پوسته محافظ آزمایش های خود را پشت سر بگذارد؛ اما هنوز به صورت عملی روی هیچ هواپیمایی نصب نشده است.

وی توضیح داد: این دستگاه در مرحله اول پارامترهای پروازی را مورد آزمایش قرار داده است و قرار است در مرحله بعدی آزمایش هایی نظیر تست های ضربه، شتاب و سقوط را پشت سر بگذارد.

اقدام با بیان اینکه این تولید در مسیر دریافت استانداردهای داخلی است، خاطرنشان کرد: این محصول بر اساس استاندارد بین المللی از جمله استاندارد ad-a285 (به عنوان الزامات تست آتش جعبه سیاه ) و ed-56a (برای کل محصول) ساخته شده است.



***جعبه سیاه چیست و چه می کند؟

جعبه سیاه یا ضبط کننده اطلاعات پرواز ( Flight data recorder یا FDR) در هواپیما ابزاری است که در طول پرواز جهت ذخیره پارامترهای خاصی به کار می رود. در بعضی از موارد جعبه سیاه شامل ضبط کننده صدای خلبان (CVR) است.

با بروز هر سانحه ای برای یک هواپیما سوالات زیادی در مورد علت سقوط هواپیما مطرح می شود. پاسخ به این سوالات به کمک سیستم های FDR و CVR که در مجموع جعبه سیاه نامیده می شود، انجام می گیرد. این سیستم ها که هر یک قیمتی بین 10 تا 15 هزار دلار دارند، جزئیات پرواز را در طول پرواز ضبط می کنند.

سیستم جعبه سیاه برغم نامش، رنگ نارنجی روشنی دارد. داشتن چنین رنگ شاخصی به همراه نوار انعکاس دهنده متصل شده به بخش خارجی ضبط کننده بعد از وقوع سانحه در پیدا کردن جعبه سیاه بخصوص در هنگام سقوط هواپیما در آب، بسیار موثر است.

گفته می شودبرادران رایت اولین کسانی بودند که از این سیستم ها استفاده کردند. آنها از وسیله ای برای ضبط چگونگی چرخش پره های ملخ استفاده می کردند. اما استفاده گسترده از اینگونه سیستم ها تا قبل از جنگ جهانی دوم آغاز نشد. این سیستم در واقع بیشتر اطلاعات مربوط به نحوه عملکرد هواپیما را ضبط می نمود.

به هر روی جعبه سیاه پارامترهای پروازی را ضبط می کند. حساسه های زیادی از قسمتهای مختلف هواپیما از طریق سیم کشی به سیستم FDR مرتبط شده اند. زمانی که کلیدی روشن یا خاموش می شود، عملیات آن توسط سیستم FDR به ثبت می رسد. کمیت و بازه اطلاعات ضبط شده توسط این سیستم به میزان زیادی متفاوت بوده و به عمر و اندازه هواپیما وابسته است. طبق استانداردهای هوایی حداقل اطلاعاتی که باید توسط این سیستم ضبط شود شامل موارد زیر است :

زمان

شتاب عمودی هواپیما

موقعیت دستهٔ کنترل پرواز

موقعیت پدال کنترل رادِر

موقعیت فرمان هواپیما

تثبیت کننده وضعیت افقی هواپیما

جریان سوخت

سرعت

ارتفاع فشاری

جهت مغناطیسی هواپیما

شتاب طبیعی هواپیما

روشن و خاموش شدن میکروفون، که زمان ارتباط های رادیویی برقرار شده توسط کادرپرواز را ضبط می کند و برای تطبیق اطلاعات ضبط شده توسط FDR و CVR به کار می رود. سیستم های کنونی به منظور بررسی تمامی جهات عملکردی هواپیما تا صدها پارامتر را ضبط می کنند.