آیا اوباما مذاکرات هسته ای را به نقطه صفر بر می گرداند؟

دوشنبه شب، در بحبوحه آن مناظره وقتی رامنی اوباما را تحت فشار گذاشت که به اندازه کافی بر ایران سخت نگرفته است اوباما با لحنی که سعی می کرد کاملا تاکید آمیز باشد گفت از نظر او معامله با ایران ضروری است اما این تنها زمانی امکانپذیر است که ایران بپذیرد برنامه هسته ای خود را به طور کامل متوقف کند.

یک احتمال جدی این است که اوباما ابن جمله را به دلیل فشار روانی موجود در مناظره، و با هدف عقب نماندن از رقیب تندرو خود در محیط سیاست داخلی امریکا بیان کرده باشد. اگر اینطور باشد این جمله را نباید جدی گرفت و نباید برای آن معانی دیپلماتیک و مذاکراتی قائل شد.

اما من عقیده دارم، احتمال رقیب را هم باید به همین اندازه جدی گرفت. شاید استرس مبارزه انتخاباتی اوباما را وادار کرده باشد، پرده دیپلماسی را کنار زده و سیاست واقعی امریکا را بیان کند.

موضع رسمی امریکا درباره برنامه هسته ای ایران همواره این بوده است که ایران حق دارد برنامه هسته ای صلح آمیز داشته باشد به این شرط که به تمامی سوال های آژانس پاسخ بدهد و ماهیت منحصرا صلح آمیز برنامه خود را اثبات نماید.

از مذاکرات استانبول 2 به این سو، نشانه هایی بروز کرد –و در پیشنهاد بغداد به اوج رسید - که امریکا ممکن است تحت شرایطی برنامه غنی سازی را هم در ایران بپذیرد. در واقع به نظر می رسید امریکا در مسیری قرار گرفته است که جنبه صلح آمیز غنی سازی را از جنبه غیر صلح آمیز فرضی آن تفکیک کرده و به جای اصرار بر توقف غنی سازی، روی این موضوع متمرکز شود که چگونه ایران می تواند غنی سازی کند و در عین حال ضمانت هایی وجود داشته باشد که امریکا و بقیه را مطمئن کند این برنامه هرگز به جانب سلاح میل نخواهد کرد.

اما عبارتی که اوباما دوشنبه شب به کار برد فرسنگ ها با این موضع فاصله دارد. اوباما در این مناظره هیچ حرفی در این باره نزد که ایران می تواند برنامه هسته ای صلح آمیز داشته باشد بلکه گفت یک معامله تنها زمانی شکل خواهد گرفت که ایران برنامه هسته ای خود را به طور کامل متوقف کند.

این با همه بیانیه های رسمی دولت امریکا، پیشنهادات مکتوب آنها و آنچه نمایندگان امریکا در مذاکرات با ایران در چارچوب گروه 1+5 گفته اند کاملا متفاوت است.

این جمله آدمی را وسوسه می کند به این فکر بیفتد که در واقع امریکا همین سیاست را تعقیب می کند و به همین دلیل هم هست که هیچ پیشنهاد و ابتکاری از جانب ایران که متمرکز بر اثبات ماهیت صلح آمیز برنامه غنی سازی است نهایتا به فرجام نمی رسد.

این احتمال جدی است که به زودی دور جدیدی از مذاکرات ایران و 1+5 انجام شود. اما قبل از آن امریکا باید روشن کند، سیاست واقعی اش درباره برنامه هسته ای ایران چیست.