چرا رهبر یک دختر عراقی را الگوی بانوان انقلابی معرفی کرد؟

گروه فرهنگی بولتن نیوز :  نحوه نگرش هر جامعه به زن، با نقش زن در تاریخ شکل گیری تمدن آن ارتباط دارد. در جامعه ای که جایگاه برابر زن و مرد را از لحظ انسانی باور دارد، زن به عنوان یک انسان در جامعه ایفای نقش می کند و با پذیرش برابری زن و مرد در بعد انسانی، برجسته ترین الگوها و نمونه ها را در این زمینه ارائه می کند. اما در جامعه ای که زن را – پیش از آنکه یک انسان بداند – یک موجود مؤنث به شمار می آورد، زن از ایفای نقش مؤثر در جامعه باز می ماند و برای ابراز وجود، ناگزیر به استفاده از ویژگی های زنانه خود می گردد، که همان فراهم آوردن زمینه لذت و بهره گیری مرد است. (مقاله ی زن و تمدن– نوشته بنت الهدی صدر )

نسیبه یک زن بود. زنان قریش هم زن بودند و تمامی آنها اعم از نسیبه ی مسلمان و زنان کافر قریش، احساس و عاطفه ی زنانه داشتند. اما زنان قریش همراه شوهرانشان به جنگ می رفتند تا ساز و دف بنوازند و کینه های خفته را در دل آنان زنده کنند. آنها با خود سرمه و سایه می بردند تا اگر یکی از مردان از جنگ باز می ماند، آنها را به دست او بدهند و او را زن خطاب کنند. اما نسیبه و دیگر زنان مسلمان در میدان جنگ حاضر می شدند تا نبرد کنند و یا به مداوای مجروحان و بیماران بپردازند. و اگر مردان گریختند، آنان پایداری کنند... [1]دست نوشته های بنت الهدی صدر بهترین گواهان اندیشه و نگاه او به جایگاه زن به عنوان مخلوقی مکلف است. تکلیفی که با هیچ توجیهی از دوش انسان مسلمان برداشته نخواهد شد و آن چیزی نیست مگر خدمت به اسلام. زندگی بنت الهدی صدر مصداقی است از همین تکلیف مداری زنی که اگر چه نتوانسته است در جایگاه مادری و همسری نقش ایفا کند، مادران و همسرانی در مکتب تربیتی او رشد کرده اند و ارتقا یافته اند که ثمرات آن در طول تاریخ دیده خواهد شد.

ماجرا از آنجایی آغاز می شود که خداوند در سال 1316 هجری شمسی در شهر کاظمین به خاندان مکرم و فاضل صدر دختری عطا می کند به نام "بنت الهدی" – بنت الهدی دوران کودکی اش را در بستر علم وفقاهت رشد کرد. مقدمات اجتهاد، فقه و اصول را نزد برادرش شهید سید محمد باقر صدر فرا گرفت. و آشنایی با آموزه های اسلامی هر روز بیشتر از قبل بنت الهدی را متوجه رسالت تاریخی ای می کرد که گویی بر دوش همه ی انسان های آزاده نهاده شده است... برخی آن را می فهمند و برخی از کنار آن به راحتی عبور می کنند. بنت الهدی در آغازین سال های فعالیت جهادی اش و در سن و سالی پایین، روزنامه دیواری هایی با مضامین اسلامی و فرهنگی تهیه می کرد و آن را به دست کسانی می رساند که احساس می کرد برای آنها مفید و ضروری خواهد بود. بنت الهدی بزرگ تر می شود. بزرگی او همراه است با عمیق تر شدن فهم او از اسلام و مکتب شهید صدر. اگر از توضیح فضائل اخلاقی او بگذریم می رسیم به اقدامات بزرگ وی درحوزه ی اجتماعی. سیده شهیده از مؤسسان و بنیان گذاران مدارس «الزهراء» وابسته به «صندوق خیریه اسلامی» در بغداد و کاظمیه و نجف بود. (۱۹۶۷ م) هدف او از تأسیس این مجتمع های آموزشی ابتدایی و غیرابتدایی مقابله و رویارویی با فرهنگ مادی، که موجبات فساد و انحراف اخلاقی را فراهم می کرد، بود. هم چنین برای ارتفا جایگاه زن، به دنبال نشر فرهنگ اسلامی صحیح بود. در این راستا او به مواد درسی رایج آن دوره مواد دیگری از دروس عقیدتی و تربیتی اسلامی نیز به صورت فشرده و تفنّنی اضافه کرده بود. بانو صیدلی، مدیر «مدارس الزهراء»، در این باره می گوید: یکی از راه های مقابله با ترویج فساد اخلاقی اهتمام و عنایت به تربیت نوین دختران و پرورش جهت دار و هدفمند آن هاست. این مسأله انجام نمی شود، مگر از طریق ایجاد مدارس اسلامی که برای این منظور اختصاص داده شده اند.

شهیده بنت الهدی برای تأسیس این مدارس ملّی رسمی، که تحت پوشش قوانین حکومتی بودند، تلاش فراوانی کرد و بیش از دو ماده درسی نیز برای تربیت دختران در این مدارس به سایر مواد درسی اضافه نمود. وی بانوان شیعه معلمه ای را، که دارای کفایت علمی و مزایای خاص بودند و به شئونات اسلامی التزام داشتند، بر این کار گماشت تا اسوه و الگوی دختران قرار گیرند و نام این مدارس را «مدارس الزهراء» گذاشت. مرکز این مدارس را نیز بغداد و کاظمیه قرار داد. این مجتمع ها شامل مهد کودک، مدرسه ابتدایی و غیرابتدایی بودند. در این زمینه، یکی از فعالیت های مهم او آموزش فرهنگ جهت دار و تربیت اسلامی هدفمند به معلمان و مدرّسان این مدارس بود که پس از پایان وقت مدرسه، طی یک حضور الزامی به ایشان آموزش داده می شد. حضور شهیده بنت الهدی در این مدارس بر مدار خاصی می گردید و ایشان سه روز از هفته در هر کدام از مدارس که مقتضی بود، حاضر می شد و سه روز نیز به مراکز تعلیم نجف اشرف تشریف می برد.

او دایم بین بغداد و نجف در حرکت بود تا به امر تدریس و نظارت و توجه به مدارس بپردازد. بانو صیدلی از مجاهدت های این شهیده در این زمینه و در آن دوران این گونه حکایت می کند: «بنت الهدی به من می گفت: من روزم را در اداره مدرسه می گذرانم و ظهر را به بعضی از اعمال شخصی و امور منزل می پردازم، عصرها جلساتی را در خانه تشکیل می دهم و به تدریس فقه و شرائع الاسلام اشتغال دارم و پس از پایان وقت، در شب ها به خواندن کتب اسلامی و فرهنگی و فقهی می پردازم.» سیده بنت الهدی(ره) راه درازی را در راه تعلیم و تعلّم پیمود و «تدریس»، یک نمونه از کوشش های او بود. او با تشکیل حلقه های تدریس در خانه اش در تلاش بود تا علاوه بر اینکه آنچه از فقه و دروس حوزوی نزد برادرانش آموخته بود به زنان و پرورش زنان عالمه و آگاه، ایشان را برای تحمّل مسئولیت ادامه این راه در آینده آماده کند. او تلاش داشت چنان توانایی علمی در شاگردانش ایجاد کند که بتوانند بر ایجاد حوزه های علمیه بانوان قدرت پیدا کنند و بتوانند به نشر فرهنگ و تعلیمات اسلامی بپردازند. بنت الهدی در کنار تدریس، در پی طرّاحی فرهنگ دینی عمومی است که در آن، افکار اسلامی را با روش های منسجمی متناسب با نیازمندی ها و مقتضیات روز مطرح می نمود. یکی از مسائل ذهنی بنت الهدی که چه در عرصه ی عمل و چه در مقالات او در مجله الأضواء به چشم می خورد، مساله ی ارتقای فکری زنان و حل مسائل آن ها است. یکی از آن موارد ارتقای مجالس زنانه و ارائه ی مدلی جدید برای مدیریت فضای زنان مسلمان است. یکی از دوستان او در مصاحبه ای می گوید : ما در فواصل زمانی دور جلساتی را برپا می کردیم و هر بار جلسه در خانه یکی از خواهران برگزار می شد. به طور طبیعی میزبان جلسه آمادگی های لازم را از قبل پیش بینی می کرد و بر حسب سلیقه و نگاهش به جلسه، وسایل پذیرایی از بانوان شرکت کننده را نیز مهیا می ساخت. یک بار جلسه در خانه خواهر… برپا شده بود. او از آن خانم هایی بود که بسیار شیفته بنت الهدی بود و نصایح و توصیه های او را به گوش جان می خرید. تدارک و پذیرایی او از حاضرین در حد متوسط بود. در اثنای جلسه و هنگامی که داشت از مهمانان پذیرایی می کرد، شهیده بنت الهدی با همان روش همیشگی اش، یعنی با تبسم و نرمی گفتار و ملایمت رو به آن خانم کرد و گفت، «ای کاش این وقتی را که برای تهیه ساندویچ و کیک و چای گذاشته ای، فقط برای تهیه شربت و شکلات می گذاشتی و بقیه وقت ارزشمند خود را برای تهیه موضوعی مفید صرف و آن را برای حاضران مطرح می کردی تا وقتشان هدر نشود و موقع بازگشت به خانه هایشان با دست های پر و سودمند باز می گشتند.»

به طور کلی آن چه از خواندن خاطرات مکتوبی که از افکار واعمال بنت الهدی قابل برداشت است نوع نگاه وی به زن به عنوان یک هویت مستقل است خواه مجرد یا متأهل. هویت مستقلی که گاهی در نقش مادر ظهور می کند گاهی در فرزندی. نکته ی مهم فصل مشترک همه ی نقش هایی است که یک زن به عهده می گیرد آن هم مسلمان بودن است. تمام تلاش بنت الهدی همین است که به همه زنان اسیر تهاجم غرب بفهماند که مسلمان بودن تکلیف می آورد.

او برای ترویج افکار خود در کنار همه ی اقداماتش نوشتن را انتخاب می کند. برخی ازکتابهای او از این قرار است :

1- خاله گمشده 2- فضیلت پیروز است 3- خاطرات حج 3- ایکاش می دانستم 5- دو زن ویک مرد 6- دیدار در بیمارستان 7- آنکه درپی حقیقت است 8- شخصیت زن مسلمان 9- نزاع ومذاکره 10- زن در حضور پیامبر

او در راه جهاد و مبارزه، سختی ها و مرارت های بسیاری را به جان خرید، اما هیچ گاه دلسرد نشد و عقب ننشست. او درباره مقاومت و سختکوشی و صبر و تحمل مشکلات در راه خدا این گونه سروده است.

اسلامنا انت العزیز و کل صعب نیک سهل

ولاجعل دعوتک الکریمه

علتهم الایام یحلوا

ای اسلام ما، تو عزیزی و هر سختی ای در راه تو آسان است…

در راه نشر پیام ارزشمندت

تلخی های روزگار شیرین خواهد بود

حضور همگان آزاد است

بنت الهدی به خاطر شرایط سخت زندگی و بیماری مادرش، که همواره باید در کنار او می بود و به خاطر همراهی برادر در فعالیت های اجتماعی و سیاسی، نتوانست ازدواج کند. و تا آخرین لحظات دستگیری برادرش (که به جرم حمایت از انقلاب اسلامی ایران واز ترس ترویج آن درعراق او را دستگیر کرده بودند ) با خطبه هایی زینبی در حرم حضرت امیر برادر بزرگوارش را همراهی کرد و در نهایت با یک فاصله ی زمانی بنت الهدی را نیز صبح یکشنبه ۱۷ فروردین دستگیر کرده وبنا بر شواهدی، شب سه شنبه ۱۹ فروردین 1359 هجری شمسی به شهادت رساندند. طبق نقل های رسیده، ایشان در زندان نیز زیر شکنجه های صدام دست از مبارزه برنداشت. اینگونه بود که ثابت کرد اگر نمی تواند مادری باشد تا با تربیت فرزندش به اسلام خدمت کند، تکلیفی از او ساقط نشده است و باید به هر نحوی که شده است در راستای اعتلای اسلام و هدایت امت کوشید. به راستی بنت الهدی همان الگوی زن ثانی انقلاب اسلامی است بعد از زنان مبارز صدر اسلام. او کسی است که درکلام مقام معظم رهبری زنی شجاع، عالم ومتفکر نام می گیرد که می تواند سرمشقی نمونه برای زنان انقلاب اسلامی باشد.

خانم وجیهه الصیدلی درباره بنت الهدی در روزنامه «المنبر» چاپ لندن نوشته است، «شهیده بنت الهدی با شایستگی و لیاقت تمام توانست هدایت فعالیت های اسلامی زنان را به عهده گیرد و حتی می توان گفت که وقتی بنت الهدی در جایگاه اصلی خود قرار گرفت، این رهبری و هدایتگری بود که از وجود او شرافت و زینت یافت. همه می دانید که رهبری، حاصل انتخاب و انتصاب نیست، بلکه نتیجه گزینش و انتخاب و بیعت است که پس از تلاش و فعالیتی مداوم و خستگی ناپذیر، به همراه شایستگی های دیگر همچون فرهنگ و آگاهی و حس تدبیر و حسن رفتار متناسب با شرایط و واقعیت های موجود به دست می آید.»

راهش پر رهرو

منبع :

دختری از تبار هدایت – نوشته ی خانم انیسی

بر بلندی های مکه – نوشته بنت الهدی صدر

[1] بر بلندی های مکه (مجموعه مقالات )– نوشته ی بنت الهدی صدر – ترجمه مهدی سرحدی

منبع: ماهنامه قبیله هابیل- استان یزد