فضایل حضرت زهرا(س) به روایت امام علی(ع)

*فاطمه(س) الگوی اخلاق

فاطمه(س) در پرتو وحی و در دامان پیامبری تربیت شده که هدف و ره‌آورد رسالتش، اکمال و اتمام مکارم اخلاق است، او با توجه به جوهره آسمانی‌اش عالی‌ترین مدل و الگو برای دریافت ادب و اخلاقِ وحیانی بوده و روشن‌ترین آینه‌ای بود که جلوه‌های الهی وحی از آن منعکس می‌گشت.

از این رو، آن بانو در کسب اخلاق الهی سرآمد مؤمنان و بهترین نشان هدایت برای پویندگان منهج اخلاقی اسلام است، آفاق زندگانی پر برکتش، تجلّی گاه فروغ مکارم اخلاق و لحظه لحظه‌های زندگی‌اش آموزگار فضائل اخلاقی است، آموزه‌های اخلاقی بسان دُرّ در صدف گفتارش جای گرفته و در دعاها و نیایش‌هایش تابناک و پر فروغ است.

آن بانو در کسب و تحصیل مکارم اخلاق، چنین دعا می‌کند:

«اللّهمّ انّی أسألک کلمة الاخلاص، وخشیتک فی الرّضا و الغضب، والقصد فی الغنی والفقر، وأسألک نعیما لا ینفد، وأسألک قرّة عین لا تنقطع، وأسألک الرّضا بالقضاء، وأسألک برد العیش بعد الموت، وأسألک النّظر الی وجهک، والشّوق الی لقائک، اللّهمّ زینا بزینة الایمان، واجعلنا هداة مهدیین، یا ربّ العالمین»

خداوندا! اخلاص و ترس از خودت را به هنگام خشنودی و غضب، از تو خواستارم، و میانه‌روی و اعتدال را به هنگام فقر و بی‌نیازی مسألت می‌دارم، و از درگاهت نعمت بیکران آرزومندم، و خشنودی بی‌پایانت را خواهانم، بار الها! به حکم و خواست تو را طلب می‌کنم، و پس از مرگ، زندگی نیکو و دیدار رؤیت و شوق لقائت را آرزومندم....

پروردگارا! ما را به زینت ایمان مزین فرما و مدام در پرتو هدایتت جای ده، ای پروردگار جهانیان! خواسته‌هایم را پذیرا باش.(فلاح السائل ص437)

*ابعاد مختلف اخلاق فاطمی(س)

-اخلاق فردی و بندگی

واقعیت این است که عبادت خالصانه خدا به مفهوم کامل و ابعاد گوناگون آن، در زندگى سراسر افتخار فاطمه علیهاالسلام جلوه‌گر شد و آن حضرت به راستى در عبادت خدا نمونه عصرها شد، سراسر زندگى پرافتخار او، از آغاز تا واپسین لحظات، عبادت خدا بود.

از غذا دادن به محرومان گرفته تا آب بردن به خانه بینوایان، از ایثارش در راه خدا تا آموزش مقررات الهى به مردم، از به دوش کشیدن بار مسئولیت اداره جامعه کوچک خانه و خانواده تا پارسایى و ساده زیستى و تحمل محرومیت‌ها براى آسایش مردم و پیشرفت اسلام، از شوهردارى نمونه‌اش تا دفاع قهرمانانه از امامت و ولایت راستین در برابر بیداد و دجالگرى و دیگر تحمل رنج‌ها و مشکلات و مصائبى که پس از رحلت پیامبر به خاطر دفاع از حق و عدالت بر آن حضرت وارد آمد.

آرى! همه اینها را فاطمه به خاطر پرستش خالصانه خدا و تقرب به او و انجام وظیفه در برابر آفریدگار هستى به عنوان عبادت خالصانه خدا به جان خرید… و تازه اینها غیر از نمازهاى خاشعانه و نیایش‌هاى جان بخش شبانه او با خداست.

از «ابن عباس» در مورد این آیه شریفه که مى‌فرماید: «کانوا قلیلا من اللیل ما یهجعون و بالاسحار هم یستغفرون» (سوره 51، آیه 19 – 20)

آنان اندکى از شب را مى‌خوابیدند، آورده‌اند به هنگامه سحر از خدا آمرزش مى‌خواستند که اینان عبارتند از: امیرمؤمنان(ع)، فاطمه دخت گرامى پیامبر(ص) و دو فرزند ارجمندش، حسن(ع) و حسین(ع) هستند. (شواهد التنزیل حسکانى ج 2، ص 194).

-اخلاق در خانواده و همسرداری

از امیرمؤمنان آورده‌اند که به مردى از «بنى سعد» فرمود: مى‌خواهى از زندگى مشترک خویش با دخت سرفراز پیامبر(ص) برایت سخن گویم؟

فاطمه، که در حقیقت محبوب‌ترین انسان‌ها در نظر پیامبر گرامى به شمار مى‌رفت، در خانه من بود، همین بانوى گرانمایه، با آن شکوه علمى و معنوى و ویژگی‌هاى اخلاقى و انسانى، آن قدر مشک آب بر دوش کشیده بود که اثر آن بر سینه مبارکش بود و به اندازه‌اى با آسیاب دانه آرد کرده بود که در دست‌هاى نازنینش اثر کار هویدا بود، او به قدرى خانه را غبارگیرى و نظافت کرده بود که لباس‌هایش گردآلود گشته و آن قدر زیر دیگ غذا آتش افروخته بود که اثر کار در لباس‌هایش دیده مى‌شد.

آن بانوى نمونه در زندگى مشترک رنج و زحمت بسیارى را به جان مى‌خرید، از این رو روزى به او گفتم: بانوى من! به جاست نزد پدر گرانمایه‌ات بروى و از او خدمتگزارى بخواهى تا از سختى و رنج خانه‌دارى آسوده شوی و به دیگر امور بیشتر بپردازى.

فاطمه(س) نزد پیامبر(ص) رفت و دید گروهى با آن بزرگوار مشغول گفتگو هستند، به همین جهت بى آنکه چیزى بگوید بازگشت، اما پیامبر(ص) دریافت که دخت سرفرازش براى کارى نزد او رفته است، از این رو صبح روز بعد هنوز ما در خواب بودیم که پیامبر(ص) به خانه ما آمد و پس از سلام در کنار ما نشست و فرمود: «فاطمه» جان! دیروز گویى با من کارى داشتى که نزدم آمدى، چرا سخن نگفته بازگشتى.

من به جاى بانوى بانوان گفتم: اى پیامبر خدا! واقعیت این است که فاطمه به قدرى مشک آب به دوش کشیده که اثر آن در سینه‌اش مانده است و به اندازه‌اى دانه آسیاب کرده است که در دست‌هایش اثر کار هویداست و به قدرى خانه را نظافت و گردگیرى کرده که لباس‌هایش گردآلود گشته و آن قدر در زیر دیگ غذا آتش افروخته است که لباس او گویى بوى دود برداشته است، از این رو من از او خواستم که نزد شما بیاید و براى راحت شدن از فشار کار و اداره امور خانه، خدمتکارى طلب کند.

پیامبر(ص) فرمود: مى‌خواهید به شما چیز تازه‌اى بیاموزم که برایتان از هر خدمتگزارى بهتر و سودمندتر باشد؟ امیرمؤمنان(ع) و فاطمه(س) گفتند: چرا اى پیامبر خدا! فرمود: هرگاه خواستید بخوابید، 33 بار با همه وجود و اخلاص سبحان الله و 33 مرتبه الحمدالله و 34 مرتبه «الله اکبر» بگویید و آن گاه به بستر استراحت بروید، این از هر خدمتگزارى براى شما بهتر و ارزشمندتر است.

بانوى بانوان سر بلند کرد و 3 بار گفت: از خداى و پیامبرش به خاطر این ارمغان معنوى به جاى خدمتکار خشنودم. (بحارالانوار، ج 43، ص112)

و همچنین از امیرمؤمنان(ع) آورده‌اند که فرمود: روزى پیامبر گرامى به خانه ما وارد شد، دخت ارجمندش فاطمه(س) کنار دیگ غذا نشسته و آن را آماده مى‌ساخت و من نیز عدس پاک مى‌کردم، پیامبر پس از نظاره بر ما فرمود: على جان! گوش فرا ده تا سخن بگویم! تو خود نیک مى‌دانى که من جز به فرمان خدا سخنى نمى‌گویم.

آن گاه فرمود: هر مردى در اداره خانه و تنظیم شئون و تدبیر امور آن به همسرش به مهر و محبت یارى رساند، به شمار موهاى بدنش براى او عبادت یک سال که روزهاى آن را روزه و شب‌هایش را با شب زنده‌دارى و عبادت به سحر آورده باشد، مى‌نویسند.(همان)

-اخلاق اجتماعی و نوع دوستی

از دومین امام نور آورده‌اند که فرمود: مادر گرانقدرم فاطمه(س) شب جمعه‌اى در محراب عبادت خویش ایستاده و به پرستش خدا پرداخته بود، شب را تا سپیده دم به نماز و نیایش گذرانید و خود ناظر بودم که مردم با ایمان و درست اندیش را دعا مى‌کرد و براى بسیارى با نام و نشان از خدا مهر و بخشایش مى‌طلبید، اما شگفت زده شدم، هنگامى که دیدم جز خویشتن، همه را دعا کرد.

به او گفتم: مادرجان! چرا همان گونه که همه را دعا مى کنید براى خویشتن دعا نمى کنید؟ فرمود:حسن جان! نخست همسایه و بعد از آن خویشتن.(بحار الانوار،ج47،ص194)

خداوندا بر ما نیز اخلاق فاطمی(س) عنایت فرما!