تاريخچه بانکداري درايران

تاريخچه بانک ملي ايران  :

تشكيل بانك به شكل جديد نخستين بار در سال 1258 هجري شمسي( 1296 ه‍ - ق ) حدود ده سال قبل از بوجود آمدن بانك شاهي توسط انگليسيها توسط حاج محمد حسن امين الضرب يكي از صرافان بزرگ تهران به ناصرالدین شاه قاجار پيشنهاد شد . متاسفانه اين پيشنهاد با دخالتهاي بيگانگان به جامه عمل نپيو ست و بجاي آن بانك شاهي در ايران مستقر گرديد .

پس از استقرار مشروطيت هنگامي كه دولت از مجلس شوراي ملي اجازه استقراض خارجي خواست، احساسات ملي كه از وامهاي گذشته و رفتار بانكهاي بيگانه جريحه دار شده بود به هيجان آمد و نمايندگان مردم به منظور قطع نفوذ سياسي و اقتصادي بانك شاهي انگليس واستقراضي روسيه به منظور ترميم وضع مالي خزانه ضمن مخالفت با استقراض خارجي تاسيس بانك ملي را خواستار شدند، به همين علت جمعي از بازرگانان و صرافان متعهدبه مشاركت در اين بانك شدند و در آذرماه 1285 با اعلاني كه مبين احساسات عمومي و علاقه مردم به تاسيس يك بانك اعتباري ملي در ايران بود، انتشار يافت  .

در روز 23 آبان 1285 ميرزا ابوالقاسم ناصرالملك وزير ماليه وقت مظفرالدين شاه در مجلس شوراي ملي حاضر شد و از اوضاع نابسامان مالي كشور خبرداد و پيشنهاد داد كه دولت براي رفع اين مشكل مبلغي از كشورهاي اروپايي وام دريافت كند كه با مخالفت شديد نمايندگان مواجه شد . نمايندگان پس از شور و پيگيري در روز 9 آذر ماه همان سال با تأسيس بانكي كه بتواند براي كشور سود داشته و با سپرده هاي مردم به نفع كشور و مردم كاركند موافقت كردندکه خبر تشكيل بانك ملي با سرمايه 15 ميليون ( 30 كرور) قابل افزايش به 50 ميليون تومان با وجد و شعف عموم ملت روبرو شد .

از طرفي اما تغييرات ناگهاني در اوضاع سياسي کشور يعني روي کارآمدن رضاخان ميرپنج و انعقاد قرارداد 1907 ميلادي بين دولتهاي روسيه و انگليس و تقسيم ايران به 2منطقه نفوذي شمال وجنوب و نيز آغاز جنگ جهاني اول و ورود نيروهاي اشغالگر به ايران تمام كوششها و تلاشهاي تشكيل بانك ملي را نقش بر آب كرد و اين آرزوي بزرگ مردم سالها به تعويق افتاد .

پس از ، سرانجام با پايان جنگ جهاني اول و خروج اشغالگران از ايران ، قانون تاسيس بانك ملي ايران در جلسه مورخ 14 ارديبهشت 1306 به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد و اساسنامه بانك در 14 تير ماه 1307 مورد تصويب كميسيون ماليه مجلس وقت قرار گرفت و بانک ملي رسمافعاليت خودرادر روز سه شنبه20 شهريور 1307 با2شعfhبانك با2شعبه به جزء شعبه مرکزي يکي درتهران وديگري دربندر بوشهر به رياست دکتر کورت لنيدن بلات ومعاونش اوفوگل بهمرا همهمراه 70کارشناس از کشور آلمان آغاز به کار کرد .

بر حسب اساسنامه بانك ، بانك ملي ايران بصورت يك شركت سهامي داراي شخصيت حقوقي شناخته شد و تابع قوانين تجاري تلقي گرديد  .

سرمايه اوليه بانك 20 ميليون ريال بود كه فقط 8 ميليون آن پرداخت شد و در سال 1314 سرمايه بانك به 300 ميليون ريال و در سال 1331 به دوميليارد ريال افزايش يافت كه تمام آن پرداخت شده است . اين سرمايه در حال حاضر 23 هزار و سيصد ميليارد ريال است .

با توجه به اينكه در آن تاريخ متخصصان بانكي در ايران وجود نداشت بموجب قانون وقت اجازه استخدام اتباع سويسي يا آلماني بمنظور اداره بانك داده شد. تعداد كاركنان بانك در روز افتتاح اعم از ايراني و آلماني از 27 نفر تجاوز نمي‏كرد در حال حاضر تعداد كاركنان بانك ملي ايران بالغ بر 45 هزار نفر است  .

در ابتداي تاسيس بانك علاوه بر شعبه مركزي دو شعبه در بازار تهران و بندربوشهر كه مهمترين بندر بازرگاني آنروز ايران بود تاسيس گرديد  .

نخستين نمايندگي بانك در خارج از كشور در سال 1327 در هامبورگ تاسيس شد . بانکهاي جدا شده از بانک ملي ملي عبارتند از :

 1 ) بانك كارگشايي: در سال 1305 بنگاهي بنام موسسه رهني دولتي ايران، از محل وجوه صندوق بازنشستگي كاركنان دولت براي رفع حوائج مردم بوجود آمد كه تا سال 1307 تحت نظر وزارت دارايي اداره مي گرديد پس از تاسيس بانك ملي به اين بانك واگذار و در سال 1318 اين موسسه بنام بانك كارگشايي مرسوم و يكي از سازمانهاي تابعه بانك ملي محسوب شد 2) بانک كشاورزي يا همان بانك فلاحتي: در قانون اجازه تأسيس بانك مقرر شده بود چنانچه دامنه معاملات شعبه فلاحتي بانك، توسعه يابد به بانك مستقلي تبديل گردد. در تاريخ 25 تير ماه 1312 شعبه فلاحتي بانك ملي ايران تفكيك و به بانك مستقلي نام بانك كشاورزي تبديل شد  .